Гісторыя

Барацьба зь ялінкамі, маскі меншавікоў і шэсьце з паходнямі. Як у Беларусі ваявалі з Калядамі

З народным сьвяткаваньнем Калядаў яшчэ ў Сярэднявеччы змагалася царква. Амаль тысячагадовая барацьба не дала плёну. Пасьля бальшавіцкага перавароту, у рамках змаганьня з забабонамі і рэлігіяй, з Калядамі спрабавалі змагацца камуністы.

Чаму Беларусь такая савецкая

Чым была для сучаснай Беларусі БССР, створаная 100 гадоў таму? Чаму і зараз краіна такая савецкая? Чаму ўлада не сьвяткуе юбілей БССР? Абмяркоўваюць гісторыкі Аляксандар Краўцэвіч і Павал Церашковіч.

«Пара гнядых». Каго і за што Рада БНР вінаваціла ў здрадзе. ПАДКАСТ

Слухайце новую частку архіўнага аўдыёраману Сяргея Шупы пра гісторыю Беларускай Народнай Рэспублікі.

Трамп: «Расея мела рацыю, калі ваявала ў Аўганістане, і ёй варта туды вярнуцца»

Прэзыдэнт ЗША Дональд Трамп, абмяркоўваючы барацьбу з групоўкай «Ісламская дзяржава» у Аўганістане, заявіў, што ў адрозьненьне ад ЗША, вайскоўцам іншых краін варта там ваяваць.

Дзякуй Польшчы за Туронка

Юры Туронак, несумненна, быў адным з галоўных беларускіх гісторыкаў ХХ стагодзьдзя. І напісаць свае найважнейшыя кнігі, на маю думку, ён змог толькі таму, што жыў у Польшчы.

4 кнігі Юрыя Туронка, якія варта прачытаць

На 90 годзе жыцьця ў Варшаве 2 студзеня памёр Юры Туронак. Свабода згадвае некаторыя кнігі выбітнага гісторыка.

У мядзельскім касьцёле знайшлі мошчы сьвятой II стагодзьдзя

Сярод знаходак — парафіяльныя кнігі хрышчэньняў, шлюбаў, памерлых і ахвярадаўцаў, некаторыя яшчэ з XIX стагодзьдзя, а таксама мошчы сьвятой Тэрэзы, сьвятой Цэцыліі і папы Грыгорыя Вялікага. Самыя старыя — сьвятой Цэцыліі, якая жыла ў Рыме ў II стагодзьдзі.

БНР і БССР — ня родныя сёстры і нават не сваячкі

Думкі гісторыка Алеся Краўцэвіча.

Як шпіёны пераапраналіся ў музыкаў, а габрэі выпівалі ў беларусаў. 10 гісторыяў міжваеннай Горадні

Як вулічныя музыканты аказваліся нямецкімі шпіёнамі, лепшую гарэлку ў габрэйскім квартале прадавалі беларусы, а вясковы хлеб перамагаў гарадзкія булкі — у кнізе ўспамінаў пра Горадню 1930–1940-х гадоў.

Што вы ведаеце пра БССР? ТЭСТ

Ці шмат вы ведаеце пра БССР, чыё стагодзьдзе сьвяткуюць у гэтыя дні? Адкажыце на 12 пытаньняў і можа даведаецеся нешта нечаканае.

10 падзеяў, якія ўзрушылі беларусаў у 2018 годзе

Гэта не абавязкова самыя чытаныя навіны, далёка не заўсёды яны мелі гучны вынік — але можна сьцьвярджаць, што гэтыя падзеі яшчэ нагадаюць пра сябе ў 2019 годзе.

Рада БНР узнагародзіла мэдалём у гонар 100-годзьдзя рэспублікі

Рада БНР абвясьціла пра ўзнагароджаньне мэдалём у гонар стагодзьдзя Беларускай Народнае Рэспублікі. Адпаведны дэкрэт падпісала старшыня Рады БНР Івонка Сурвіла.

220 гадоў Адаму Міцкевічу — паэту, які пасварыўся з папам Рымскім і сыграў ролю Барбары Радзівіл

24 сьнежня — 220 гадоў Адаму Міцкевічу.

Каляды-1918. Беларускі побыт праз аб’ектыў фатакамэры кайзэраўскага салдата

Дакумэнтальныя сьведчаньні таго, як адзначалі Каляды ў Беларусі 100 гадоў таму, захаваліся ў тым ліку дзякуючы дакумэнтальнай хроніцы салдатаў і афіцэраў германскага войска. Свабода ўпершыню публікуе ўнікальныя фота з калекцыі дасьледчыка Першай усясьветнай вайны на Беларусі Ўладзімера Багданава.

Парашэнка падпісаў закон аб статусе ўдзельнікаў баявых дзеяньняў для вэтэранаў УПА

Прэзыдэнт Украіны Пятро Парашэнка падпісаў закон аб статусе ўдзельнікаў баявых дзеяньняў для вэтэранаў Украінскай паўстанцкай арміі.

«Споведзь» Ларысы Геніюш выйшла па-чэску

Пасьля дзесяцімесячнай працы перакладчыцы і выдаўцоў на гэтым тыдні выйшла ў чэскім перакладзе кніга мэмуараў Ларысы Геніюш «Споведзь». У чэскім выданьні кніга называецца «Пані доктарава 0-289, або з Чэхаславаччыны да ГУЛАГу».

Памёр апошні вядомы ўдзельнік паўстаньня ў Варшаўскім гета

У Ізраілі памёр апошні вядомы ўдзельнікпаўстаньня 1943 году ў Варшаўскім гета Сымха Ратайзэр-Ротэм. Яму было 94 гады.

Усе праваслаўныя герархі ў СССР мусілі супрацоўнічаць з КДБ, — мітрапаліт Кіева

«Дастае пісталет і кажа: мы можам вас расстраляць», — украінскі архіяпіскап Філарэт апавёў пра супрацоўніцтва царквы і КДБ.

Ад Беларусі да БССР і назад

Што прынесла Беларусі БССР? Ці варта сьвяткаваць стагодзьдзе Беларускай савецкай рэспублікі? Што застаецца ад спадчыны БССР?

Гомельская студыя адмовілася нанесьці на кубак «Пагоню». Герб Расеі і георгіеўскую стужку там малююць

Прыватнае прадпрыемства «Студыя эксклюзіўных падарункаў „Фота на ўсё “» не прыняло заказ на друк гербу «Пагоня» на кубку ў гамяльчанкі Надзеі Дварэцкай. Пра гэта паведамляюць naviny. by

На #БНР101 пачалі зьбіраць грошы, запісалі рок-гімн. ВІДЭА

Дзень Волі прапануюць сьвяточна адзначаць 24 сакавіка – напярэдадні 101-й гадавіны абвяшчэньня незалежнасьці БНР.

«Трывожнае рэха мінулага». Сусветная вайна ня скончылася ў 1918-м

У Латвіі пачалі публікаваць архівы КДБ, у тым ліку сьпісы агентаў

Нацыянальны архіў Латвіі выклаў у інтэрнэт адсканаваныя картатэкі КДБ Латвійскай ССР.Нацыянальны архіў Латвіі выклаў у інтэрнэт адсканаваныя картатэкі КДБ Латвійскай ССР.

Навошта ў горадзенскай гімназіі аднавілі помнік Дзяржынскаму і рыхтуюць музэйны стэнд

Гімназія № 6 у Горадні нядаўна «праславілася» на ўсю краіну ўрачыстым адкрыцьцём адноўленага бюста Жалезнага Фэлікса. Цяпер там пачалі рыхтаваць і музэйны стэнд, прысьвечаны кіраўніку «чырвонага тэрору».

Плошча-2010: як гэта было. Фота і відэа

19 сьнежня 2010 году, пасьля прэзыдэнцкіх выбараў, якія апазыцыя палічыла несумленнымі, адбылася самая масавая за апошні час акцыя пратэсту і самы брутальны разгон.

«Якім бы ні было савецкае мінулае» — менскія ўлады адказалі на прапанову зьнесьці помнік Калініну

«Сама сталіца зьяўляецца своеасаблівым сымбалем савецкай эпохі».

Габрэі, эвакуяваныя з нацысцкай Нямеччыны, атрымаюць кампэнсацыі

Урад Нямеччыны выплаціць аднаразовыя кампэнсацыі габрэям, якіх у дзіцячым узросьце эвакуявалі з нацысцкай Нямеччыны, Аўстрыі, Чэхаславаччыны і Польшчы.

У Бостане зноў выкінулі ў мора гарбату, як 245 гадоў таму

​​Злучаныя Штаты 16 сьнежня адзначылі чарговую гадавіну Бостанскага чаяваньня — акцыі пратэсту 1773 году супраць «падаткаабкладаньня без прадстаўніцтва».

Ад хросту Ўкраіны-Русі да сёньняшняга дня. Храналёгія царкоўных адносін — відэа

Як разьвіваліся адносіны паміж цэрквамі ад зьяўленьня хрысьціянства на Русі? Глядзіце пра гэта ў відэа.

Як гучыць на мове эспэранта «Зорка Вэнэра» Максіма Багдановіча. ВІДЭА

Навошта Максім Танк і Цішка Гартны вучылі эспэранта, а дзяржаўнае радыё БССР вяло перадачы на гэтай мове. Беларусь і эспэранта. 5 фактаў, якія вас зьдзівяць.

Церашковіч: Беларуская мова — гэта сымбаль, на якім пабудаваная дзяржаўнасьць

На просьбу Радыё Свабода спрэчкі пра будучыню беларускай мовы і нацыі камэнтуе заснавальнік і шматгадовы загадчык катэдры этналёгіі БДУ (2001-2008), былы прафэсар і старшыня сэнату ЭГУ, кандыдат гістарычных навук Павел Церашковіч.

Таемнае жыцьцё спэцслужбы ГДР «Штазі» ў 10 фатаздымках

Фатаграфіі, знойдзеныя нямецкім мастаком, раскрываюць мэтады кантролю і тэрарызаваньня грамадзян, якія ўжывала «Штазі».

«Яшчэ адно пацьверджаньне, што Валэнса быў агентам». Новы скандал у Польшчы

Журналісты Польскага радыё і газэты Rzeczpospolita знайшлі ў архівах Інстытута Гувэра ў Стэнфардзе ў ЗША некалькі сотняў старонак дакумэнтаў камуністычнага апарату бясьпекі.

Вялікі тэрор і Колас-заступнік. 6 малавядомых фактаў пра савецкія рэпрэсіі ў Беларусі

У Менску выйшаў зборнік «Масавыя рэпрэсіі ў СССР у гістарычных дасьледаваньнях і гістарычнай памяці».

«Паўстаньне Каліноўскага было беларускім». Пяць доказаў ад гісторыка

Кандыдат гістарычных навук Ігар Мельнікаў у інтэрвію Свабодзе тлумачыць, чаму антырасейскае паўстаньне 1863–1864 гадоў на беларускіх землях варта лічыць выступам за незалежнасьць менавіта Беларусі.

Ці была карупцыя ў БНР

Слухайце новую частку архіўнага аўдыёраману Сяргея Шупы пра гісторыю Беларускай Народнай Рэспублікі.

Землятрус у Армэніі. 30 гадоў пасьля

7 сьнежня 1988 году у Армэніі здарыўся магутны землятрус. Горад, які тады называўся Ленінаканам, цяпер мае назву Гюмры. Мінулі тры дзесяцігодзьдзі, а рэгіён усё яшчэ адчувае наступствы бяды, калі загінулі больш за 25 тысяч чалавек і была нанесеная велізарная эканамічная шкода ўсёй краіне.

Як вызначыць беларускасьць? Спрэчка Краўцэвіча і Дракахруста

Гісторык Аляксандар Краўцэвіч і аналітык Юры Дракахруст палемізуюць на сайце Свабоды пра эталён беларускасьці.

4,5 мільёна. Навукоўцы падлічылі рэальную колькасьць ахвяр Галадамору ва Ўкраіне

Украінскія і амэрыканскія навукоўцы на аснове савецкіх архіўных зьвестак аб статыстыцы нараджальнасьці ва Ўкраіне падлічылі колькасьць ахвяраў Галадамору 1930-х.

Расея параіла прэм’еру Даніі «вучыць гісторыю»

Афіцыйны прадстаўнік МЗС РФ Марыя Захарава заявіла, што прэм’ер-міністар Даніі Ларс Лёк Расмусэн «дрэнна вучыў у школе прадмет «гісторыя».

Ва Ўкраіне абвясьцілі рэабілітацыю рэпрэсаваных у часы СССР. Закране і беларусаў

Улады Ўкраіны ствараюць рэгіянальныя і Нацыянальную камісію ў пытаньнях рэабілітацыі ахвяраў рэпрэсій камуністычнага рэжыму 1917–1991 гадоў. Яны пачуць прымаць заявы празь некалькі месяцаў.

Латвія апублікуе ў інтэрнэце архівы КДБ, у тым ліку сьпісы агентаў

Такое рашэньне Сойм Латвійскай Рэспублікі прыняў яшчэ сёлета ў кастрычніку, Нацыянальны латвійскі архіў мусіць зрабіць даступнымі аблічбаваныя дадзеныя да 31 сьнежня.

У Шклоўскім раёне распрацавалі турыстычны маршрут паводле біяграфіі Лукашэнкі

Турыстам плянуюць паказаць асобную выстаўку, прысьвечаную Лукашэнку, школу, дзе ён вучыўся, школу, дзе вучыліся яго старэйшыя сыны, і Трафімаву крыніцу.

Інкубатар народаў. Сто гадоў таму была створаная паўднёваславянская дзяржава

Сто гадоў таму на мапе Эўропы зьявілася Каралеўства Сэрбаў, Харватаў і Славенцаў, якое з 1929 году пачало называцца Югаславіяй. 1 сьнежня 1918 году прадстаўнікі Каралеўства Сэрбія і толькі што ўтворанай Дзяржавы Славенцаў, Харватаў і Сэрбаў падпісалі ў Бялградзе пагадненьне аб аб’яднаньні.

14 словаў, каб сказаць «холадна». Моўная мапа

У першы дзень зімы Свабода запускае праект «Моўныя мапы». Мы пачынаем са слова «холадна». З дыялекталягічных экспэдыцыяў вядома ня менш за 14 розных адпаведнікаў гэтаму слову. Глядзіце якія.

Як беларусы забілі пана і ўратавалі ягонага ўнука Станіслава Прушынскага

Аднаго разу некалькі беларускіх журналістаў зайшлі папіць кавы ў Radio Cafe насупраць Цэнтральнага вакзалу ў Варшаве. Гутаркі і цікавы пан прысаджваўся да гасьцей, каб прывітацца. Ён аказаўся ўласьнікам. Слова за слова, і госьці сталі слухачамі цікавай гісторыі, у цэнтры якой аказалася Беларусь.

Ахвяры менскага гарадавога. Поўны сьпіс

Штраф за накінутую пятлю, суткі за ланцужок, затрыманьне за шалік. Як каралі крыўдзіцеляў скульптуры гарадавога ў Менску.

Чаму ёсьць дзьве «Вікіпэдыі» па-беларуску і адкуль слова «тарашкевіца»

Да 80-годзьдзя з дня сьмерці Браніслава Тарашкевіча. Інтэрнэт-адрас беларускай Вікіпэдыі клясычным правапісам цяпер пішацца be-tarask.wikipedia.org — ад слова «тарашкевіца». А што такое «наркамаўка»?

Партыя Пазьняка наведала мясьціны Слуцкага збройнага чыну

Кансэрватыўна-хрысьціянская партыя — БНФ 25 лістапада правяла акцыю з нагоды 98-й гадавіны Слуцкага збройнага чыну. У мітынгу ў Слуцку ўдзельнічала не менш за 70 чалавек.