Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Сваякі рэпрэсаваных прапануюць паставіць пад Воршай памятныя знакі пра сталінскія расстрэлы


Самаробны мэмарыял на Кабыляцкай гары (архіўнае фота)
Самаробны мэмарыял на Кабыляцкай гары (архіўнае фота)

Адзінае афіцыйна прызнанае месца масавых расстрэлаў у 1930-я гады — урочышча Кабыляцкая гара пад Воршай. Але сваякі рэпрэсаваных сьцьвярджаюць, што ім вядомыя і іншыя месцы загубы бязьвінных грамадзян, арыштаваных і кінутых у аршанскія турмы. У гэтых мясьцінах родныя прапануюць паставіць памятныя знакі. Пра гэта яны пішуць у лістах у райвыканкам.

Кампанію дзеля ўшанаваньня памяці ахвяраў сталінскіх рэпрэсій ініцыяваў ураджэнец Воршы Ігар Станевіч. Ён вярнуў зь нябыту каля двух дзясяткаў імёнаў сваіх родзічаў, аддаўшы шмат часу на працу ў архівах. І здолеў аб’яднаць у ініцыятыўную групу іншых нашчадкаў рэпрэсаваных.

Пасяджэньне ініцыятыўнай групы. Ігар Станкевіч — зьлева
Пасяджэньне ініцыятыўнай групы. Ігар Станкевіч — зьлева

Адна з апошніх кампаній дзеля ўшанаваньня памяці ахвяраў сталінскіх рэпрэсій — гэта звароты ў Аршанскі райвыканкам з просьбай вызначыць месца для помніка ці мэмарыялу.

«На імя старшыні райвыканкаму накіравана ўжо больш за дзясятак лістоў, прычым ня толькі з Воршы. Пра памяць аб сваіх рэпрэсаваных сваяках гатовыя паклапаціцца жыхары Віцебску, Менску, а таксама родзічы забітых з Расеі, Італіі, Швэцыі. Усе яны распавядаюць розныя сямейныя гісторыі, паводле якіх сталінскія расстрэлы адбываліся ў розных мясьцінах: ня толькі на Кабыляцкай гары, але і пад навакольнымі вёскамі, у Харкаўскім лесе ўздоўж Магілёўскай шашы... Таму і месцы для помнікаў людзі прапануюць розныя», — кажа Ігар Станкевіч.

Людзі ўшаноўваюць памяць пра сваіх закатаваных сваякоў. Кабыляцкая гара
Людзі ўшаноўваюць памяць пра сваіх закатаваных сваякоў. Кабыляцкая гара

Зварот у Аршанскі райвыканкам накіравала і 95-гадовая Зінаіда Пашкевіч, дачка славутай Матруны Маркевіч, якой належыць аўтарства арнамэнту на сьцягу БССР. У гонар стваральніцы арнамэнту ў Сяньне ў 2015 годзе ўсталявалі памятны знак. «Сьцяг з арнамэнтам маёй маці пабываў у космасе, а яе муж ляжыць недзе ў хмызьняку», — напісала спадарыня Пашкевіч, якая просіць усталяваць памятны знак у памяць пра бацьку на Кабыляцкай гары.

Фрагмэнт ліста Зінаіды Пашкевіч
Фрагмэнт ліста Зінаіды Пашкевіч

Мэмарыяльны знак у гэтым месцы некалі быў: у канцы 1980-х на распараджэньне аршанскіх уладаў там паставілі помнік-валун з мэмарыяльнай дошкай. Аднак вандалы скралі шыльду, а мясцовыя ўлады адмовіліся ад клопату пра ўшанаваньне памяці расстраляных. Даглядаць гэтае месца стала справай грамадзкіх актывістаў, якія прыходзяць туды ў памінальныя дні разам са сваякамі бязьвінна забітых.

Помнік, які ўсталяваў у памяць пра расстраляных аднавяскоўцаў аршанец Анатоль Буласаў (архіўнае фота)
Помнік, які ўсталяваў у памяць пра расстраляных аднавяскоўцаў аршанец Анатоль Буласаў (архіўнае фота)

Валун з дняпроўскага граніту сёньня застаўся адзіным напамінам пра колішнюю трагедыю. У апошнія гады сваякі рэпрэсаваных саматугам ставяць панавокал крыжы і помнікі забітым тут родзічам. Яны чакаюць адказу з райвыканкаму на свае звароты, каб мець магчымасьць зрабіць тут афіцыйны мэмарыял — нават за ўласны кошт. Але мясцовыя ўлады яшчэ не далі згоды.​

Савецкі камбінат сьмерці. У 1930-я НКВД у Воршы забіваў да 150 чалавек на дзень

Камэнтаваць тут можна праз Facebook. Калі вы ў Беларусі, любы камэнтар можа быць падставай для перасьледу з боку ўладаў

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG