Лінкі ўнівэрсальнага доступу

У “Доме літаратара” Анатоль Вярцінскі, Вольга Іпатава, Віктар Скорабагатаў


Радыё Свабода Новая перадача сэрыі “Дом літаратара” (эфір 18 лістапада). Аўтары: Валянціна Аксак, Дзьмітры Падбярэскі, Міхась Скобла. Рэдактар і вядучы: Сяргей Абламейка.

АЎТАР І ТВОР

АНАТОЛЬ ВЯРЦІНСКІ: “ДЫВЭРСІЮ МАЮ ЗАЎВАЖЫЛІ Ў ЦК КПБ”

У Cавецкай Беларусі пісьменьнік, які выдаваўся на Захадзе, аўтаматычна трапляў у разрад падазроных. Яго маглі выключыць з Саюзу пісьменьнікаў, як тое сталася зь перакладчыкам Васілём Сёмухам, ці звольніць з працы, як філёзафа Алега Бембеля. Гэткі лёс, на шчасьце, мінуў паэта Анатоля Вярцінскага. У 1976 годзе ў Нью-Ёрку выйшла ягоная кніга “Заазер’е”, у якой паказвалася сапраўднае становішча беларускіх сялянак у савецкіх калгасах... Сваю нью-ёрскую кнігу паэт пабачыў толькі ў 1992 годзе. Пра гэты малавядомы факт сваёй біяграфіі Анатоль Вярцінскі расказаў Міхасю Скоблу.

(Скобла: ) “Спадар Анатоль, неяк у перадачы, што прагучала па нашым радыё, перакладчык Васіль Сёмуха расказаў, як яго выключылі з Саюзу пісьменьнікаў за спробу выдаць пераклад “Фаўста” на Захадзе. Як я нядаўна даведаўся, ваша паэма “Заазер’е”, за якую вас крытыкавалі на радзіме, была апублікаваня ў Нью-Ёрку. І чым гэта адгукнулася аўтару?”

(Вярцінскі: ) “Я помню тую гісторыю з выключэньнем Васіля Сёмухі з Саюзу пісьменьнікаў. Прытым, удакладню, выключалі нават не за спробу выданьня перакладу, а за адпаведны зварот у амбасаду ФРГ, якая тады знаходзілася ў Маскве. Тут цікава заўважыць, дарэчы, як зьмяніліся з таго часу рэаліі. Сёньня нямецкая амбасада знаходзіцца літаральна за 100 мэтраў ад Дому літаратара, а ў самім доме разьмяшчаецца вядомы Інстытут Гётэ — аўтара “Фаўста”...

Ну, а што да выданьня маёй паэмы ў Нью-Ёрку на ўкраінскай мове, то гэта крыху іншая гісторыя. Твор перад гэтым усё ж быў надрукаваны ў савецкім часопісе “Полымя” (1968 год, №2). Пра што паведамляў і аўтар перакладу ў сваёй прадмове. Мабыць, гэта мяне і выратавала”.

(Скобла: ) “Перакладчык паэмы Леанід Палтава напісаў да вашай кнігі, як па тагачасных мерках, антысавецкую прадмову. Апрача таго, у кнізе была зьмешчаная мапа, на якой і Беласток, і Дзьвінск, і Вільня, і Ржэў, і Смаленск — у складзе Беларусі. Як жа гэткая “дывэрсія” ня мела для вас сур’ёзных наступстваў?”

(Вярцінскі: ) “Мая “дывэрсія” была заўважаная ў ЦК КПБ, але справа абмежавалася тым, што падчас размовы там мяне проста крыху паўшчувалі, сказалі, што я, маўляў, напісаў ня вельмі вытрыманую ў ідэйных адносінах паэму. Абышлося без гэтак званых “аргвывадаў”. Пэўна, адыграў сваю ролю і той факт, што тагачаснае палітычнае кіраўніцтва Беларусі не было такім помсьлівым і кіравалася пэўнымі прынцыпамі”.

(Скобла: ) “Памятаю, як вас папракаў Анатоль Сыс, маўляў, пайшоў Вярцінскі ў дэпутаты, а ў выніку — ні людзкага парлямэнту, ні вершаў. Што, і сапраўды дэпутацтва перашкаджала вам заставацца паэтам?”

(Вярцінскі: ) “Нешта падобнае наконт таго, ісьці ці не ісьці ў палітыку, сьветлай памяці Анатоль Сыс гаварыў і падчас адной сустрэчы — у нас зь ім былі добрыя адносіны. Я яму тады сказаў: “Пытаньне няпростае. Ты, цёзка, пярэчыш сам сабе”. Я меў на ўвазе, што Сыс быў адным са стваральнікаў і актывістаў першых у краіне нефармальных аб’яднаньняў — “Талакі” і “Тутэйшых”.

Ці перашкаджала дэпутацтва быць паэтам? У пэўным сэнсе — сэнсе страты часу і энэргіі — мабыць, усё ж перашкаджала. Згадаем прызнаньне расейскага клясыка: “Мне борьба мешала быть поэтом, песня мне мешала быть бойцом”. Але я не шкадую і не рэфлексую з гэтай прычыны. І ня толькі таму, што на ўсё воля Божая. Усё ў нашым жыцьці адначасна і перашкаджае, і спрыяе адно другому. І потым — хіба ўдзел у падрыхтоўцы і прыняцьці Дэклярацыі аб сувэрэнітэце Беларусі і новай дэмакратычнай Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь былі ня вартыя таго, каб ахвяраваць адным-двума зборнікамі вершаў?!”

(Скобла: ) “Па колькасьці выдадзеных кніг вы далёка не рэкардсмэн. Зусім іншая справа — якасьць вашай паэзіі. Скажыце, ці павінен творца зазнаваць крызісы, пакутаваць, калі ня пішацца?”

(Вярцінскі: ) “Я не прыхільнік дэвізу: “Ні дня без радка”, ад якога патыхае рамесьніцтвам. Творчасьць — ня той выпадак, калі колькасьць пераходзіць у якасьць. Па-другое, ня дзень дзеля радка, а радок дзеля дня — дня жыцьця нашага. Такога прытрымліваюся правіла. Дазволю тут прывесьці ўласныя радкі: “Хай там узьлёт ці падзеньне, удача ці няўдача, — толькі ні дня без падзеі, бяз радасьці і плачу, толькі ні дня без падзеі!..”

(Скобла: ) “У вас зацішнае лецішча на Лысай Гары. Вы паэт ад Бога, гэта шматкроць прызнана і крытыкамі, і чытачамі. Чаму ж вы ўвесь час абавязкова займаліся яшчэ і грамадзкай дзейнасьцю?”

(Вярцінскі: ) “Можа, ня столькі сам у тую дзейнасьць ішоў, колькі вялі і ангажавалі — жыцьцё і час, прафэсійная дзейнасьць, зьвязаная з журналістыкай, вяло (тут ня ўдасца пазьбегнуць патасу), вабіла і звала высокае неба ідэалу — традыцыйнага для беларускай паэзіі ідэалу служэньня народу, роднай Бацькаўшчыне. Ідэалу, які надзвычай выразна акрэсьлены купалаўскімі радкамі: “Зваў з путаў на свабоду, зваў зь цемры да сьвятла…”

АНАТОЛЬ ВЯРЦІНСКІ. З НОВЫХ ВЕРШАЎ

ПЛАЧ ПА ЗГУБЛЕНАЙ КАПЕЙЦЫ

Няма ў нас першай лэдзі. Няма ў нас капейкі зь медзі. Той і другой чамусьці Вось колькі ўжо год няма. Ёсьць шмат чаго ў нас іншага, Патрэбнага і лішняга, А лэдзі… Ня будзем пра лэдзі. Можа, ёсьць недзе яна.

А вось што да капейкі, То лёс яе дзіўны нейкі. Блішчэла, зьвінела капеечка, Рубель нам берагла. Ды вось ня стала капейкі, Сплыла, як сьлязіна зь вейкі, Сьцякла, як кропля зь вясла.

Маем галовы садовыя, Маем палацы лядовыя, Збудаваліся новыя Футбольны манэж і турма. Толькі няма капейкі, Кругленькай, як каленкі, Як пярсьцёнак вянчальны… Няма манэткі. Няма!

Ёсьць розныя знакі грашовыя, Ды нешта ўсё дзяшовыя, Ды ўсё ж папяровыя нейкія, Купюрамі іх завем. А дзе ж капеечка медная? Куды дзявалася, бедная? Чаму безь яе, радзімай, Вось колькі ўжо год жывем?

Жывем бяз звонкай гатоўкі. Няма ў нас залатоўкі. Няма таксама грыўні, Няма і пятачка. Ды больш за ўсё не стае мне Капеечкі той таемнай. Дзе прападаеш, капеечка, — Рубліка дачка?

СЬНІЦЦА ВАСІЛЬ БЫКАЎ

Бачымся зь ім у сьне. Дакладней — ён бачыцца мне. Звычайна недзе пад раніцу, На зыходзе начы, — Калі ўжо зьлятаюць сычы, Прыходзіць… Ці то каб параіцца, Ці то каб спытацца, ці Вымавіць нешта тое, Што не пасьпеў у жыцьці Сказаць — не дазволіла доля; Ці то каб перасьцерагчы, Ці зь нейкаю іншай мэтай… Ды ў сноў тых адна прыкмета: Маўчыць ён, мой госьць начны. Прыходзіць — моўчкі, бяз слоў. Сыходзіць — сурова маўклівы. Сёньня прымроіўся зноў. Зноў гэткі ж негаварлівы. І я зразумеў — чаму — прачнуўшыся на дасьвецьці: Самотна там яму, Сумна яму на тым сьвеце...

НЯ ПОМНЮ ТАКОГА ЛЕТА

Ня помню такога лета, Каб было столькі квету, Каб было столькі кветкавай, Пялёсткавай белізны, Каб яблыні так квітнелі, Бялелі, ружавелі, — Пасьля непагоды-слоты, Пасьля халоднай вясны.

Ня помню такога лета, Каб было столькі квету, Каб яблыні так квітнелі, Каб так цьвілі сады. Так хораша, так шчодра! Каб так краналі пяшчотна Душы маёй лады.

Нібы казала прырода Людзям майго народу: “Ведаю, людзі добрыя, Што радасьці вам не стае. Дык вось, мае любыя дзеці, Глядзіце на гэтую квецень, Глядзіце і любуйцеся, І цешцеся, дзеці мае!”

Я глядзеў на яблыні, На гэты цуд наваяўлены, Я глядзеў на квецень І адыходзіў душой. Такое было адчуваньне, Такое хваляваньне, Якое бывае ў храме Зь яго урачыстай імшой.

Ня помню такога лета, Каб было столькі квету І каб быў такім цудам Ён з сваёй белізной-чысьцінёй, Быў выклікам яўным гэткім Нежывым розным кветкам, Бруду, брыдоце рознай, Мярзоце ўсялякай зямной.

Ня помню такога лета, Каб было столькі квету І каб быў такі сьветлы, Як першы сьнегапад, Як юначыя мроі, Як вясельныя строі...

Ня помню такога лета, Каб квітнеў так мой сад!

ЛІТПРАЦЭС

ВОЛЬГА ІПАТАВА: “ПІСЬМЕНЬНІК ВЫШЭЙШЫ ЗА ЛЮБОГА ПРЭЗЫДЭНТА”

Кумец, Круглец і Няжыла — прыдворныя вялікага князя Альгерда, што потым былі кананізаваныя праваслаўнай царквой пад імёнамі Ян, Антон і Астап, — упершыню сталі героямі беларускай літаратуры. Пра жыцьцёвы і духоўны подзьвіг трох віленскіх юнакоў, якія цяпер вядомыя як віленскія пакутнікі, распавядае ў сваёй новай кнізе “Апошнія ахвяры сьвяшчэннага дуба” Вольга Іпатава. На прэзэнтацыі кнігі, якая днямі адбылася ў Менску ў сядзібе БНФ, са знанай пісьменьніцай сустрэлася нашая карэспандэнтка Валянціна Аксак.

(Валянціна Аксак: ) “Першае пытаньне пра слова “ахвяры” ў назове кнігі “Апошнія ахвяры сьвяшчэннага дуба”. У сюжэце вашай кнігі нашыя сярэднявечныя продкі прыносяць сапраўдныя чалавечыя ахвяры ў імя паганскіх багоў. Скажыце, калі ласка, гэта летапісныя факты ці гэта плён вашай пісьменьніцкай фантазіі? “

(Вольга Іпатава: ) “Справа ў тым, што ў многіх цывілізацыях былі нават спэцыяльныя камяні на ахвярніках з паглыбленьнямі дзеля сьцяканьня туды чалавечай крыві. Таму такія ахвяры былі. Канечне, зь цягам часу колькасьць іх памяншалася і замянялася ўжо нечым іншым. Я думаю, што ў Вільні тых часоў хоць зрэдчас, але чалавечыя ахвяры прыносіліся. Тым больш, што ў выпадку зь віленскімі пакутнікамі гэта было не ахвярапрынашэньне, а пакараньне, пакараньне за адыход ад язычніцтва”.

(Аксак: ) “Гэтаю сцэнаю заканчваецца кніга, а пачынаецца ўсё-ткі з ахвярапрынашэньня…”

(Іпатава: ) “Так, і гэтым я якраз хацела паказаць, што гэта ўжо былі апошнія язычніцкія ахвярапрынашэньні. І гэта сапраўды так, пра гэта і летапісы пішуць. Дуб, ля якога праводзіліся ахвярапрынашэньні ў Вільні, быў сьпілаваны, і больш ужо ахвяраў не было. Гэта – дакумэнтальны факт”.

(Аксак: ) “Вашыя кнігі адсылаюць чытача да драматычных, часам нават трагічных падзеяў беларускай гісторыі. Скажыце, калі ласка, а вам не здаецца, што ў сучасных чытачоў нэгатыўных эмоцыяў аж занадта ад беларускае рэальнасьці, і ці застаюцца ў іх яшчэ сілы дзеля таго, каб эмацыйна пражываць на старонках вашых кнігаў драмы сваіх продкаў?”

(Іпатава: ) “Я думаю, што, параўноўваючы сёньняшнюю драму нашага жыцьця з драмамі нашых продкаў, чытачы могуць набрацца душэўных сілаў. Чалавечая цывілізацыя, на жаль, пабудаваная не на сьвятле, радасьці і братэрстве, а на крыві, гвалце і зьнішчэньні. І таму, калі чалавек параўноўвае тое, што было, з тым, што цяпер маем, што хочам пабудаваць, то ён набіраецца аптымізму. Барацьба ідзе заўсёды, і кожнае жыцьцё паўтарае гэтую барацьбу. Таму трэба быць гатовым да гэтай барацьбы і да мужнасьці, якое вымагае гэтая барацьба, калі ты сьцьвярджаеш свае ідэалы, а не адмаўляесься ад іх дзеля сёньняшняга дабрабыту, вельмі ўмоўнага і маленькага. А наша жыцьцё вечнае”.

(Аксак: ) “Беларуская гісторыя мае вельмі шмат выбітных жанчын. Пра адну зь іх, Прадславу-Эўфрасіньню, вы напісалі яшчэ на пачатку сваёй творчасьці. А скажыце, ці няма ў вас у плянах напісаць любоўны раман ці некалькі раманаў пра авантурныя прыгоды беларускіх князёўнаў, княгіняў, каралеўнаў і іншых асобаў высокага рангу?”

(Іпатава: ) “Ведаеце, вы нібы з маіх вуснаў зьнялі гэтую тэму… Сапраўды, я хачу напісаць пра адну такую жанчыну, незаслужана пакрыўджаную гісторыяй, — Соф’ю Гальшанскую. У яе лёсе хапае ўсяго — і здрады, і рэўнасьці, і катаваньняў. Калі Ягайла западозрыў яе ў нявернасьці, то дамагаўся імёнаў тых, з кім яна нібыта здраджвала, катуючы ўсё яе акружэньне. І нават Вітаўт Вялікі прымусіў яе ў Горадні паклясьціся на Бібліі, што сыны ў яе ад Ягайлы… І таму пра Соф’ю Гальшанскую мне б хацелася напісаць. Апроч таго, лёс гэтай асобы ўваходзіць у адмысловую сэрыю таго, што я задумала напісаць. Ужо пра Вітаўта ў мяне напісаны раман, пра Ягайлу – наступны. Так што і пра Соф’ю Гальшанскую, калі Бог дасьць сілы, я напішу”.

(Аксак: ) “І яшчэ адно пытаньне пра сёньняшні дзень Беларусі. У кнігарнях сярод партрэтаў іншых беларускіх пісьменьнікаў зьявіўся ў продажы і ваш партрэт. І вось у сталічнай “Цэнтральнай” кнігарні ён прадаецца побач з партрэтам прэзыдэнта краіны. Як вам такое суседзтва?”

(Іпатава: ) “Ну, што я магу сказаць? Урэшце, хаця прэзыдэнт і не хацеў бы, каб зь ім пісьменьнік быў побач, тым больш, не з праўладнага саюзу пісьменьнікаў, жыцьцё само па сабе так распарадзілася, што пісьменьнік (не мая сьціплая асоба, а наогул беларускі пісьменьнік) воляй лёсу апынаецца роўным прэзыдэнту. Але я думаю, што ў прынцыпе пісьменьнік усё-ткі вышэйшы за любога прэзыдэнта. Прэзыдэнты прыходзяць і адыходзяць, і ніхто пра іх празь нейкі час ня згадвае. А творы пісьменьнікаў, калі яны таленавітыя, яны застаюцца на вякі. Ну, прынамсі, нашмат перажываюць іх творцаў. Творы Быкава, яны самыя вартыя быць увекавечанымі, даюць нам надзею, што сапраўды беларуская літаратура застанецца на вякі. Яна перажыве і сёньняшняга прэзыдэнта, і шмат яшчэ каго”.

НОТНЫ СШЫТАК

ВІКТАР СКОРАБАГАТАЎ: “БЕЛАРУСКАЯ АКАДЭМІЧНАЯ МУЗЫКА МАЕ ДЗЕВЯЦІСОТГАДОВУЮ ГІСТОРЫЮ

Цягам многіх гадоў нас пераконвалі, што прафэсійная акадэмічная музыка Беларусі — гэта здабытак выключна Кастрычніцкай рэвалюцыі. Між тым ёсьць усе падставы сьцьвярджаць, што такая музыка стваралася на беларускіх землях яшчэ ў ХІІ стагодзьдзі. Распавядае Дзьмітры Падбярэскі.

(Падбярэскі: ) “Вельмі сымбалічным выглядае той факт, што гэтымі днямі Беларуская капэля адзначае 15-годзьдзе дзейнасьці, а яе мастацкі кіраўнік, вядомы сьпявак і дасьледчык, прапагандыст старажытнай беларускай музыкі Віктар Скорабагатаў — 55-годзьдзе з дня народзінаў. Я напрасіўся да яго на сустрэчу, каб зрабіць нейкія жыцьцёвыя й творчыя падсумаваньні, і падчас гутаркі пачуў ці не сэнсацыйную інфармацыю, зьвязаную як з асобаю самога спадара Віктара, так і зь дзейнасьцю “Беларускай капэлі”. Натуральна, адразу ж пацікавіўся, а ці быў такі момант, калі ён адчуў, што адна справа — працаваць на сцэне, а зусім іншая — адкрываць слухачам раней невядомае з гісторыі беларускай музыкі?”

(Скорабагатаў: ) “Гэта адбылося ў 1984 годзе ў фае Опэрнага тэатру. Тады існаваў “Клюб аматараў опэры”, і літаратурны рэдактар Опэрнага тэатру Алена Аляксееўна Саламаха запрасіла ансамбль “Кантабіле” выканаць “Полацкі сшытак”. Перад пачаткам выступіў Адам Восіпавіч Мальдзіс. І я быў настолькі ўзрушаны тым, што пачуў, што гэта была суцэльная рэвалюцыя ў галаве! І тады я зразумеў, што калі нешта ёсьць у XVII стагодзьдзі, то напэўна ёсьць у XVIII, і ў ХІХ, і гэтак далей! Менавіта гэтая імпрэза надала пульс, каб шукаць. І тады мы ўжо зьвярнуліся да тых людзей, якія гэтым займаліся прафэсійна: Аляксандра Капілава, Алены Ахвердавай, Вольгі Дадзіёмавай, яшчэ й да літаратараў — таго ж Мальдзіса, Уладзімера Мархеля, нават тэатразнаўцы Барышава”.

(Падбярэскі: ) “Скажы, Віктар, а як ты сам лічыш, за 15 гадоў існаваньня капэлі якія найбольш значныя адкрыцьці ты зрабіў і для сябе асабіста, і для слухачоў?”

(Скорабагатаў: ) “Пятнаццаць гадоў таму толькі лічаныя адзінкі людзей ведалі пра тое, што ня толькі фальклёрная, але й акадэмічная традыцыя нашай музыкі пачынаецца, уласна кажучы, ад часу існаваньня дзяржавы. А гэта — ХІІ стагодзьдзе. Адразу пасьля сьмерці Эўфрасіньні Полацкай былі створаныя “Хваласьпевы” ў яе гонар. Так што мы маем 900 гадоў нашай гісторыі акадэмічнага музычнага мастацтва! І гэта быццам наш гістарычны шурф. А ў гэтым шурфе — шмат-шмат пластоў. І мы толькі пачынаем гэты шлях. Адраджэньне як зьяву эўрапейскую мы прайшлі разам з Эўропай. А нацыянальнае Адраджэньне наша запазьнілася. Скажам, паўстаньне Кастуся Каліноўскага яўна не спрыяла займацца нечым такім. Не, яно спрыяла, але ў вельмі абмежаваных колах. Калі б не было паўстаньня Кастуся Каліноўскага, дык праз пэўны час не было б і “Нашай Нівы”. І толькі ў ХХ стагодзьдзі, па сутнасьці, і пачыналася гэтае Адраджэньне, у тым ліку і музычнае, ды толькі спынілася на…”

(Падбярэскі: ) “Мы зноў трапілі ў неспрыяльныя абставіны…”

(Скорабагатаў: ) “Ну так!”

(Падбярэскі: ) “Віктар, а скажы, хто цяпер у табе перамагае: дасьледчык гісторыі музыкі ці выканаўца?”

(Скорабагатаў: ) “Яны суіснуюць ува мне. Не, я не ўяўляю сабе, што раптам ня буду рабіць чагосьці менавіта ў пляне адраджэньня, але ж я і не ўяўляю сабе, што ня буду працаваць як творца. Цяпер я сьпяваю значна меней, але займаюся іншымі справамі: рэжысурай, выкладаю ў Акадэміі музыкі”.

(Падбярэскі: ) “У дадзены момант чым ты заняты?”

(Скорабагатаў: ) “Апошняя карэктура на кампутары, і літаральна праз месяц выйдзе другое выданьне опэры Антонія Радзівіла “Фаўст”, лібрэта для якой напісаў сам Гётэ. Распаўсюджана меркаваньне, што быццам бы Антоні Радзівіл быў такі аматар… Я працую з гэтым творам дванаццаць гадоў і ўпэўнены, што ён настолькі моцна паўплываў на разьвіцьцё рамантычнай опэры ў сьвеце, што больш за яго зрабілі толькі такія асы, як Вэбэр, Расіні, Вэрдзі, Вагнэр. У гэтым шэрагу стаіць і Антоні Радзівіл”.

(Падбярэскі: ) “Як ты думаеш, ці могуць нас чакаць у найбліжэйшай будучыні нейкія адкрыцьці, зьвязаныя менавіта з музыкай XVII-XVIII стагодзьдзяў?”

(Скорабагатаў: ) “Яшчэ літаральна два-тры гады таму не існавала ўвогуле нават і думкі пра тое, што ў канцы XVII — пачатку XVIII стагодзьдзяў у нас ствараліся араторыі кшталту “Яганэс пасьён”, “Матэус пасьён” Баха. Але аказалася, што была такая араторыя. І мы яе адрадзілі. Называецца яна “Жальбы”. І нават два прозьвішчы кампазытараў цяпер вядомыя: гэта Катовіч і Германоўскі. Цяпер, праўда, у клявірным варыянце, гэтая араторыя таксама выходзіць з друку. А хто, акрамя гамяльчанаў, ведае пра тое, што ў нас ёсьць свой Ёган Сэбаст’ян Бах, і звалі яго Мікола Бутома? Дык гэта ж ХХ стагодзьдзе! У яго прыкладна 600 твораў, і гэта творы проста ўзорныя ня толькі для набажэнстваў, але і ў мастацкім сэнсе! Ці вось тое, на што мне ўласна пашанцавала: адкрыць калясальнае імя такога выдатнага музыкі, як Ян Тарасэвіч, месца якога ў гісторыі эўрапейскай музыкі яшчэ будзе адкрывацца. Будзе абавязкова! Бо ён стаіць у шэрагу такіх піяністаў і кампазытараў адначасна, як Рахманінаў ці дэ Фальля!”

(Падбярэскі: ) “Шукаючы новыя мастацкія скарбы ў мінулым, як ты ўсё ж глядзіш у будучыню ў зьвязку з тваім юбілеем і юбілеем капэлі?”

(Скорабагатаў: ) “Не існуе неталенавітых народаў і не бывае неталенавітых пакаленьняў. Так што будучыня беларускага мастацтва мне бачыцца такою ж прыгожаю, як і ў любым другім месцы Зямлі...”
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG