Гаўрыла Вашчанка: “Для стварэньня беларускай мастацкай караткевічаніяны павінен прайсьці яшчэ час”
У сталічным Палацы мастацтва адкрылася выстава, прысьвечаная 75-годзьдзю Ўладзімера Караткевіча. Экспазыцыя запазьнілася да юбілею геніяльнага пісьменьніка на два месяцы, да таго ж займае яна ўсяго адну з трох выставачных заляў палацу — дый тое самую маленькую. Чаму так? Ці беларускія мастакі мала зьвярталіся да асобы і творчасьці пісьменьніка пры ягоным жыцьці і яшчэ менш зьвяртаюцца цяпер? Гэтыя пытаньні на адкрыцьці выставы карэспандэнтка задала народнаму мастаку Беларусі Гаўрылу Вашчанку.
Размова адбывалася побач з адным зь лепшых твораў гэтае экспазыцыі — партрэтам Караткевіча, які Гаўрыла Вашчанка напісаў толькі праз дванаццаць гадоў пасьля сьмерці свайго сябра. Мастак прызнаўся, што жывога Караткевіча маляваць было надзвычай складана.
(Гаўрыла Вашчанка: ) “Калі мы сустракаліся, то больш, ведаеце, было размоваў і спрэчак пра мінулае, пра будучыню. Валодзя быў проста выдатным апавядальнікам, і ён настолькі захапляўся ў сваіх расказах, настолькі ўваходзіў, як кажуць, у раж, што ты ўжо ня ведаеш, дзе гэта гістарычная праўда, дзе вымысел Валодзі. Але гэта было настолькі пераканаўча і захапляльна, што больш даводзілася вось так зь ім у дыялёгах праводзіць, чым брацца за пэндзаль. Але некалькі такіх малюнкаў з натуры я ўсё ж зрабіў. Гэты ж партрэт я ўжо пісаў пасьля таго, як Валодзі Караткевіча ня стала. Гэта ўжо больш не натурная праца, а гэта мае проста развагі пра Караткевіча.
У мяне ёсьць карціна, вялікае палатно на тэму Гальшанаў. І першая назва яе была “Блакітныя мары Караткевіча”. Але потым карціна ўдасканальвалася, трансфармавалася, і яна ўжо атрымала іншую назву, але натхнёная была Караткевічам”.
(Аксак: ) “А як вы ацэньваеце наагул караткевічаніяну беларускіх мастакоў? Ці адпавядае яна маштабу гэтай асобы?”
(Вашчанка: ) “Тая падзея, што сёньня адчыняецца гэтая выстава ў рэспубліканскім Палацы мастацтваў, і я лічу, досыць прадстаўнічая выстава, сьведчыць пра многае. Тут ёсьць і ілюстрацыі да ягоных кніжак, і жывапісныя палотны аб радзіме, і гістарычныя палотны. Старэйшае пакаленьне, якія былі равесьнікамі з Караткевічам, і пакаленьне цяперашніх зусім маладых мастакоў”.
(Аксак: ) “Ці дастаткова было б, на вашую думку, твораў на тэму Караткевіча, каб запоўніць імі ўсю экспазыцыйную прастору Палацу мастацтваў, а ня толькі гэтую маленькую залю?”
(Вашчанка: ) “Цяперашніх мастакоў калі сабраць творы, то можна было б рабіць выставу на ўвесь палац”.
(Аксак: ) “Але чаму так не адбылося? Не хапіла энтузіязму, жаданьня ці часу сабраць усё напісанае па творчасьці і пра асобу Караткевіча і выставіць?”
(Вашчанка: ) “Я думаю, што калі яшчэ крыху пройдзе часу, і мы яшчэ больш зразумеем веліч Караткевіча, то тады пачнуць зьбіраць усё, што зроблена на тэму Караткевіча”.
Кніга і аўтар
Ніна Мацяш: “Беларускі народ мае права на пратэст”
Міхась Скобла, Менск
Проза Антуана дэ Сэнт-Экзюпэры і Жоржа Сімэнона, лірыка паэтаў францускай “Плеяды”, зборнікі ўкраінскай паэткі Ліны Кастэнкі і бэльгійца Франсуа Жакмэна — гэта толькі невялікая частка зь перакладчыцкага даробку Ніны Мацяш. Днямі ў выдавецтве “Беларускі кнігазбор” выйшла перакладзеная ёю новая паэтычная кніга нобэлеўскай ляўрэаткі Віславы Шымборскай “Хвіля”.
(Міхась Скобла: ) “Спадарыня Ніна, чым прывабіла вас вельмі няпростая, шматасацыятыўная паэзія Віславы Шымборскай?”
(Ніна Мацяш: ) “Я знаёмая зь яе паэзіяй яшчэ з 70-х гадоў мінулага стагодзьдзя. Польскія паэты, сябры Беларусі Мацей Юзаф Канановіч і Ян Гушча мне падказалі, што ў Польшчы ёсьць некалькі выдатных паэтак, а сярод іх найвыбітнейшая — Віслава Шымборская. Чым яна мяне прывабіла? Яе творчасьць проста адпавядае майму сьветаадчуваньню, майму сьветаўспрыманьню. Тым прынцыпам, якія я сама вызнаю. І мне гэтае перагуканьне дорага. А ўвогуле, душа прымае толькі тое, насустрач чаму яна можа расхінуцца, што яна яшчэ здольная ўпусьціць у сябе. Павінна быць адна нота, калі адна душа вібруе, як другая душа — тады і адбываецца гарманічнае спалучэньне.
За будзённа-звычайнымі радкамі Шымборскай выразная пазыцыя годнай, сумленнай, шляхетнай Асобы. За прастатой выразу — інтэлектуальная глыбіня і мудрасьць. За шчырасьцю інтанацыі — душэўная вычуленасьць і здольнасьць мужна прыўзьняцца над драматычнымі падзеямі і фактамі чалавечага суіснаваньня, паглядзець на іх і на сябе самую як бы збоку, з дапамогаю іроніі ці сарказму. Творчасьць Шымборскай мне вельмі блізкая”.
(Скобла: ) “У 1996 годзе вэрдыкт Нобэлеўскага камітэту быў даволі нязвыклы: прэмія Шымборскай прысуджалася за тое, што яна “з іранічнай дакладнасьцю раскрывае законы біялёгіі ў чалавечым быцьці”. Як вы лічыце, што мелася на ўвазе?”
(Мацяш: ) “Сапраўды, мудрагеліста швэдзкія акадэмікі выказаліся… Для мяне Шымборская — тая паэтка, якая бачыць усё ў непарыўным адзінстве. Чалавек ня можа быць вылучным на плянэце “ў межах адной і той жа зоркі”, як яна сама пісала. Таму паэтка так часта зьвяртаецца да прыроды, у прыроду ўваходзіць на роўных. У зборніку “Хвіля” ёсьць верш “Маўчаньне расьлінаў”, дык паэтка там гэтак зьвяртаецца да расьлінаў: “Маеце ў мяне вы імёны: клён, дзядоўнік, пралеска, верас, ядловец, а я ў вас ніводнага. А подараж наша супольная”. Шымборская ўзнаўляе гэтае адзінства і прымушае нас упэўніцца, што мы — не цары прыроды, мы — толькі адно зьвёнка ў ёй. І трэба быць асьцярожным у стасунках чалавека з прыродаю”.
(Скобла: ) “У вашым перакладчыцкім наробку і “Маленькі прынц” Экзюпэры. Мне запомніўся дыялёг Маленькага Прынца і Караля, які кіраваў на адной з плянэтаў. Кароль кажа: “Улада насамперш павінна быць разумнай. Калі ты загадаеш свайму народу кінуцца ў мора, ён зробіць рэвалюцыю. Я маю права патрабаваць паслушэнства, таму што загады мае разумныя”. Беларускі народ мае права на непаслушэнства?”
(Мацяш: ) “Натуральна, мае — чаму ж не? Ёсьць жа пэўныя ўсталяваныя законы. А што такое закон? Гэта дамова паміж уладаю і народам. Але дамова ўзаемная, якую павінны выконваць абодва бакі. І калі гэтая дамова парушаецца з аднаго ці з другога боку, то прымаюцца пэўныя санкцыі з адпаведнага боку. А любы народ, у тым ліку і беларускі, мае права на свабоду, мае права на пратэст, мае права выказаць недавер таму, хто пастаўлены вывяраць кірунак. І калі гэты кірунак хібны, то народ мае права паказаць уладзе на гэтую хібнасьць”.
(Скобла: ) “Белаазёрск — горад энэргетыкаў. А паэзію белаазёрцы любяць?”
(Мацяш: ) “Любяць. Гэта відно, калі адбываюцца паэтычныя вечарыны. Вядома, пры ўмове іх добрай арганізацыі. Таму што людзі настолькі занятыя сваімі клопатамі, што ім няма калі вочы на афішы падняць. Але — любяць. Ім гэта патрэбна для раўнавагі духу, яны цягнуцца да прыгожага, высокага, хочуць вырвацца з нашай заземленасьці. Гэта я магу сказаць з упэўненасьцю”.
(Скобла: ) “Што сёньня на вашым працоўным стале, над чым працуеце?”
(Мацяш: ) “Сёньня цяжка працуецца. Я чалавек даволі імпульсіўны і раблю толькі тое, што мне прыносіць душэўнае супакаеньне, дапамагае ўраўнаважвацца. Што да новых перакладаў… Не пасьпела выйсьці “Хвіля”, а я ўжо маю на стале чарговы зборнік Шымборскай “Двукроп’е”, які мне даслала з Польшчы Галіна Тварановіч. Я прачытала, перачытала і зноў апынулася ў гэтай плыні — плыні бяседы дзьвюх душаў”.
(Скобла: ) “А францускую літаратуру вы нешта занядбалі”.
(Мацяш: ) “Так, нешта не ідзе. У мяне на стале ляжыць “Цытадэль” Экзюпэры. Але, пераклаўшы тры разьдзелы, я чамусьці спынілася, астыла, і да прозы мяне не цягне. Хоць проза Экзюпэры вельмі паэтычная”.
Ніна Мацяш. З новых вершаў
* * *
Ранак. Узьлесак. Сьнег нечапаны, вуснамі ветру прыцалаваны, небам дагледжаны, ў неба загледжаны, гольлем атулены, долам прытулены. Сьнежань. Узьлесак. Бель і сінеча. Боская спакайнеча.
* * *
Сьнег ляціць і ўсё ляціць наўкос парасхрыстванай дзятве на ўцеху — шчабятліва, з воклікамі й сьмехам ладзяць крэпасьць, белую да сьлёз.
Не ставала гэтай белаты сэрцу, як пчале рабочай сьвету. Чорны птах, не адцінай ад сьвету — зноў, як меч, мільгнуў за шыбай ты.
Пад зоркай Мілавіцай
Пад студзеньскаю зоркай Мілавіцай за ноч адну ўсе дрэвы расквітнелі. І нават тыя, што заўжды бязь цьвету, паапыналіся ў раскошнай белі, зазьзялі срэбрам кроны, сучча, былкі.
О, гаю, вось ты й выдаў таямніцу свайго кірунку, патаемнай мэты. І замірае сэрцайка ў тубылкі — чысьцечай дасканалаю засьпетая пад студзеньскаю зоркай Мілавіцай.
Зь Віславы Шымборскай
Здымак з 11 верасьня
Скочылі з успалымнёных паверхаў адзін, двое, яшчэ некалькі, вышэй, ніжэй.
Здымак засьпеў іх жывымі дый захоўвае гэткімі над зямлёй да зямлі.
Кожны яшчэ сам сабою, з уласным абліччам і крывёй, выдатна схаванай.
Яшчэ маецца час, каб валасы іх разьвеяліся, а з кішэні павыпадалі ключы, дробныя грошы.
Яшчэ ўсё ў сфэры паветра, у межах тых месцаў, што якраз расчыніліся.
Толькі дзьве рэчы магу дзеля іх я зрабіць — апісаць гэты лёт і не выказваць апошняй думкі.
Лужа
Змалку помніцца гэты страх. Абыходзіла лужы, а пагатоў сьвежыя, зразу пасьля дажджу. Нейкая зь іх бо магла ж ня мець дна, хоць выглядала, як іншыя.
Ступлю — і зьнянацку правалюся, і палячу ўніз, у дол, усё ўглыб ды ўглыб долу, аж да хмары адбітай, а можа, і далей.
А потым лужына высахне і замкнецца навекі, і ніхто нават крыку майго з-пад яе не пачуе.
Толькі пазьней даўся споцям: ня ўсе злыя прыгоды маюць месца ў законах сьвету, і каб нават хацелі, ня могуць адбыцца.
Тры найдзіўнейшыя словы
Калі вымаўляю слова Прышласьць, першы сказ ужо адыходзіць да прошласьці.
Калі вымаўляю слова Ціша, руйную яе.
Калі вымаўляю слова Нішто, ствараю нешта, што не зьмяшчаецца ані ў якой небыці.
Рыгор Барадулін: “Вылучэньне мяне кандыдатам на Нобэлеўскую прэмію — гэта спроба заявіць, што беларусы таксама маюць права на ўсясьветнае прызнаньне”
Валянціна Аксак, Менск
Цырымонія афіцыйнага вылучэньня народнага паэта Беларусі Рыгора Барадуліна на атрыманьне Нобэлеўскае прэміі ў галіне літаратуры завершаная. Усе неабходныя дакумэнты накіраваныя ў Швэдзкую акадэмію літаратуры. Кандыдатуру Барадуліна вылучыў Беларускі ПЭН-цэнтар, яго падтрымалі Расейскі ПЭН-цэнтар і Саюз пісьменьнікаў Украіны. Што далей будзе зроблена для папулярызацыі ў сьвеце творчасьці беларускага намінанта, якія ягоныя шанцы і што думае пра гэта сам паэт?
Ініцыятыва вылучэньня Рыгора Барадуліна зыходзіла ад выдаўцоў ягонае апошняе кнігі “Ксты” — актывістаў каталіцкае парафіі пры менскім касьцёле сьвятых Сымона і Алены. “Ксты” — зборнік духоўнае паэзіі розных гадоў з выразна рэлігійнымі матывамі. Ці цікавая сёньня такая паэзія заходняму прагматычнаму сьвету і ці правамерна было менавіта гэтую кнігу намінаваць на Нобэля, — спыталася я ў блізкага сябра паэта і знаўцы ягонай творчасьці літаратара Валянціна Тараса.
(Валянцін Тарас: ) “На разгляд Нобэлеўскага камітэту не вылучаецца адна нейкая кніга таго ці іншага паэта, вылучаецца ўся ягоная творчасьць. І гэта правільна, што можна пацьвердзіць і на кнізе вершаў Барадуліна “Ксты”, якую спачатку вырашана было намінаваць на прэмію Нобэля. Безумоўна, “Ксты” — выдатная кніга. У ёй нямала вершаў, не пабаюся сказаць, геніяльных. І ўсё ж яна не дае ўсебаковага ўяўленьня аб творчасьці паэта. А менавіта ўся ягоная творчасьць мае права прэтэндаваць на найвышэйшую літаратурную ўзнагароду. Менавіта ўся паэзія Барадуліна арганічна ўпісваецца ў кантэкст сучаснай усясьветнай паэзіі. “Ксты” — толькі адна зь вяршыняў паэта, адзін з матываў магутнай арганнай сымфоніі, створанай Барадуліным роднай мовай. Таму гаварыць трэба не адно пра “Ксты”, а пра ўсю сымфонію, пра вехі яе стварэньня, пра этапы творчай дарогі”.
Працэдура вылучэньня завершаная. Што будзе ў гэтай справе далей, пацікавілася я ў старшыні Беларускага ПЭН-цэнтру Ўладзімера Някляева.
(Уладзімер Някляеў: ) “Далей? А далей там вельмі шмат, звычайна да трохсот намінантаў на першым этапе. Пасьля там працуюць людзі, якія выбіраюць дваццаць кандыдатаў ужо да разгляду на самім камітэце, да нейкай гаворкі магчымай. Разьлічваць на тое, што гэта здарыцца з нашым намінантам сёньня ці заўтра, а калі дакладна, то ў лістападзе (звычайна ў лістападзе падводзяцца вынікі ўсёй гэтай работы з намінантамі) — не даводзіцца. Бо тут шмат, як наагул у нашым жыцьці, шмат залежыць ад нейкага зьбегу абставінаў, ад удачы, ад таго, як карты лягуць і як зоры стануць”.
А што трэба зрабіць для папулярызацыі паэзіі Барадуліна ў сьвеце, для таго каб яе змаглі ацаніць швэдзкія акадэмікі?
(Някляеў: ) “Па-першае, трэба зрабіць кніжку, прычым кніжку годную, каб гэта было відаць, што гэта — Барадулін. Я вяду пра гэта перамовы з адным з выбітных перакладчыкаў на ангельскую мову. Між іншым, ніводнай беларускай паэтычнай кнігі нямашака на ангельскай мове да гэтага часу, аўтарскай кнігі. Кнігу Барадуліна трэба выдаць у нейкім вельмі аўтарытэтным замежным выдавецтве, бо калі проста самі выдаць, то гэта як аматарства разглядаецца на Захадзе. Ну і ў тых часопісах літаратурных, якія таксама лічацца вельмі ўплывовымі, трэба пераклады надрукаваць. Пачалі старонку Барадуліна рабіць у Інтэрнэце… Што зможам, тое зробім”.
Ці ёсьць у беларускага намінанта рэальныя шанцы? Як іх ацэньвае Валянцін Тарас, даўні і блізкі знаўца творчасьці Рыгора Барадуліна?
(Тарас: ) “Я паспрабаваў гэта зрабіць яшчэ больш як чвэрць стагодзьдзя таму, у 1980-м годзе, калі выступіў на старонках маскоўскага часопісу “Литературное обозрение” з эсэ пра кнігу вершаў Рыгора “Белая яблыня грому”. Характарызуючы не адно гэтую кнігу, а ўсю паэзію Барадуліна, я пісаў, што яна — гэта жывапіс словам, з гранічнай, дэталёвай канкрэтнасьцю і адначасова з шырокай абагуленасьцю, з фальклёрнай асновай, бліскуча пераўтворанай ва ўсю разнастайнасьць формаў сучаснай усясьветнай паэзіі. З прастатой і натуральнасьцю і адначасова складанасьцю, філязофскай неадназначнасьцю. Я шчасьлівы, што не памыліўся ў сваёй ацэнцы.
За час, які мінуў з таго далёкага васьмідзясятага году, Рыгор пасадзіў, вырасьціў і аддаў людзям дзясяткі пладаносных яблынь паэзіі, цэлы сад. Глыбока нацыянальны і разам з тым агульначалавечы. Таму, дадам, агульначалавечы, што глыбока нацыянальны, бо вуснамі сапраўднага вялікага паэта выказвае сябе, асэнсоўвае сябе, свой унутраны сьвет, сваю духоўнасьць народ, да якога ён належыць. А кожны народ — часьцінка ўсяго людзтва. Барадулін — вялікі беларускі паэт, і незалежна ад таго, атрымае ён прэмію Нобэля ці не, ягоны маштаб як паэта і асобы ня зьменіцца”.
А як сам намінант успрымае сваё вылучэньне ў кандыдаты на нобэлеўскага ляўрэата?
(Рыгор Барадулін: ) “Проста каб заявіць, што мы, беларусы, прэтэндуем таксама, толькі з-за гэтага. Як мне ўспамінаюцца радкі Якуба Коласа: “Забілі зайца, не забілі, а шуму многа нарабілі”. Ну а каб залішне доўга пра гэта не маралізаваць, лепей прачытаю свой новы верш “Заўсёды”.
Ці ёсьць яна, апошняя мілосьць? Як ёсьць, дык толькі першая заўсёды. Чаканы госьць — заўсёды ягамосьць. Сьвет ісьніцца пад зоркаю Свабоды. Кахаеш — значыць дыхаеш, жывеш, Мілосьць і празарлівая й сьляпая Пад закаханы апантаны верш, Які нахабна па зямлі ступае.
Нотны сшытак
Кася Камоцкая: працяг падарожжа
Зьміцер Падбярэскі, Менск
Выданьне акустычнага альбому Касі Камоцкай зрабілася на беларускім музычным рынку калі не сэнсацыяй, дык, прынамсі, зьвярнула на сябе ўвагу. Як хутка старэюць песьні і нараджаюцца новыя?
(Зьміцер Падбярэскі: ) “Альбом “Акустыка” Касі Камоцкай і групы “Новае неба” зьмяшчае песьні, што гучалі яшчэ ў 1990-я гады. Гэтым разам склад “Новага неба” быў мінімальны: гітара Славы Кораня ды віялянчэль Юліі Глушыцкай. А сам канцэрт адбыўся 30 кастрычніка 2004 году ў залі Дому літаратара. Папярэдні ж альбом сьпявачкі “Цэпэліны”, запісаны ў электрычным варыянце, датаваны 1999 годам. Натуральна, пачынаючы гутарку з Касяй Камоцкай, я ня мог не пацікавіцца: чым жа тлумачыцца такі значны яе выдавецкі перапынак?”
(Кася Камоцкая: ) “Запіс гэтага альбому — гэта ініцыятыва “БМАgroup”. Калі б Віталь Супрановіч не прапанаваў гэта, не зарганізаваў — нічога не было б. А прычына?.. Ну, напэўна, тое, што беларускія гурты, хоць яны і папулярныя, але фактычна яны ў інфармацыйным, у культурным полі, так скажам, не існуюць. І таму іграць там па дробных клюбах добра, калі табе васямнаццаць, дваццаць гадоў, але калі ты ўжо нечага дасягнуў, ведаеш, чаго ты хочаш ад жыцьця, цану таму самаму жыцьцю, дык арыентавацца на такія клюбныя, падпольныя канцэрты, мне падаецца, ня вельмі правільна”.
(Падбярэскі: ) “Я думаю, што слухачы адчулі розьніцу паміж тым, як гучалі Кася Камоцкая і “Новае неба” ў электрычнай вэрсіі, і тым, як гучыць гэтая акустычная вэрсія: па сутнасьці, новае прачытаньне старых твораў. Гэта было цікава?”
(Камоцкая: ) “Гэтую праграму мы граем ужо даўно. Таму мне было вельмі цікава, таму што я стамілася ад цяжкай музыкі. Мне падаецца, што апошні альбом “Цэпэліны” быў перагружаны гітарамі і гукам увогуле, з-за чаго згубіліся тэксты і, можа быць, сэнс песень наагул. Мне хацелася б, каб людзі зьвярнулі ўвагу якраз на тэксты, каб песьня загучала як такі цэласны твор. Тэксты ў песьнях маіх — вельмі-вельмі важная частка. Я не магу сказаць, што яны дамінуюць над музыкай, таму што тады гэта была б проста сьпеўная паэзія. І таму крыўдна, калі за гукам барабанаў, бас-гітары і ўсяго іншага губляецца гэты тэкст. Калі будзе магчымасьць выступаў у поўным такім электрычным складзе, то, безумоўна, гэта вельмі энэргетычна і ўсім — і залі, і музыкам — гэта вельмі важна. Але на сёньняшні дзень мне куды прасьцей езьдзіць і выступаць вось у такім вось варыянце”.
(Падбярэскі: ) “Ігар Бабкоў, Тацяна Сапач, Міхал Анемпадыстаў, Адам Глёбус, Анатоль Сыс — сьпіс аўтараў вельмі шырокі. Чым, па-першае, яны цябе прывабліваюць, і хто, калі ты можаш адкрыць такую таямніцу, твой самы любімы паэт?”
(Камоцкая: ) “Ёсьць людзі, якія ўжо ня з намі. І, мала таго: амаль што ўсе яны перасталі пісаць вершы, якія можна было б прасьпяваць альбо хоць бы прадэклямаваць. А паэтаў любімых няма, таму што атрымліваецца так, што калі ты пішаш песьню, ты ў гэты момант любіш менавіта гэтага паэта. Хоць на сёньняшні дзень, можа таму, што ён памёр, але мне падаецца, што Сыс — гэта самая яркая зьява беларускай паэзіі ўвогуле, проста мы за асобай, за ўчынкамі, можа быць, пра гэта забыліся. Немагчыма напісаць песьню, калі ты ня любіш гэтага паэта і гэты верш у гэты момант, калі ён не сугучны тваёй душы”.
(Падбярэскі: ) “Ці ёсьць задумы напісаць нейкія новыя песьні, ці могуць зьявіцца новыя тэксты?”
(Камоцкая: ) “Я, дарэчы, шукаю новыя тэксты і новыя імёны. Ёсьць вельмі цікавыя паэты, але нашыя нейкія такія ўнутраныя мэнтальнасьці, душы не сыходзяцца. А так на сёньняшні дзень я не напісала б тых песень, якія напісала тады, дзесяць гадоў назад, таму што я ўжо зьмянілася, сьвет зьмяніўся. Але ў мяне ёсьць задума больш зьвярнуцца да клясыкі — да Купалы, бо гэта вельмі паэтычная, сьпеўная зьява, да таго самага Жылкі, можа быць, да Стральцова. Хаця, канечне ж, хацелася б пісаць сучасныя такія песьні”.
(Падбярэскі: ) “Ці азначае гэта, што працягу выданьня тваіх песень у акустычнай, у электрычнай вэрсіях можна чакаць ужо неўзабаве?”
(Камоцкая: ) “Ад “БМАgroup” была прапанова выданьняў, перавыданьняў, але, я думаю, што цяпер мы ня будзем сьпяшацца. Тым больш, ня хочацца надакучваць публіцы сваімі паўторамі”.
(Падбярэскі: ) “Як ты, нарэшце, паставілася да таго, што ў гіт-парадзе “Тузін гітоў” песьня “Шостае падарожжа” раптам — я падкрэсьліваю: раптам — заняла першае месца?”
(Камоцкая: ) “Я ўвогуле не зьбіралася даваць гэтую песьню. Пра гэта мяне папрасілі з самога “Тузіну гітоў”, і мяне вельмі зьдзівіла, я падумала: хто ж там будзе за такую песьню галасаваць?! Ёй жа сто гадоў! Таму для мяне гэта была поўная нечаканасьць”.
(Падбярэскі: ) “Сапраўды, у акустычным варыянце згаданая песьня набыла нейкую новую якасьць і, прызнацца, нават памаладзела. Зрэшты, як і большасьць песень з альбому “Акустыка”. А сэнс вядомай песьні “Белая лебедзь” на верш Анатоля Сыса раскрыўся зусім па-іншаму. Можна нават казаць, што гэта была наагул новая, невядомая раней песьня”.
У сталічным Палацы мастацтва адкрылася выстава, прысьвечаная 75-годзьдзю Ўладзімера Караткевіча. Экспазыцыя запазьнілася да юбілею геніяльнага пісьменьніка на два месяцы, да таго ж займае яна ўсяго адну з трох выставачных заляў палацу — дый тое самую маленькую. Чаму так? Ці беларускія мастакі мала зьвярталіся да асобы і творчасьці пісьменьніка пры ягоным жыцьці і яшчэ менш зьвяртаюцца цяпер? Гэтыя пытаньні на адкрыцьці выставы карэспандэнтка задала народнаму мастаку Беларусі Гаўрылу Вашчанку.
Размова адбывалася побач з адным зь лепшых твораў гэтае экспазыцыі — партрэтам Караткевіча, які Гаўрыла Вашчанка напісаў толькі праз дванаццаць гадоў пасьля сьмерці свайго сябра. Мастак прызнаўся, што жывога Караткевіча маляваць было надзвычай складана.
(Гаўрыла Вашчанка: ) “Калі мы сустракаліся, то больш, ведаеце, было размоваў і спрэчак пра мінулае, пра будучыню. Валодзя быў проста выдатным апавядальнікам, і ён настолькі захапляўся ў сваіх расказах, настолькі ўваходзіў, як кажуць, у раж, што ты ўжо ня ведаеш, дзе гэта гістарычная праўда, дзе вымысел Валодзі. Але гэта было настолькі пераканаўча і захапляльна, што больш даводзілася вось так зь ім у дыялёгах праводзіць, чым брацца за пэндзаль. Але некалькі такіх малюнкаў з натуры я ўсё ж зрабіў. Гэты ж партрэт я ўжо пісаў пасьля таго, як Валодзі Караткевіча ня стала. Гэта ўжо больш не натурная праца, а гэта мае проста развагі пра Караткевіча.
У мяне ёсьць карціна, вялікае палатно на тэму Гальшанаў. І першая назва яе была “Блакітныя мары Караткевіча”. Але потым карціна ўдасканальвалася, трансфармавалася, і яна ўжо атрымала іншую назву, але натхнёная была Караткевічам”.
(Аксак: ) “А як вы ацэньваеце наагул караткевічаніяну беларускіх мастакоў? Ці адпавядае яна маштабу гэтай асобы?”
(Вашчанка: ) “Тая падзея, што сёньня адчыняецца гэтая выстава ў рэспубліканскім Палацы мастацтваў, і я лічу, досыць прадстаўнічая выстава, сьведчыць пра многае. Тут ёсьць і ілюстрацыі да ягоных кніжак, і жывапісныя палотны аб радзіме, і гістарычныя палотны. Старэйшае пакаленьне, якія былі равесьнікамі з Караткевічам, і пакаленьне цяперашніх зусім маладых мастакоў”.
(Аксак: ) “Ці дастаткова было б, на вашую думку, твораў на тэму Караткевіча, каб запоўніць імі ўсю экспазыцыйную прастору Палацу мастацтваў, а ня толькі гэтую маленькую залю?”
(Вашчанка: ) “Цяперашніх мастакоў калі сабраць творы, то можна было б рабіць выставу на ўвесь палац”.
(Аксак: ) “Але чаму так не адбылося? Не хапіла энтузіязму, жаданьня ці часу сабраць усё напісанае па творчасьці і пра асобу Караткевіча і выставіць?”
(Вашчанка: ) “Я думаю, што калі яшчэ крыху пройдзе часу, і мы яшчэ больш зразумеем веліч Караткевіча, то тады пачнуць зьбіраць усё, што зроблена на тэму Караткевіча”.
Кніга і аўтар
Ніна Мацяш: “Беларускі народ мае права на пратэст”
Міхась Скобла, Менск
Проза Антуана дэ Сэнт-Экзюпэры і Жоржа Сімэнона, лірыка паэтаў францускай “Плеяды”, зборнікі ўкраінскай паэткі Ліны Кастэнкі і бэльгійца Франсуа Жакмэна — гэта толькі невялікая частка зь перакладчыцкага даробку Ніны Мацяш. Днямі ў выдавецтве “Беларускі кнігазбор” выйшла перакладзеная ёю новая паэтычная кніга нобэлеўскай ляўрэаткі Віславы Шымборскай “Хвіля”.
(Міхась Скобла: ) “Спадарыня Ніна, чым прывабіла вас вельмі няпростая, шматасацыятыўная паэзія Віславы Шымборскай?”
(Ніна Мацяш: ) “Я знаёмая зь яе паэзіяй яшчэ з 70-х гадоў мінулага стагодзьдзя. Польскія паэты, сябры Беларусі Мацей Юзаф Канановіч і Ян Гушча мне падказалі, што ў Польшчы ёсьць некалькі выдатных паэтак, а сярод іх найвыбітнейшая — Віслава Шымборская. Чым яна мяне прывабіла? Яе творчасьць проста адпавядае майму сьветаадчуваньню, майму сьветаўспрыманьню. Тым прынцыпам, якія я сама вызнаю. І мне гэтае перагуканьне дорага. А ўвогуле, душа прымае толькі тое, насустрач чаму яна можа расхінуцца, што яна яшчэ здольная ўпусьціць у сябе. Павінна быць адна нота, калі адна душа вібруе, як другая душа — тады і адбываецца гарманічнае спалучэньне.
За будзённа-звычайнымі радкамі Шымборскай выразная пазыцыя годнай, сумленнай, шляхетнай Асобы. За прастатой выразу — інтэлектуальная глыбіня і мудрасьць. За шчырасьцю інтанацыі — душэўная вычуленасьць і здольнасьць мужна прыўзьняцца над драматычнымі падзеямі і фактамі чалавечага суіснаваньня, паглядзець на іх і на сябе самую як бы збоку, з дапамогаю іроніі ці сарказму. Творчасьць Шымборскай мне вельмі блізкая”.
(Скобла: ) “У 1996 годзе вэрдыкт Нобэлеўскага камітэту быў даволі нязвыклы: прэмія Шымборскай прысуджалася за тое, што яна “з іранічнай дакладнасьцю раскрывае законы біялёгіі ў чалавечым быцьці”. Як вы лічыце, што мелася на ўвазе?”
(Мацяш: ) “Сапраўды, мудрагеліста швэдзкія акадэмікі выказаліся… Для мяне Шымборская — тая паэтка, якая бачыць усё ў непарыўным адзінстве. Чалавек ня можа быць вылучным на плянэце “ў межах адной і той жа зоркі”, як яна сама пісала. Таму паэтка так часта зьвяртаецца да прыроды, у прыроду ўваходзіць на роўных. У зборніку “Хвіля” ёсьць верш “Маўчаньне расьлінаў”, дык паэтка там гэтак зьвяртаецца да расьлінаў: “Маеце ў мяне вы імёны: клён, дзядоўнік, пралеска, верас, ядловец, а я ў вас ніводнага. А подараж наша супольная”. Шымборская ўзнаўляе гэтае адзінства і прымушае нас упэўніцца, што мы — не цары прыроды, мы — толькі адно зьвёнка ў ёй. І трэба быць асьцярожным у стасунках чалавека з прыродаю”.
(Скобла: ) “У вашым перакладчыцкім наробку і “Маленькі прынц” Экзюпэры. Мне запомніўся дыялёг Маленькага Прынца і Караля, які кіраваў на адной з плянэтаў. Кароль кажа: “Улада насамперш павінна быць разумнай. Калі ты загадаеш свайму народу кінуцца ў мора, ён зробіць рэвалюцыю. Я маю права патрабаваць паслушэнства, таму што загады мае разумныя”. Беларускі народ мае права на непаслушэнства?”
(Мацяш: ) “Натуральна, мае — чаму ж не? Ёсьць жа пэўныя ўсталяваныя законы. А што такое закон? Гэта дамова паміж уладаю і народам. Але дамова ўзаемная, якую павінны выконваць абодва бакі. І калі гэтая дамова парушаецца з аднаго ці з другога боку, то прымаюцца пэўныя санкцыі з адпаведнага боку. А любы народ, у тым ліку і беларускі, мае права на свабоду, мае права на пратэст, мае права выказаць недавер таму, хто пастаўлены вывяраць кірунак. І калі гэты кірунак хібны, то народ мае права паказаць уладзе на гэтую хібнасьць”.
(Скобла: ) “Белаазёрск — горад энэргетыкаў. А паэзію белаазёрцы любяць?”
(Мацяш: ) “Любяць. Гэта відно, калі адбываюцца паэтычныя вечарыны. Вядома, пры ўмове іх добрай арганізацыі. Таму што людзі настолькі занятыя сваімі клопатамі, што ім няма калі вочы на афішы падняць. Але — любяць. Ім гэта патрэбна для раўнавагі духу, яны цягнуцца да прыгожага, высокага, хочуць вырвацца з нашай заземленасьці. Гэта я магу сказаць з упэўненасьцю”.
(Скобла: ) “Што сёньня на вашым працоўным стале, над чым працуеце?”
(Мацяш: ) “Сёньня цяжка працуецца. Я чалавек даволі імпульсіўны і раблю толькі тое, што мне прыносіць душэўнае супакаеньне, дапамагае ўраўнаважвацца. Што да новых перакладаў… Не пасьпела выйсьці “Хвіля”, а я ўжо маю на стале чарговы зборнік Шымборскай “Двукроп’е”, які мне даслала з Польшчы Галіна Тварановіч. Я прачытала, перачытала і зноў апынулася ў гэтай плыні — плыні бяседы дзьвюх душаў”.
(Скобла: ) “А францускую літаратуру вы нешта занядбалі”.
(Мацяш: ) “Так, нешта не ідзе. У мяне на стале ляжыць “Цытадэль” Экзюпэры. Але, пераклаўшы тры разьдзелы, я чамусьці спынілася, астыла, і да прозы мяне не цягне. Хоць проза Экзюпэры вельмі паэтычная”.
Ніна Мацяш. З новых вершаў
* * *
Ранак. Узьлесак. Сьнег нечапаны, вуснамі ветру прыцалаваны, небам дагледжаны, ў неба загледжаны, гольлем атулены, долам прытулены. Сьнежань. Узьлесак. Бель і сінеча. Боская спакайнеча.
* * *
Сьнег ляціць і ўсё ляціць наўкос парасхрыстванай дзятве на ўцеху — шчабятліва, з воклікамі й сьмехам ладзяць крэпасьць, белую да сьлёз.
Не ставала гэтай белаты сэрцу, як пчале рабочай сьвету. Чорны птах, не адцінай ад сьвету — зноў, як меч, мільгнуў за шыбай ты.
Пад зоркай Мілавіцай
Пад студзеньскаю зоркай Мілавіцай за ноч адну ўсе дрэвы расквітнелі. І нават тыя, што заўжды бязь цьвету, паапыналіся ў раскошнай белі, зазьзялі срэбрам кроны, сучча, былкі.
О, гаю, вось ты й выдаў таямніцу свайго кірунку, патаемнай мэты. І замірае сэрцайка ў тубылкі — чысьцечай дасканалаю засьпетая пад студзеньскаю зоркай Мілавіцай.
Зь Віславы Шымборскай
Здымак з 11 верасьня
Скочылі з успалымнёных паверхаў адзін, двое, яшчэ некалькі, вышэй, ніжэй.
Здымак засьпеў іх жывымі дый захоўвае гэткімі над зямлёй да зямлі.
Кожны яшчэ сам сабою, з уласным абліччам і крывёй, выдатна схаванай.
Яшчэ маецца час, каб валасы іх разьвеяліся, а з кішэні павыпадалі ключы, дробныя грошы.
Яшчэ ўсё ў сфэры паветра, у межах тых месцаў, што якраз расчыніліся.
Толькі дзьве рэчы магу дзеля іх я зрабіць — апісаць гэты лёт і не выказваць апошняй думкі.
Лужа
Змалку помніцца гэты страх. Абыходзіла лужы, а пагатоў сьвежыя, зразу пасьля дажджу. Нейкая зь іх бо магла ж ня мець дна, хоць выглядала, як іншыя.
Ступлю — і зьнянацку правалюся, і палячу ўніз, у дол, усё ўглыб ды ўглыб долу, аж да хмары адбітай, а можа, і далей.
А потым лужына высахне і замкнецца навекі, і ніхто нават крыку майго з-пад яе не пачуе.
Толькі пазьней даўся споцям: ня ўсе злыя прыгоды маюць месца ў законах сьвету, і каб нават хацелі, ня могуць адбыцца.
Тры найдзіўнейшыя словы
Калі вымаўляю слова Прышласьць, першы сказ ужо адыходзіць да прошласьці.
Калі вымаўляю слова Ціша, руйную яе.
Калі вымаўляю слова Нішто, ствараю нешта, што не зьмяшчаецца ані ў якой небыці.
Рыгор Барадулін: “Вылучэньне мяне кандыдатам на Нобэлеўскую прэмію — гэта спроба заявіць, што беларусы таксама маюць права на ўсясьветнае прызнаньне”
Валянціна Аксак, Менск
Цырымонія афіцыйнага вылучэньня народнага паэта Беларусі Рыгора Барадуліна на атрыманьне Нобэлеўскае прэміі ў галіне літаратуры завершаная. Усе неабходныя дакумэнты накіраваныя ў Швэдзкую акадэмію літаратуры. Кандыдатуру Барадуліна вылучыў Беларускі ПЭН-цэнтар, яго падтрымалі Расейскі ПЭН-цэнтар і Саюз пісьменьнікаў Украіны. Што далей будзе зроблена для папулярызацыі ў сьвеце творчасьці беларускага намінанта, якія ягоныя шанцы і што думае пра гэта сам паэт?
Ініцыятыва вылучэньня Рыгора Барадуліна зыходзіла ад выдаўцоў ягонае апошняе кнігі “Ксты” — актывістаў каталіцкае парафіі пры менскім касьцёле сьвятых Сымона і Алены. “Ксты” — зборнік духоўнае паэзіі розных гадоў з выразна рэлігійнымі матывамі. Ці цікавая сёньня такая паэзія заходняму прагматычнаму сьвету і ці правамерна было менавіта гэтую кнігу намінаваць на Нобэля, — спыталася я ў блізкага сябра паэта і знаўцы ягонай творчасьці літаратара Валянціна Тараса.
(Валянцін Тарас: ) “На разгляд Нобэлеўскага камітэту не вылучаецца адна нейкая кніга таго ці іншага паэта, вылучаецца ўся ягоная творчасьць. І гэта правільна, што можна пацьвердзіць і на кнізе вершаў Барадуліна “Ксты”, якую спачатку вырашана было намінаваць на прэмію Нобэля. Безумоўна, “Ксты” — выдатная кніга. У ёй нямала вершаў, не пабаюся сказаць, геніяльных. І ўсё ж яна не дае ўсебаковага ўяўленьня аб творчасьці паэта. А менавіта ўся ягоная творчасьць мае права прэтэндаваць на найвышэйшую літаратурную ўзнагароду. Менавіта ўся паэзія Барадуліна арганічна ўпісваецца ў кантэкст сучаснай усясьветнай паэзіі. “Ксты” — толькі адна зь вяршыняў паэта, адзін з матываў магутнай арганнай сымфоніі, створанай Барадуліным роднай мовай. Таму гаварыць трэба не адно пра “Ксты”, а пра ўсю сымфонію, пра вехі яе стварэньня, пра этапы творчай дарогі”.
Працэдура вылучэньня завершаная. Што будзе ў гэтай справе далей, пацікавілася я ў старшыні Беларускага ПЭН-цэнтру Ўладзімера Някляева.
(Уладзімер Някляеў: ) “Далей? А далей там вельмі шмат, звычайна да трохсот намінантаў на першым этапе. Пасьля там працуюць людзі, якія выбіраюць дваццаць кандыдатаў ужо да разгляду на самім камітэце, да нейкай гаворкі магчымай. Разьлічваць на тое, што гэта здарыцца з нашым намінантам сёньня ці заўтра, а калі дакладна, то ў лістападзе (звычайна ў лістападзе падводзяцца вынікі ўсёй гэтай работы з намінантамі) — не даводзіцца. Бо тут шмат, як наагул у нашым жыцьці, шмат залежыць ад нейкага зьбегу абставінаў, ад удачы, ад таго, як карты лягуць і як зоры стануць”.
А што трэба зрабіць для папулярызацыі паэзіі Барадуліна ў сьвеце, для таго каб яе змаглі ацаніць швэдзкія акадэмікі?
(Някляеў: ) “Па-першае, трэба зрабіць кніжку, прычым кніжку годную, каб гэта было відаць, што гэта — Барадулін. Я вяду пра гэта перамовы з адным з выбітных перакладчыкаў на ангельскую мову. Між іншым, ніводнай беларускай паэтычнай кнігі нямашака на ангельскай мове да гэтага часу, аўтарскай кнігі. Кнігу Барадуліна трэба выдаць у нейкім вельмі аўтарытэтным замежным выдавецтве, бо калі проста самі выдаць, то гэта як аматарства разглядаецца на Захадзе. Ну і ў тых часопісах літаратурных, якія таксама лічацца вельмі ўплывовымі, трэба пераклады надрукаваць. Пачалі старонку Барадуліна рабіць у Інтэрнэце… Што зможам, тое зробім”.
Ці ёсьць у беларускага намінанта рэальныя шанцы? Як іх ацэньвае Валянцін Тарас, даўні і блізкі знаўца творчасьці Рыгора Барадуліна?
(Тарас: ) “Я паспрабаваў гэта зрабіць яшчэ больш як чвэрць стагодзьдзя таму, у 1980-м годзе, калі выступіў на старонках маскоўскага часопісу “Литературное обозрение” з эсэ пра кнігу вершаў Рыгора “Белая яблыня грому”. Характарызуючы не адно гэтую кнігу, а ўсю паэзію Барадуліна, я пісаў, што яна — гэта жывапіс словам, з гранічнай, дэталёвай канкрэтнасьцю і адначасова з шырокай абагуленасьцю, з фальклёрнай асновай, бліскуча пераўтворанай ва ўсю разнастайнасьць формаў сучаснай усясьветнай паэзіі. З прастатой і натуральнасьцю і адначасова складанасьцю, філязофскай неадназначнасьцю. Я шчасьлівы, што не памыліўся ў сваёй ацэнцы.
За час, які мінуў з таго далёкага васьмідзясятага году, Рыгор пасадзіў, вырасьціў і аддаў людзям дзясяткі пладаносных яблынь паэзіі, цэлы сад. Глыбока нацыянальны і разам з тым агульначалавечы. Таму, дадам, агульначалавечы, што глыбока нацыянальны, бо вуснамі сапраўднага вялікага паэта выказвае сябе, асэнсоўвае сябе, свой унутраны сьвет, сваю духоўнасьць народ, да якога ён належыць. А кожны народ — часьцінка ўсяго людзтва. Барадулін — вялікі беларускі паэт, і незалежна ад таго, атрымае ён прэмію Нобэля ці не, ягоны маштаб як паэта і асобы ня зьменіцца”.
А як сам намінант успрымае сваё вылучэньне ў кандыдаты на нобэлеўскага ляўрэата?
(Рыгор Барадулін: ) “Проста каб заявіць, што мы, беларусы, прэтэндуем таксама, толькі з-за гэтага. Як мне ўспамінаюцца радкі Якуба Коласа: “Забілі зайца, не забілі, а шуму многа нарабілі”. Ну а каб залішне доўга пра гэта не маралізаваць, лепей прачытаю свой новы верш “Заўсёды”.
Ці ёсьць яна, апошняя мілосьць? Як ёсьць, дык толькі першая заўсёды. Чаканы госьць — заўсёды ягамосьць. Сьвет ісьніцца пад зоркаю Свабоды. Кахаеш — значыць дыхаеш, жывеш, Мілосьць і празарлівая й сьляпая Пад закаханы апантаны верш, Які нахабна па зямлі ступае.
Нотны сшытак
Кася Камоцкая: працяг падарожжа
Зьміцер Падбярэскі, Менск
Выданьне акустычнага альбому Касі Камоцкай зрабілася на беларускім музычным рынку калі не сэнсацыяй, дык, прынамсі, зьвярнула на сябе ўвагу. Як хутка старэюць песьні і нараджаюцца новыя?
(Зьміцер Падбярэскі: ) “Альбом “Акустыка” Касі Камоцкай і групы “Новае неба” зьмяшчае песьні, што гучалі яшчэ ў 1990-я гады. Гэтым разам склад “Новага неба” быў мінімальны: гітара Славы Кораня ды віялянчэль Юліі Глушыцкай. А сам канцэрт адбыўся 30 кастрычніка 2004 году ў залі Дому літаратара. Папярэдні ж альбом сьпявачкі “Цэпэліны”, запісаны ў электрычным варыянце, датаваны 1999 годам. Натуральна, пачынаючы гутарку з Касяй Камоцкай, я ня мог не пацікавіцца: чым жа тлумачыцца такі значны яе выдавецкі перапынак?”
(Кася Камоцкая: ) “Запіс гэтага альбому — гэта ініцыятыва “БМАgroup”. Калі б Віталь Супрановіч не прапанаваў гэта, не зарганізаваў — нічога не было б. А прычына?.. Ну, напэўна, тое, што беларускія гурты, хоць яны і папулярныя, але фактычна яны ў інфармацыйным, у культурным полі, так скажам, не існуюць. І таму іграць там па дробных клюбах добра, калі табе васямнаццаць, дваццаць гадоў, але калі ты ўжо нечага дасягнуў, ведаеш, чаго ты хочаш ад жыцьця, цану таму самаму жыцьцю, дык арыентавацца на такія клюбныя, падпольныя канцэрты, мне падаецца, ня вельмі правільна”.
(Падбярэскі: ) “Я думаю, што слухачы адчулі розьніцу паміж тым, як гучалі Кася Камоцкая і “Новае неба” ў электрычнай вэрсіі, і тым, як гучыць гэтая акустычная вэрсія: па сутнасьці, новае прачытаньне старых твораў. Гэта было цікава?”
(Камоцкая: ) “Гэтую праграму мы граем ужо даўно. Таму мне было вельмі цікава, таму што я стамілася ад цяжкай музыкі. Мне падаецца, што апошні альбом “Цэпэліны” быў перагружаны гітарамі і гукам увогуле, з-за чаго згубіліся тэксты і, можа быць, сэнс песень наагул. Мне хацелася б, каб людзі зьвярнулі ўвагу якраз на тэксты, каб песьня загучала як такі цэласны твор. Тэксты ў песьнях маіх — вельмі-вельмі важная частка. Я не магу сказаць, што яны дамінуюць над музыкай, таму што тады гэта была б проста сьпеўная паэзія. І таму крыўдна, калі за гукам барабанаў, бас-гітары і ўсяго іншага губляецца гэты тэкст. Калі будзе магчымасьць выступаў у поўным такім электрычным складзе, то, безумоўна, гэта вельмі энэргетычна і ўсім — і залі, і музыкам — гэта вельмі важна. Але на сёньняшні дзень мне куды прасьцей езьдзіць і выступаць вось у такім вось варыянце”.
(Падбярэскі: ) “Ігар Бабкоў, Тацяна Сапач, Міхал Анемпадыстаў, Адам Глёбус, Анатоль Сыс — сьпіс аўтараў вельмі шырокі. Чым, па-першае, яны цябе прывабліваюць, і хто, калі ты можаш адкрыць такую таямніцу, твой самы любімы паэт?”
(Камоцкая: ) “Ёсьць людзі, якія ўжо ня з намі. І, мала таго: амаль што ўсе яны перасталі пісаць вершы, якія можна было б прасьпяваць альбо хоць бы прадэклямаваць. А паэтаў любімых няма, таму што атрымліваецца так, што калі ты пішаш песьню, ты ў гэты момант любіш менавіта гэтага паэта. Хоць на сёньняшні дзень, можа таму, што ён памёр, але мне падаецца, што Сыс — гэта самая яркая зьява беларускай паэзіі ўвогуле, проста мы за асобай, за ўчынкамі, можа быць, пра гэта забыліся. Немагчыма напісаць песьню, калі ты ня любіш гэтага паэта і гэты верш у гэты момант, калі ён не сугучны тваёй душы”.
(Падбярэскі: ) “Ці ёсьць задумы напісаць нейкія новыя песьні, ці могуць зьявіцца новыя тэксты?”
(Камоцкая: ) “Я, дарэчы, шукаю новыя тэксты і новыя імёны. Ёсьць вельмі цікавыя паэты, але нашыя нейкія такія ўнутраныя мэнтальнасьці, душы не сыходзяцца. А так на сёньняшні дзень я не напісала б тых песень, якія напісала тады, дзесяць гадоў назад, таму што я ўжо зьмянілася, сьвет зьмяніўся. Але ў мяне ёсьць задума больш зьвярнуцца да клясыкі — да Купалы, бо гэта вельмі паэтычная, сьпеўная зьява, да таго самага Жылкі, можа быць, да Стральцова. Хаця, канечне ж, хацелася б пісаць сучасныя такія песьні”.
(Падбярэскі: ) “Ці азначае гэта, што працягу выданьня тваіх песень у акустычнай, у электрычнай вэрсіях можна чакаць ужо неўзабаве?”
(Камоцкая: ) “Ад “БМАgroup” была прапанова выданьняў, перавыданьняў, але, я думаю, што цяпер мы ня будзем сьпяшацца. Тым больш, ня хочацца надакучваць публіцы сваімі паўторамі”.
(Падбярэскі: ) “Як ты, нарэшце, паставілася да таго, што ў гіт-парадзе “Тузін гітоў” песьня “Шостае падарожжа” раптам — я падкрэсьліваю: раптам — заняла першае месца?”
(Камоцкая: ) “Я ўвогуле не зьбіралася даваць гэтую песьню. Пра гэта мяне папрасілі з самога “Тузіну гітоў”, і мяне вельмі зьдзівіла, я падумала: хто ж там будзе за такую песьню галасаваць?! Ёй жа сто гадоў! Таму для мяне гэта была поўная нечаканасьць”.
(Падбярэскі: ) “Сапраўды, у акустычным варыянце згаданая песьня набыла нейкую новую якасьць і, прызнацца, нават памаладзела. Зрэшты, як і большасьць песень з альбому “Акустыка”. А сэнс вядомай песьні “Белая лебедзь” на верш Анатоля Сыса раскрыўся зусім па-іншаму. Можна нават казаць, што гэта была наагул новая, невядомая раней песьня”.
