А як прыгожа ўсе пачыналася! Памятаеце? Яшчэ тады, як толькі нам запалілі сьвятло, і мы няўцямна пазіралі на гэты новы, дзіўны сьвет. Нас запэўнівалі з пялюшак: азірніся, сьвет поўны любові і цудаў, а пры горах і бедах цябе будуць пільнаваць за рагом вуліцы, у лесе, у джунглях, дома пад ложкам фэі, эльфы, гномы, хросныя, добрыя варажбіткі, волаты з чульлівымі сэрцамі, якія вокамгненна выратуюць цябе ад розных цмокаў, чараўнікоў, праклёнаў, «чорных рук у чорным раялі», якія палююць за тваім сэрцам. Варта трохі пацярпець — і Страшыдла атрымае мазгі, Жалезны Дрывасек — сэрца, а Баязлівец-Леў — сьмеласьць. Насамрэч некаторыя «тлумачы» (ад слова «тлум») казак пішуць, што Дрывасек і так меў добрае сэрца, Страшыдла быў разумны, Леў — сьмелы, проста яны ня ведалі пра гэта. «Царства Божае ўнутры вас ёьсць». Праўда, тое, што ўнутры нас, звычайна бачаць толькі спэцыялісты рэнтгену, МРТ, КТ і УЗІ. Але зь іх цяжка вырваць прызнаньне: ну што вы там убачылі? Яны ня хочуць казаць, толькі крэмзаюць нешта мудрагелістае ў мэдыцынскіх картках, на вусныя пытаньні адказваючы «Гм, мг, хм». «Ага, разумею, разумею», — хістаеш галавой, амаль губляючы спадзяваньне некалі пачуць у адказ нешта кшталту: «У вас там чыстая душа, добрае сэрца і дасканалы мозг з вытанчанымі шляхетнымі зьвілінамі». Хе-хе.
Так усё пачыналася. Прызнаюся — нас усіх заманьвалі ў гэтую пастку казкамі. Вырасьцеш — ні гномаў табе, ні фэй, ні нават якога пакемона, хоць аднаго з шасьцісот вядомых. «Ніхто табе нічога ня вінны». Ты не чакай, сюрпрызаў ня будзе.
раптам недзе іх не дарэзалі
Прызнаюся — і сярод дарослых ёсьць недарэкі, якія вераць у цуды. Напрыклад, у такія, што хай не ў сьнежні ландышы знайсьці ў лесе, дык баравікі ў кастрычніку, у халады, пасьля барбарскіх набегаў на лясы гараджан. Не сэзон, я разумею. Холадна, замаразкі, не было дажджоў — ведаю. Але раптам недзе іх не дарэзалі, не знайшлі, не выкарчавалі, і недзе ёсьць яшчэ месьцейка, дзе нас месяц з дакорам чакаюць гэтыя тлустыя крамяныя прыгажуны? Едзем. У нашым месцы няма грыбоў. Такой бяды. Можа, ёсьць яны, калі паехаць у адваротным накірунку? Напрыклад, у незнаёмыя мясьціны ў бок Украіны на «цягніку рэгіянальных ліній эканом-клясы», то бок дызэлю-вульгарыс.
Спадарожнікі ў дызэлі насьцярожылі. Ні размоў пра грыбы, ні кошыкаў, ні вядзерца, ні заплечніка. Сонна пазіраюць за вокны, разважаюць пра капусту і кабачкі — рэзаць ці пачакаць (нечага). На станцыі ўсе пашыбавалі ў бок лецішчаў. У бок лесу — ніхто. Ня лічачы такіх «хітруг», як мы. І яшчэ два прадстаўнікі клясы «гараджане», зь вялікімі вёдрамі, да якіх дакаціліся, відаць, чуткі, пра небывалы ўраджай грыбоў, ды доўга яны зьбіраліся ў лес. Пашыбавалі. Яны сабе, мы сабе. Зайздросна цікавалі здалёк адзін за адным. Яны думалі — мы нешта ведаем, мы думалі — яны недзе маюць «месца». У выніку праз тры гадзіны сутыкнуліся ў лесе ілбамі. Яны — з пустымі вёдрамі, дзе сіратліва целяпаліся два грузды, мы — за зьбітымі нагамі, абадранымі рукамі і тварамі, пацярпелымі ў бойцы на балоце з асакой. «Ёсць што? Станцыя ў якім баку?», — выдыхнулі тыя. «Няма нічога. Станцыя — там», — кіўнулі мы, усім выглядам паказваючы, што мы проста гуляем. Сьцізорыкі мы схавалі, а вядро наогул ня бралі. «Каб не ганьбіцца перад людзьмі з пустым вядром. Калі што раптам знойдзем — дык у пакунак складзём», — разважыў перад паходам спадарожнік.
эльфы, гномы, іншыя насельнікі падземнага свету неахвотна адгукаліся
Мы знайшлі канавы, балоты, асаку, чарот, мухаморы. Вужаку знайшлі. Эльфы, гномы, іншыя насельнікі падземнага свету неахвотна адгукаліся на мае просьбы дапамагчы. Ну падкінулі, каб адчапілася, зьмёрзлы баравік і штук пятнаццаць падасінавікаў. Сарамліва схавалі іх у заплечнік і моўчкі пасунуліся на станцыю.
Твары пасажыраў дызелю адпавядалі нашаму лірычнаму настрою. Усе моўчкі ўтаропіліся ў вокны, нібыта там быў ня звыклы панылы пейзаж, а пальмы парасьлі (а паміж імі — купкі баравікоў). Маўчалі мы — чым тут хваліцца. Маўчаў пэнсіянэр у вопратцы зь дзевяностых насупраць. Маўчаў 40-гадовы рабацяга зьлева ад нас. На наступнай станцыі ў вагон увайшла кабета з высока ўзнятай галавой у пярэстай хустцы. Дзіва што — поўнае вядро грыбоў! Наш сусед-пэнсіянэр нэрвова палез у кішэню за акулярамі, пачаў пільна ўзірацца ў тое вядро. Я была без акуляраў, таму нецярпліва тузанула пэнсіянэра за крысо: «Ну што, што там?!». «Сыраежкі», — расчаравана, але і неяк радасна паведаміў ён, хаваючы ў кішэню акуляры. Вагон узарваўся. Нібыта ў яго галодную пашчу кінулі нарэшце нейкую ежу для хуткаснай перапрацоўкі. Усе пачалі гаварыць, разам і бязладна. «Абы-што, а не грыбы! Гэта не грыбы ўвогуле, жанчына, для чаго вы іх збіралі? Вы ведаеце, што яны акумулююць радыяцыю? Не ўздумайце хоць іх есьці. Наогул яны ўмоўна-ядомыя!», — пачаў павучаць кабету яе выпадковы спадарожнік, што сядзеў зьлева. Пэнсіянэрка на суседнім сядзеньні пачала казаць нібыта сваёй суседцы, касавурачыся на кабетку з сыраежкамі, што «а вось Малахаў казаў… а Малышава казала… Гэта наогул атрута, а не грыбы, асабліва з чырвонымі капялюшыкамі!». Твар кабеткі з вядром грыбоў імгненна набываў колер тых капялюшыкаў у вядры, ўсё ніжэй апускала яна галаву. Выгляд пераможцы пакідаў яе з такой жа хуткасцю, як мільгалі бярозы ды сосны за вакном. Панеслася душа ў рай. Кожны палічыў сваім доўгам сказаць якую-небудзь гадасьць пра «умоўна-ядомыя» грыбы, ды яшчэ і з радыяцыяй. О так, атрымай, кабета. Мы нічога не знайшлі — і ты не павінна казыраць тут поўнымі вёдрамі.
так і зьелі цэлы мех?!
Тут па вагоне прабегла «Ніна», што прадае «сырочкі, насочкі, сыр калбасны, перац чорны». І размовы перайшлі на ежу. Хто што еў, дзе, як гатаваў. «А я вось семкі набыў, цэлы вялікі мяшок. Дык падманулі мяне — павінны былі быць з сольлю, а мне зь перцам падсунулі. Можа, дзе на складзе каля перцу ляжалі, ці паблыталі соль і перац. Ох і намучыўся ж я, ох і намучыўся, пакуль іх еў — увесь рот гарэў!», — жаласна паскардзіўся мне сусед злева, 40+, рабацяга. «Дык, а што вы — так і зьелі цэлы мех?! Ня выкінулі?», — жахнуліся мы. Ён засаромеўся: «Ну, ня цэлы мех, але ж і не выкідаць, прыйшлося есьці, хоць і мучыўся. Ды і рука сама ж лезе ў кішэню за семкамі».
Пэнсіянэркі ззаду пачалі абмяркоўваць хлопчыка, што прапаў у Белавескай пушчы. Выказвалі розныя вэрсіі, праводзілі «паралелі». «Ну дык, а як у нас на раёне мужчына прапаў, вы ня ведаеце? Прапаў — і з канцамі. Прычым ня ў лесе. Праўда, яны былі ў лесе з жонкай, перад гэтым, ён пайшоў уперад дахаты, яна — за ім, бо яшчэ хацела грыбоў пазьбіраць. Яна прыйшла, бачна было, што ён быў дома — прыкметы былі, суп паедзены, кошык зь лесу стаяў. А самога няма. Яна кінулася туды-сюды — няма! Шукалі — не знайшлі. Было гэта якраз у 2014 годзе, калі былі тыя падзеі ва Ўкраіне, а вы ж ведаеце, мы жывём у тым раёне — блізка ля Ўкраіны, ну вось так. Зьнік — і ніякіх канцоў. Я не кажу, што украінцы вінаватыя, але ўсё-такі гэта быў 2014 год, і там былі такія падзеі, а мы блізка жывём жа!», — спрабавала будаваць прычынна-сьледчыя сувязі пэнсіянэрка.
На наступным прыпынку выгружаліся з дызэлю. Кабетка зь вядром сыраежак ішла з прысаромленым змораным тварам. «Ой, якія добрыя ды прыгожыя ў вас грыбы, сапраўдныя сыраежкі, я так люблю сыраежкі, асабліва вось як у вас — з чырвонымі і жоўтымі капялюшыкамі!», — рашыла яе ўзбадзёрыць, працягнула ёй «кіёчак», каб выцягнуць з багны «астракізму». «Праўда? Вы праўда так лічыце? У нас заўсёды зьбіралі сыраежкі, і маці мая, і тата, і бабуля! Я пагаджуся — зь зялёнымі капялюшыкамі яны можа і гарчаць трохі, але з чырвонымі і жоўтымі — добрыя! Чаго яны толькі накінуліся на мяне ў цягніку? Шмат яны разумеюць! Наслухаліся Малахавых ды Малашавых!», — радасна ухапілася за мой «кіёчак» кабета. Праўда, кажу. Але добрыя грыбы не бываюць у чужых кошыках і вёдрах. Там толькі ці атрутныя, ці чарвівыя.
