Напрыканцы 2024 году 41 экспэрт — палітолягі, палітычныя аналітыкі, гісторыкі і сацыёлягі — адказалі на 10 нашых пытаньняў пра тое, што адбудзецца ў 2025 годзе.
30 сьнежня ў Варшаве адбылося разьвітаньне з раптоўна памерлым 37‑гадовым беларускім журналістам Мікітам Мелказёравым.
Латвійска-беларуская мяжа зьмянілася да непазнавальнасьці за апошнія тры гады. У лясах і на балотах пабудавалі новыя дарогі, цераз азёры праклалі пантонныя пераправы, вырытыя супрацьтанкавыя загароджы і равы — гэтыя зьмены Свабода заўважыла на абноўленых здымках сэрвісу Google Earth.
Пасьля двухгадзінных перамоваў з прэзыдэнтам Украіны Уладзімірам Зяленскім 28 сьнежня прэзыдэнт ЗША Дональд Трамп заявіў, што яны істотна наблізіліся да пагадненьня аб спыненьні вайны Расеі супраць Украіны.
Узгадваем тых, хто ў 2025 годзе адышоў у вечнасьць і пакінуў па сабе памяць у беларускай гісторыі ды ў нашых сэрцах.
Сьлепата. Бандэроль. Вэганства. Этап. Вершы. Свабода паглядзела, што прынёс 2025 год палітзьняволеным Вацлаву Арэшку, Мікіту Емяльянаву, Насьце Лойцы, Мікалаю Аўтуховічу і Дзянісу Івашыну.
Абяры настрой на наступны год і атрымай прадказаньне ў выглядзе рэальнага загалоўка раённай газэты.
Прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зеленскі завяршыў перамовы з прэзыдэнтам ЗША Дональдам Трампам без мірнага пагадненьня, але заявіў, што каманды ЗША і Ўкраіны неўзабаве зноў сустрэнуцца, і што ў наступным месяцы ў Вашынгтоне адбудзецца сустрэча лідараў, у тым ліку з Эўропы.
Свабода сабрала найцікавейшыя жаночыя ініцыятывы і праекты 2025 году пра беларусак і для беларусак.
Ці шмат вы памятаеце пра тое, што адбывалася сёлета і магло парадаваць беларусаў (ці некаторых зь іх)? Праверце сябе.
Пасьля 2020 году ў беларусаў зьявіўся асаблівы навагодні тост – за чорных лебедзяў, за нечаканы паварот лёсу.
Ветлівыя воплескі аціхлі, і кіраўнік NATO Марк Рутэ акуратна расклаў свае паперы на трыбуне. Яму спатрэбілася 62 сэкунды, каб перайсьці да сутнасьці. «Цёмныя сілы прыгнёту зноў ідуць у наступ», — сказаў ён. «Мы — наступная мэта Расеі».
Якім быў 2025 год для Беларусі і беларусаў паводле Сьвятланы Ціханоўскай? Што лідэрка дэмакратычных сілаў Беларусі лічыць перамогай, а што паразай году? Як зьвернецца Ціханоўская да беларусаў у навагоднім віншаваньні? Пра гэта ды іншае гаворым са Сьвятланай Ціханоўскай.
Сёлета Аляксандр Лукашэнка імкнуўся рэгулярна зьяўляцца на інфармацыйным экране. Часам гэта выглядала штучна, ён абмяркоўваў нейкія дробязныя тэмы. Здаецца, цяпер для яго самы факт зьяўленьня ў публічнай прасторы важнейшы за зьмест ягоных сустрэч, перамоваў ці даручэньняў.
Першая кніга Югасі Каляды літаральна «выбухнула» ў 2005-м, калі аўтарцы было 24. Другая зьявілася праз амаль 20 гадоў і была ўзнагароджаная прэстыжнай літаратурнай прэміяй Ежы Гедройця. Свабода пагаварыла зь пісьменьніцай пра творчасьць, выгнаньне і мару вярнуцца ў Беларусь.
Гісторык і палітычны аналітык Аляксандар Фрыдман аналізуе, што азначаюць новыя прызначэньні сілавікоў, разважае пра адносіны Лукашэнкі і намэнклятуры і параўноўвае ўладу ў Беларусі з сталінскім палітбюро.
Чарговая тлумачалка ад Дзьмітрыя Гурневіча.
Якім было і як мянялася стаўленьне беларусаў і ўкраінцаў да пэрспэктывы сяброўства іх краінаў у Эўрапейскім Зьвязе? Адказы на гэтыя пытаньні даюць сацыялягічныя апытаньні, якія шмат гадоў праводзілі сацыёлягі Беларусі і Ўкраіны.
У той час як ў Беларусі індывідульным прадпрымальнікам забаранілі займацца выдавецкай дзейнасьцю, беларускія выдаўцы за межамі краіны нясуць вольнае слова і працягваюць радаваць чытачоў кніжнымі навінкамі.
23-гадовая Ганна Курыс, якую вызвалілі з калёніі ў ліку 123 палітвязьняў і вывезьлі праз Украіну і Польшчу ў Літву, расказала Свабодзе дэталі свайго перасьледу.
Сытуацыя вакол беларускай мяжы стала адным з ключавых фактараў беларускай зьнешняй палітыкі ў 2025 годзе. Міграцыйны крызіс, балёнавы крызіс, прылёты дронаў з поля бою ва Ўкраіне — сацыёляг, старшы дасьледчык Цэнтру новых ідэй Генадзь Коршунаў аналізуе гэтыя падзеі ў інтэрвію Свабодзе.
Аляксею Каплічу споўнілася 18 — і ўжо на наступны дзень яго затрымалі ў аэрапорце падчас пашпартнага кантролю. Мяшок на галаву, кайданкі, мікрааўтобус і СІЗА КДБ.
Высьвятляецца, што лідэры постсавецкіх дзяржаў ня хочуць паглыбленьня інтэграцыі. Яна дайшла да нейкай мяжы, столі, і далей ня рухаецца.
Фонд BySol у пяты раз ладзіць калядны збор для дзяцей палітвязьняў. Але ўпершыню грошы могуць сбараць не для ўсіх.
У ноч на 21 сьнежня нечакана памёр журналіст, аўтар праектаў «Жыцьцё маліна» і «Загляне сонца» Мікіта Мелказёраў. Свабода распытала сяброў і калег журналіста пра ягонае юнацтва, працу ў розных мэдыя і шлях да беларускай мовы і гісторыі.
Апошнім госьцем у апошні дзень жыцьця Мікіты Мелказёрава быў былы дырэктар Радыё Свабода Аляксандар Лукашук. Ён распавядае, як прайшла іх сустрэча.
Якія асноўныя падзеі і тэндэнцыі назіраліся ў 2025 годзе ў беларуска-расейскіх адносінах? Ці паглыбілася залежнасьць Менску ад Расеі?
У сталіцы будзе тры пляцоўкі для паказу сьвяточных шоў, пра фаервэрк гарадзкія ўлады маўчаць, яго не было летась і пазалетась. Як будуць адзначаць Новы год у Менску і рэгіёнах і колькі сродкаў улады на гэта выдаткоўваюць.
Галоўнай навіной тыдня стала вызваленьне беларускіх палітвязьняў – падзея міжнароднага маштабу, у якую былі ўцягнутыя Ўкраіна, Польшча і Літва.
Эўразьвяз пагадзіўся на крэдыт у памеры 90 мільярдаў эўра (106 мільярдаў даляраў ЗША) для Ўкраіны пасьля адхіленьня прапановы аб выкарыстаньні замарожаных расейскіх актываў.
Гэта гісторыя пра тое, як украінцы сабралі ў дарогу беларускіх палітвязьняў. Як прыгатавалі за ноч больш за сто абедаў і як знайшлі для іх сто тэлефонаў і паўэрбанкаў, хоць было няпроста.
Выступаючы з прамовай падчас Ўсебеларускага народнага сходу (УНС), Лукашэнка нават не спрабаваў рабіць ацэнку эфэктыўнасьці самой беларускай сацыяльнай мадэлі. Не было нічога канцэптуальнага, чаго, магчыма, хтосьці чакаў, не заўважна нейкіх новых акцэнтаў у палітыцы. Пра УНС піша Валер Карбалевіч.
Беларускі апазыцыйны палітык і палітычны зьняволены Мікалай Статкевіч, які адмовіўся пакідаць Беларусь пасьля ўгоды паміж уладамі краіны і адміністрацыяй прэзыдэнта ЗША, стаў ляўрэатам прэміі «Чалавек Свабоды — 2025».
Першы Ўсебеларускі народны сход Лукашэнка правёў у 1996 годзе, падчас канфлікту зь Вярхоўным Саветам, каб заручыцца падтрымкай для патрэбных яму зьменаў у Канстытуцыю. У 2022 годзе гэты орган упісалі ў Канстытуцыю, сёлета ён пройдзе восьмы раз. Што гэта значыць і чаго чакаць ад гэтай структуры.
Ён піў віскі з Озі Озбарнам, бываў на вясельлі Кім Кардаш’ян, а нядаўна ўздымаў тост за Лукашэнку — у прысутнасьці самога Лукашэнкі.
Вызвалены з турмы і вывезены ў Літву ляўрэат Нобэлеўскай прэміі міру 2022 года Алесь Бяляцкі ў Вільні даў вялікае інтэрвію Радыё Свабода. Публікуем поўны тэкст інтэрвію.
Розьніца ў пазыцыях Вашынгтону і Брусэлю апошнімі днямі больш выразнай быць не магла: Злучаныя Штаты зьмякчылі абмежавальныя меры пасьля вызваленьня партыі беларускіх палітычных зьняволеных, у той час як Эўразьвяз замест гэтага зьбіраецца ўзмацніць свае абмежавальныя захады, накіраваныя на Беларусь.
У Нямеччыне расьсьледуюць магчымую датычнасьць былога супрацоўніка бабруйскай калёніі Дзьмітрыя Шынвізэ да злачынстваў супраць чалавечнасьці. Свабода пагаварыла зь нямецкімі юрыстамі пра тое, ці яго там могуць прыцягнуць да адказнасьці паводле ўнівэрсальнай юрысдыкцыі і што для гэтага патрэбна.
Што думаюць, чым пераймаюцца і на што спадзяюцца беларусы ў вымушанай эміграцыі. Пра гэта ў новым лісьце да свайго менскага сябра піша Сяргей Дубавец.
Канстанціна Каліноўскага, сына Сяргея Бульбы, двойчы судзілі за наркотыкі. Аднак ён кажа, што браў удзел у пратэстах, і гэта стала нагодай для ягонага затрыманьня.
Вызвалены з турмы і вывезены з павязкай на вачах ў Літву нобэлеўскі ляўрэат Алесь Бяляцкі ў Вільні даў вялікае інтэрвію Радыё Свабода.
Пагаварылі з мужчынамі, якія далучыліся да флэшмобу з чырвонай памадай на знак салідарнасьці з вызваленымі палітвязьнямі.
У выніку перамоваў прадстаўнікоў ЗША з Лукашэнкам амэрыканскі бок зьняў санкцыі зь беларускіх калійных угнаеньняў. Пры гэтым Эўразьвяз свае санкцыі скасоўваць пакуль не зьбіраецца. Разьбіраемся, што гэта значыць для беларускай эканомікі і вытворчасьці калійных угнаеньняў.
Свабода папрасіла беларускіх эканамістаў прааналізаваць эканамічныя вынікі году. Старшы навуковы супрацоўнік дасьледчага цэнтру BEROC Зьміцер Крук і эканамічны аглядальнік, вядоўца праграмы «Оптимум» на YouTube-канале «Белорусы и рынок» Андрэй Махоўскі вылучылі некалькі найважнейшых тэндэнцыяў.
Чаму Калесьнікава падзякавала за вызваленьне Лукашэнку? Хто палітычна выйграў ад «вялікай угоды»? Што зьменіцца ў Беларусі і ў дэмсілах у выніку вызваленьня знакавых герояў 2020 году?
Беларус Канстанцін Каліноўскі на будоўлі сарваўся з вышыні трэцяга паверху разам зь люлькай. Ён выжыў, але зламаў руку і пашкодзіў крыж. Праз амаль паўгоду пасьля пераломаў ён ня можа працаваць і чакае апэрацыі.
Загрузіць яшчэ
