У Вэнэсуэле працягваюцца акцыі пратэсту супраць ураду. Уся краіна выйшла на вуліцы. Сяргей пераехаў зь Беларусі ў Вэнэсуэлу восем гадоў таму. Працаваў у будаўніцтве, ажаніўся зь мясцовай жанчынай, нарадзіліся дзеці, і ён вырашыў застацца. Свабода пагаварыла зь ім пра тое, што цяпер адбываецца ў краіне.
Сьцісла:
- Краіне патрэбны рэформы, бо ўсё ўвязла ў карупцыі.
- Гэтыя пратэсты больш арганізаваныя, чым у 2014 годзе.
- Twitter, Instagram, Facebook і WhatsApp дапамагаюць людзям скаапэравацца падчас акцый.
- Бюджэтнікаў зь дзяржаўных арганізацый адправілі на марш у падтрымку Мадура.
- На 15 студзеня афіцыйны мінімальны заробак быў крыху меншы за 10 даляраў.
- Вэнэсуэльцы зьяжджаюць у Калюмбію, Эквадор, Чылі, Пэру і Аргентыну.
- Кожны шосты вэнэсуэлец эміграваў.
- Амбасада Беларусі ніякіх паведамленьняў беларускім грамадзянам не рассылала.
- Зь беларусаў мала хто застаўся ў Вэнэсуэле на пастаяннае жыхарства.
Мадура далёка ня Чавэс
У пратэстах я ня ўдзельнічаю. Аднак відавочна, што краіне патрэбны рэформы. Станоўчыя рэчы, створаныя пры Уга Чавэсу, кшталту бясплатнай мэдыцыны і адукацыі, ужо страчаныя. Цяпер тут усё ўвязла ў карупцыі. Мадура далёка не Чавэс.
Мяркую, палітычны рэжым у Вэнэсуэле зьменіцца, калі пераможа праамэрыканскі кандыдат у прэзыдэнты Хуан Гуайдо. Тады прыйдуць праамэрыканскія сілы і амэрыканскі капітал, але ня ведаю, ці прынясе гэта шчасьце. Вэнэсуэльскія кампаніі, экспрапрыяваныя дзяржавай, адыдуць у прыватныя рукі.
За Мадура стаіць расейскі капітал, кітайская і расейская пазыкі. І калі кітайцы занялі такую гібкую пазыцыю, гэта значыць, што яны падтрымаюць і аднаго, і другога прэзыдэнта, то расейцы будуць за свае грошы змагацца і дапамагаць да апошняга.
Людзі зачакаліся пераменаў і стаміліся ад сацыялізму. Ім ужо бяз розьніцы, хто прыйдзе: хоць амэрыканцы, хоць кітайцы, хоць іншаплянэцяне высадзяцца — але хочацца, каб адбылося нешта канкрэтнае. Фінансавы крызіс цяжэйшы за палітычны: цяпер ніхто не шыкуе, пакутуюць усе.
Ужо ніхто нічога не баіцца
У параўнаньні з пратэстамі 2014 году, калі людзі падпальвалі машыны, кідалі камяні і бутэлькі, гэтым разам усё больш цывілізавана і арганізавана. Twitter, Instagram, Facebook і WhatsApp дапамагаюць людзям скаапэравацца.
Тыя, хто раней выходзіў у падтрымку Чавэса, учора выйшлі на акцыю ў падтрымку часовага прэзыдэнта ад вэнэсуэльскай апазыцыі Хуана Гуайдо.
Бюджэтнікаў зь дзяржарганізацый прымусілі надзець чырвоныя кашулі, пасадзілі ў службовы аўтобус і павезьлі на марш у падтрымку Мадура 23 студзеня. Такі фэйк, каб паказаць альтэрнатыўную карцінку для тэлевізіі. Калі на акцыі супраць Мадура былі мільёны людзей, то на акцыі ў яго падтрымку — на парадак ніжэй.
Такога натоўпу людзей на вуліцах я не чакаў. Не выйшлі хіба толькі зусім пажылыя людзі і дзеці. Беларусі з нашай апазыцыяй такое і не сьнілася. Думаў, што людзей будзе менш, бо самая актыўная частка насельніцтва — студэнты, маладыя — зьехала. Засталіся людзі сярэдняга, перадпэнсійнага і пэнсійнага ўзросту. Тут ужо ніхто нічога не баіцца.
Амбасада Беларусі ніякіх паведамленьняў мне не прысылала, але я не знаходжуся на консульскім уліку.
Як у савецкія часы
Я 1982 году нараджэньня. Памятаю, як у савецкія часы маці гадзінамі стаяла ў чэргах па, напрыклад, дзьве шапкі са штучнага футра. У Вэнэсуэле цяпер тое ж самае. Там, дзе танна, велізарныя чэргі.
На рынку можна набыць мяса і іншыя прадукты, але цэны на іх вышэйшыя, чым у Маямі. Напрыклад, 2 літры марозіва ў вядзерцы каштуюць па актуальным курсе 25 $, а ў Маямі — 5 $.
Цэны падымаюць у пяць разоў вышэй, каб перастрахавацца і ня страціць праз розьніцу ў курсе. Даляр цягам паўгадзіны расьце вельмі хутка.
Цяжка памерці ад голаду
На 15 студзеня афіцыйны мінімальны заробак быў крыху меншы за 10 даляраў. І гэта за пяцідзённы працоўны тыдзень па восем гадзін на дзень. Выжыць на яго амаль нерэальна, але ніхто не галадае. У краіне з трапічным кліматам, дзе на кожным дрэве нешта расьце, даволі складана памерці ад голаду, асабліва ў сельскай мясцовасьці.
Для найбяднейшых людзей у Вэнэсуэле дзейнічала сыстэма разьмеркаваньня выгод. Раз на пятнаццаць дзён або раз на месяц ім выдавалі скрынку з прадметамі першай неабходнасьці: туалетнай паперай, рысам, макаронай, маслам і кансэрвамі. На сям’ю з чатырох чалавек гэтага было дастаткова. Добра, што праблема вопраткі не стаіць так востра, бо клімат тут выдатны. У адных шортах можна хадзіць круглы год.
Кожны шосты эміграваў
Людзі жывуць на тыя грошы, якія дасылаюць ім родныя з эміграцыі. У асноўным зьяжджаюць у Калюмбію, Эквадор, Чылі, Пэру і Аргентыну. У Маямі вялікая дыяспара вэнэсуэльцаў. З Вэнэсуэлы эміграваў кожны шосты.
Каб наскрэбці якіх 200 даляраў на квіток да Эквадора і ўжо там спрабаваць зарабіць, людзі часам прадаюць мэблю і апошнія ўласныя рэчы. Зь мінімалкай у 10 $ трэба працаваць, пэўна, гадоў дваццаць, каб зарабіць на квіток, а яшчэ трэба чымсьці і харчавацца.
Мая знаёмая паехала ў Маямі на два гады нелегалкай. Мыла там посуд. Аднак яна інжынэрка, таму палічыла за лепшае пераехаць у Аргентыну і працаваць там па спэцыяльнасьці. Атрымлівае тыя ж грошы, што і ў Штатах пасудамыйкай, але расьце прафэсійна і вучыцца.
Зьехалі ня толькі «вяршкі грамадзтва», але і «бандыты»
Па маіх адчуваньнях на вуліцах Вэнэсуэлы стала бясьпечней. Па лепшае жыцьцё зьехалі ня толькі «вяршкі грамадзтва», але і «бандыты». Аднак у краінах Лацінскай Амэрыкі менавіта вэнэсуэльцы ўчыняюць найбольш злачынстваў, іх часта затрымліваюць за рабаваньні. Таму ў іншых краінах вэнэсуэльцы могуць асацыявацца з нэгатывам.
Беларусаў у Вэнэсуэле засталося мала
Беларусаў у Венесуэле значна менш, чым раней. Раней прыяжджала шмат будаўнікоў з Беларусі. Прыкладна з 2008 года арганізацыя «Белзамежбуд» накіроўвала беларускіх рабочых у Венесуэлу на будаўніцтва сацыяльнага жытла. Работнікі зь Беларусі прыяжджалі па кантракце на 11 месяцаў, маглі падоўжыць кантракт, але потым зьяжджалі.
«БЗБ» шукала людзей розных профіляў пад канкрэтныя спэцыяльнасьці. Да канца 2018-га ў Каракасе заставаліся будаўнікі зь Беларусі, але ў канцы году іх адправілі на радзіму да лепшых часоў.
Адзінкавыя людзі зь Беларусі засталіся цяпер на місіі сацыяльнага жытла ад «БЗБ» на аб'ектах ў штатах Арагуа, Ла-Вікторыя, Барынас і на будаўніцтве заводу па вытворчасьці аўтаматаў Калашнікава у горадзе Маракаі на поўначы Вэнэсуэлы. На пастаяннае жыхарства ў Вэнэсуэле з беларусаў мала хто застаўся.
Што трэба ведаць пра крызіс у Вэнэсуэле
- 23 студзеня 2019 году на фоне канстытуцыйнага і эканамічнага крызісу ў Вэнэсуэле старшыня парлямэнту Хуан Гуайдо абвясьціў сябе часовым прэзыдэнтам і прынёс прысягу на мітынгу апазыцыі ў Каракасе. Апазыцыя не прызнала вынікаў прэзыдэнцкіх выбараў 2018 году, на якіх афіцыйна перамог дзейны прэзыдэнт Нікаляс Мадура.
Хто такі Хуан Гуайдо — новы лідэр апазыцыі Вэнэсуэлы, які абвясьціў сябе часовым прэзыдэнтам
- Гуайдо прызналі законным прэзыдэнтам амаль усе краіны Лацінскай Амэрыкі (акрамя Балівіі і Кубы), ЗША, Аўстралія, Канада і Ізраіль. 31 студзеня «адзіным і законным часовым прэзыдэнтам» Вэнэсуэлы Гуайдо прызнаў Эўрапарлямэнт. Дзейнага прэзыдэнта Нікаляса Мадура лічаць легітымным Расея, Кітай, Куба і Мэксыка.
- Беларускія ўлады заявілі, што «вэнэсуэльскі народ можа самастойна справіцца зь цяжкасьцямі, якія ўзьніклі, без ўмяшаньня звонку».
- 26 сьнежня 2019 году легітымным прэзыдэнтам краіны Гуайдо прызнаў вайсковы аташэ Вэнэсуэлы ў Вашынгтоне палкоўнік Хасэ Луіс Сілва. Ён стаў першым высокапастаўленым вайскоўцам і дыпляматам рэспублікі, якія пайшлі на такі крок. Большая частка высокапастаўленых чыноўнікаў і вайскоўцаў захавалі ляяльнасьць Мадура.
- 28 студзеня 2019 году ЗША ўвялі санкцыі супраць вэнэсуэльскай дзяржаўнай нафтавай кампаніі, каб узмацніць ціск на ўрад Мадура. Гуайдо заявіў, што бярэ кантроль над замежнымі актывамі Вэнэсуэлы, каб ня даць Мадура магчымасьці «спустошыць скарбонку».
- У адказ Вярхоўны суд Вэнэсуэлы пачаў у дачыненьні да Гуайдо расьследваньне ў сувязі з «актамі гвалту, якія адбыліся ў краіне». Яму забаранілі выезд з Вэнэсуэлы і заблякавалі доступ да банкаўскіх рахункаў.
- 29 студзеня Мадура заявіў у інтэрвію расейскім СМІ, што «гатовы сесьці за стол перамоваў з апазыцыяй». Аднак перамовы паміж ўрадам Вэнэсуэлы і апазыцыяй пачаліся толькі ў жніўні 2021 году, у Мэксыцы.
- Эканамічны крызіс у Вэнэсуэле цягнецца з 2013 году, калі да ўлады прыйшоў Мадура. Па эканоміцы краіны моцна ўдарыла падзеньне цэнаў на нафту, але ўлады вінавацяць у праблемах ЗША. За першы прэзыдэнцкі тэрмін Мадура інфляцыя склала больш як 2 000 000 000% (перад дэнамінацыяй цэны вымяраліся ў мільёнах), валавы ўнутраны прадукт зьменшыўся на 45%, з краіны эмігравала 10% насельніцтва — каля 3 млн чалавек. Сярэдняя вага вэнэсуэльца праз праблемы з харчаваньнем зьменшылася на 11 кг.
- Вэнэсуэльцы рэгулярна выходзілі на акцыі пратэсту, у якіх бралі ўдзел дзясяткі тысячаў, а часам і сотні тысячаў чалавек. Праходзілі ня толькі палітычныя пратэсты, але і галодныя бунты. У сутыкненьнях гінулі людзі, самым крывавым стаў 2017 год, калі былі зафіксаваныя сьмерці 164 чалавек.
- У 2016 годзе парлямэнт запусьціў працэдуру імпічмэнту Мадура, але імпічмэнт заблякаваў Вярхоўны суд, які пазьней фармальна пазбавіў улады Нацыянальную асамблею. У 2017 годзе Мадура склікаў Канстытуцыйную асамблею як замену парлямэнту, але яе не прызнала вэнэсуэльская апазыцыя і большасьць краінаў сьвету.
- У 2018 годзе Мадура афіцыйна перамог на датэрміновых прэзыдэнцкіх выбарах, інаўгурацыя на другі 6-гадовы тэрмін прайшла 10 студзеня. Вынікі не прызнала апазыцыя, якая байкатавала выбары і абвясьціла «маральную перамогу». Таксама вынікі выбараў не прызналі ЗША, Канада, Аўстралія і шэраг краінаў Лацінскай Амэрыкі.
