Першае прачытаньне пэсімістычнае: самазадаволены блёк, які дазволіў свайму суседу і ўсёй структуры бясьпекі, якая падтрымлівала яго ўласную свабоду і багацьце, згарэць.
Другое чытаньне больш абнадзейвае: ЭЗ — гэта клюб, які як ніколі раней аб’яднаўся ў прыняцьці захадаў, пра якія яшчэ тыдзень таму ніхто і падумаць не мог.
Пытаньне пра тое, якое прачытаньне бліжэй да праўды, яшчэ доўга будзе без адказу. Ва Ўкраіне зараз ідзе штодзённая і штогадзінная барацьба. Пакуль краіна знаходзіцца ў аблозе, пытаньне насамрэч даволі акадэмічнае. Але пасьля гэтага наступіць сапраўдны «момант Quo Vadis» для ўсяго кантынэнту. Ці ўбачым мы новы «эўрапейскі рэнэсанс» з кантынэнтам, нарэшце цэлым, свабодным і мірным, ці нешта больш злавеснае?
«Неймаверна наіўныя». Гэта словы, якія я часьцей за ўсё чуў ад дыпляматаў ЭЗ, апісваючы рэакцыю ЭЗ на лявіну падзей апошніх дзён — прынамсі, спачатку. Амэрыканская выведка была ў курсе таго, што павінна было адбыцца ва Ўкраіне, і сапраўдных намераў Крамля. Але вельмі нямногія сапраўды турбаваліся ці адважыліся прызнаць гэта, калі гэта мела значэньне.
Краіны Балтыі і Польшча цяпер, нарэшце, перажылі свой момант «я ж гаварыў вам» — пасьля таго, як многія іншыя чальцы ЭЗ дзесяцігодзьдзямі лічылі іх гістэрычнымі воінамі халоднай вайны.
Але эўрапейцы памыляліся ня толькі ў сытуацыйнай дасьведчанасьці. Калектыўны адказ з карнымі мерамі быў клясычным выпадкам «занадта мала, занадта позна». Узятыя ўсе разам, яны ўяўляюць сабой нешта большае, чым звычайныя брусэльскія галачкі, калі гаворка ідзе пра санкцыі. Яны нашкодзяць Расеі, асабліва ў сярэднетэрміновай і доўгатэрміновай пэрспэктыве, але цяпер яны відавочна не аказалі ўплыву — прынамсі, на разьлікі Крамля.
Многім было балюча назіраць за ваганьнямі, асабліва ў сувязі з санкцыямі SWIFT у Бэрліне. І нават калі яны будуць прынятыя, гэта ня будзе татальнай забаронай.
Новыя санкцыі ЭЗ накіраваныя на розныя ключавыя расейскія галіны, але шмат якія прадпрыемствы па-ранейшаму гандлююць з Расеяй, як быццам нічога не адбылося. Існуе забарона на палёты, але гэта не перашкодзіла Air Serbia павялічыць колькасьць рэйсаў у расейскія гарады і не перашкодзіла партам працаваць у звычайным рэжыме. Алігархі пад прыцэлам, але далёка ня ўсё. Беларускія санкцыі яшчэ больш узмацняюць жорсткасьць, а шчыліны затыкаюцца, але застаецца пытаньне, чаму гэтага ня было зроблена, калі летам 2021 году ўпершыню былі ўведзеныя эканамічныя санкцыі і калі статыстыка паказвала, што гандаль зь Менскам усё яшчэ ідзе добра?
Зноў жа, людзі зноў і зноў будуць пытацца, колькі яшчэ людзей павінна памерці ва Ўкраіне, колькі яшчэ гарадоў будзе ператворана ў руіны і наколькі больш аўтарытарнай павінна стаць Беларусь, перш чым ЭЗ зробіць яшчэ адзін крок наперад? А адказ як заўсёды адзін: Брусэль заўсёды трэба падштурхоўваць да дзеяньня.
Гэта была тая ж самая старая гісторыя летаргіі. Спатрэбіліся жахлівыя кадры тысяч людзей, якія паміраюць ад ковіду ў шпіталях па ўсёй паўночнай Італіі, каб, нарэшце, прымусіць ЭЗ аб’яднацца для назапашваньня агульнага доўгу для барацьбы з пандэміяй. Было патрэбна цэлае пакаленьне разбураных прадпрыемстваў і сродкаў для існаваньня ў Паўднёвай Эўропе, каб Эўрапейскі цэнтральны банк нарэшце даў абяцаньне зрабіць усё магчымае для выратавання эўра. Як аднойчы сказаў мне адзін цынічны эўракрат: «Мы ніколі не дазваляем добраму крызісу зьнікаць дарма».
І ёсьць усе шанцы, што так будзе і зараз — як бы бесцырымонна і груба гэта ні гучала для ўкраінцаў, якія змагаюцца цяпер за само сваё існаваньне.
Але іншая праўда таксама ў тым, што тое, што ЭЗ зрабіў за апошнія шэсьць дзён, — больш, чым я калі-небудзь бачыў, асьвятляючы падзеі ў Брусэлі за апошнія 15 гадоў.
Так, мы жывём у беспрэцэдэнтны час, але я ніколі ня думаў, што ўбачу санкцыі ЭЗ у дачыненьні да Пуціна і Лаўрова. Раптам стала магчымым прадухіліць працу RT і Sputnik на тэрыторыі ЭЗ. Гэта заняло ўсяго 24 гадзіны. Я размаўляю з дыпляматамі, якія распрацоўваюць і прымаюць юрыдычны акт за юрыдычным актам з галавакружнай хуткасьцю замест звычайных тыдняў і месяцаў каліброўкі. Я бачыў, як ЭЗ, ляўрэат Нобэлеўскай прэміі міру, створаны для таго, каб раз і назаўжды прадухіліць вайну на кантынэнце, парушыў канчатковае табу і дасьць Украіне паўмільярда эўра на набыцьцё зброі.
І раптам зьявіліся прыхільнікі Пуціна, такія як прэзыдэнт Чэхіі Мілаш Зэман і француская палітык Марын Ле Пен, якія ў апошні момант асудзілі расейскага лідара. І хаця зараз гэта можа быць занадта далёка, у калідорах Брусэля таксама вяліся сур’ёзныя і сапраўдныя перамовы аб тым, каб даць Кіеву належную пэрспэктыву ўступленьня ў ЭЗ. Па іроніі лёсу, Украіна ніколі не была бліжэйшай да ЭЗ, чым у гэты самы момант.
Але, мабыць, самае шматабяцальнае — гэта здымкі грамадзян ЭЗ па ўсім кантынэнце, якія праводзяць дэманстрацыі на карысць Украіны, ахвяруюць мільёны і добраахвотна едуць да межаў Украіны, каб дапамагаць людзям. Зерне, пасаджанае тут, прарасьце, і незалежна ад таго, чым скончыцца вайна і які будзе аб’ём разбурэньняў, рушыць усьлед за гэтым. У апошнія дні пачаліся і пазытыўныя працэсы, спыніць якія будзе вельмі цяжка.
Думкі, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
