Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Анкета на лета. Янка Запруднік: «Найбліжэй да сьмерці быў, калі савецкія самалёты бамбілі Баранавічы ў чэрвені 1944 году»


Янка Запруднік, 2016 год
Янка Запруднік, 2016 год

У летнім праекце Свабоды мы прадстаўляем анкеты цікавых і вядомых людзей. Наш сёньняшні рэспандэнт — Янка Запруднік.

Хто гэта?

Знаны дзяяч беларускай эміграцыі, гісторык, палітоляг. З 1954 году працаваў журналістам беларускай сэкцыі радыёстанцыі «Вызваленьне» ў Мюнхэне. У 1957-м пераехаў у ЗША, дзе працягваў працу ў Нью-Ёрку да 1991-га на той жа радыёстанцыі (ад 1964 — «Свабода»). У 1969-м у Нью-Ёрскім унівэрсытэце абараніў дысэртацыю і атрымаў ступень доктара гістарычных навук. Выкладаў гісторыю Расеі і СССР у Квінскім каледжы Нью-Ёрскага гарадзкога ўнівэрсытэту (1970–1975), гісторыю і сучасную палітыку Беларусі ў Калюмбійскім унівэрсытэце (1994).

1. Калі вы адчувалі найбольшае ў жыцьці шчасьце?

Калі ў 1991 годзе, пасьля 47 гадоў на чужыне, ступіў на зямлю Бацькаўшчыны.

2. Які ваш найбольшы страх?

Што будова беларускай дэмакратычнай дзяржавы можа захлынуцца ў патоку агрэсіўнай расейшчыны.

3. Які ваш самы раньні ўспамін?

Калі зімою ў нашай халоднай хаце мама накрывала мяне ў ложку цёплай коўдрай.

Старшыня Рады БНР Івонка Сурвілла ўручае Янку Запрудніку мэдаль БНР, 2019 год
Старшыня Рады БНР Івонка Сурвілла ўручае Янку Запрудніку мэдаль БНР, 2019 год

4. Якая рыса вам найбольш не падабаецца ў сабе?

Адкладаньне на заўтра таго, што магло б быць зроблена ў той жа дзень.

5. Якая рыса вам найбольш не падабаецца ў іншых?

Калі гаварыць пра беларусаў, абыякавасьць шмат каго зь іх да нацыянальна-грамадзкіх вартасьцяў і абавязкаў.

6. Якая ў вас была самая няёмкая сытуацыя ў жыцьці?

Ня памятаю «самай няёмкай сытуацыі», але пры наведваньні Беларусі былі проста няёмкія, калі мне, амэрыканскаму грамадзяніну, было няёмка ў гутарцы зь беларусам-незнаёмцам выказацца поўнасьцю пра «далікатныя» аспэкты беларускага культурнага й палітычнага быту.

7. Якая ў вас ёсьць самая дарагая вам рэч?

На сёньня гэта — мой кампутар, празь які трымаю лучнасьць зь сябрамі й наагул людзьмі, займаючыся справай нашага нацыянальнага існаваньня.

8. Якую б вы хацелі мець супэрздольнасьць?

Натхняць суродзічаў-беларусаў, асабліва моладзь, пачуцьцём нацыянальнай годнасьці.

9. Што робіць вас няшчасным?

Калі бачыш няшчасных суродзічаў. Мы з жонкай Надзяй шчасьлівыя, бо дажылі да паважнага веку й можам памагаць тым, хто скрайне патрабуе дапамогі. Шчасьце ў няшчасьці.

Янка Запруднік, 2016 год
Янка Запруднік, 2016 год

10. Якая ў вас самая непрыгожая звычка?

Неакуратнасьць у трыманьні парадку на месцы маёй кніжнай ці нашай хатняй працы.

11. Якую вы маеце заганную прыемнасьць?

Паспаць даўжэй пасьля таго, як жонка пайшла ў кухню.

12. У каго вам найбольш хацелася б папрасіць прабачэньня і чаму?

Выбачыцца я хацеў бы перад Мечыславам Рагажэцкім, маім былым настаўнікам у Баранавічах, а пасьля ў гімназіі імя Янкі Купалы ў Нямеччыне. Рагажэцкі дажываў свой век адзінокім у Амэрыцы. Пры сустрэчы зь ім ён запрасіў мяне да сябе на абед, які, сказаў, сам падрыхтуе. Я паабяцаў, але абяцаньня не датрымаў. Уява яго самотнага сядзячага ў чаканьні мучыць мяне й цяпер.

13. Найлепшы пацалунак у вашым жыцьці?

Самы першы, калі Нона К. (далёкая сваячка майго дзядзькі Ягора Вільчыцкага) сядзела ў мяне на каленях у нашай хаце, дзе мы разглядалі ілюстрацыі ў гадавіку часапіса «Нива».

14. Найбольшае ў жыцьці расчараваньне?

Правал спробаў навучыцца добра граць на гармоніку, на балалайцы, на гітары, а пасьля, на чужыне ўжо, на піяніна ды на акардэоне. Сякі-такі поступ быў толькі на акардэоне.

15. Калі б вы маглі нешта зьмяніць у мінулым жыцьці, што б гэта было?

Заняўся б пасьля заканчэньня Лювэнскага ўнівэрсытэту (1954 г.) поўнасьцю акадэмічнай працай заміж камбінацыі журналістыкі й гістарычнай навукі.

16. Калі б вы маглі трапіць у мінуласьць, дзе б вы хацелі апынуцца?

У Беларусі.

Янка Запруднік: Ня чутна беларускай мовы з вуснаў малых дзетак. Катастрофа
пачакайце

No media source currently available

0:00 0:02:50 0:00

17. Калі вы былі найбліжэй да сьмерці?

Калі савецкія самалёты бамбілі Баранавічы ў чэрвені 1944 году.

18. Якая адна рэч павысіла б якасьць вашага жыцьця?

Большая начытанасьць.

19. Ваша найбольшае дасягненьне?

Мае апублікаваныя кнігі й артыкулы, а таксама аддадзеныя Ратгерскаму ўнівэрсытэту (у штаце Нью-Джэрзі) набытыя тры тысячы беларускіх і беларусаведных кніжак ды нашыя з Надзяй архіўныя матэрыялы, у якіх адлюстравана культурніцкая й палітычная дзейнасьць беларусаў у Амэрыцы.

20. Што вам не дае спаць па начах?

Трывога за беларускую дзяржаўнасьць.

21. Што б вы хацелі, каб пра вас памяталі?

Што пайшоў у сьвет юнаком без бацькоў і не загінуў, не спакусіўся бытавымі выгадамі, а ў выбары жыцьцёвага напрамку кіраваўся любоўю да свайго народу ды працай на карысьць ягонай свабоды.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG