У гэтым слове можна расчуць ці ня ўсю гісторыю стагодзьдзя, якое з натужным
завываньнем матораў і сінімі атрутнымі выхлапамі, перамолваючы траву й
падлесак, пакідаючы па сабе чорныя рваныя раны, няўмольна й бязьлітасна
паўзло празь Беларусь. З усходняй сталіцы яна ўяўлялася бездаражжу,
што патрабуе акультурваньня; там з ахвотай перакладалі радкі самахарактарыстыкі
пра "паноў сахі і касы".
"Тraho" па лацінску - «цягну». Савецкі трактар цягнуў за сабою
калектывізацыю з раскулачваньнем і голадам, мэліярацыю са зьнішчэньнем
рэчак ды лугоў, выкарчоўваў зь вёсак будучыню і на дзесяцігодзьдзі заганяў
юнакоў і дзяўчат у катушкі вечна п'яных інтэрнатаў трактарабудаўнікоў.
Хто бываў у цэхах менскга трактарнага заводу, той не забудзе тамтэйшую
мёртвую зямлю й паветра, і твары старых рабочых - зямліста-шэрыя, быццам
працяг жалезных прыладаў. Трактарабудаўнік стаўся вяршыняй эвалюцыі
пана сахі і касы.
Танную прадукцыю менскіх трактарабудаўнікоў ахвотна куплялі фармэры
Азіі, Афрыкі і Амэрыкі; шмат дзе і сёньня першая асацыяцыя пры слове "Беларусь"
- трактар.
Калі рабочыя заводу выбіраліся ў цэнтар, яны казалі - едзем у горад.
Трактарны пасёлак з палацам культуры, стадыёнам "Трактар", бульварам
трактарабудаўнікоў, парткамам на правох райкаму ўспрымаўся як гета.
Тут матэрыял нацыі перамолваўся ў насельніцтва. Тут асобу прыраўноўвалі
да функцыі. У такіх гета нарадзіўся моўны кентаўр - трасянка.
Я ніколі ня чуў ніводнага чалавека ў цьвярозым стане і тым больш
нападпітку, які б сказаў пра сябе "я - трактарабудаўнік". У знакамітай
піўной трактарнага пасёлку такі зварот да суседа мог бы скончыцца
фатальна.
Трактарабудаўнік ёсьць кентаўрам нашага стагодзьдзя, а кентаўраў,
як вядома, няма.
Аляксандар Лукашук
Самае папулярнае
1