Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Ці трэба «змагарам» імкнуцца спадабацца Блішчу?


Юры Дракахруст
Юры Дракахруст

Канфлікт паміж журналістам Будзімірам і рэдактарам Анлайнэра Дзянісам Блішчом як люстэрка беларускага грамадзтва. Ці магчымая ў Беларусі апалітычная журналістыка? Ці трэба «змагарам» імкнуцца спадабацца Блішчу?

Гэтыя пытаньні ў «Праскім акцэнце» абмяркоўваюць журналіст Будзімір, журналіст Канстанцін Міхееў і кіраўнік гомельскага аддзелу руху «За Свабоду», блогер Пётар Кузьняцоў.

Дракахруст: Адной з самых гучных падзеяў гэтага тыдня, якая надзвычай жвава абмяркоўвалася ў інтэрнэце, стаў канфлікт паміж журналістам Будзімірам і рэдактарам парталу Анлайнэр Дзянісам Блішчом. Будзімір хацеў уладкавацца на працу ў Анлайнэр, Блішч яму адмовіў. Здаецца, банальная гісторыя, ня вартая увагі. Але тое, як была сфармуляваная тая адмова, выклікала выбух жарсьцяў: «Я не магу не улічваць вашу каляпалітычную дзейнасьць, таму, на жаль, не магу даць вам працу. Наша выданьне заўсёды было па-за палітыкай, і мы маем намер працягваць гэтую лінію».

Многіх абурыла ня столькі адмова Блішча Будзіміру, колькі рэзкія, у тым ліку і нецэнзурныя, філіпікі рэдактара на адрас тых, каго ён назваў «змагарамі» — апазыцыі ў шырокім сэнсе, палітычных актывістаў. Прывяду дзьве зь іх, якія цэнзурныя.

«Жадаю змагарам ніколі не прыйсьці да улады ў Беларусі».
«Калі б некага ў гэтай краіне цікавіла палітыка, на троне б ужо даўно не было хітрага зачоса».


Хаця сп-р Блішч потым як бы і выбачыўся перад публікай, маўляў, перахваляваўся, але слова — не верабей. Узяць удзел у гэтай перадачы Дзяніс Блішч адмовіўся, напісаўшы, што лічыць тэму вычарпанай.

Мне так не падалося. Як заўважыў у сваім камэнтары Пётар Кузьняцоў, асаблівае абурэньне шаноўнай публікі выклікала тое, што такое грэблівае стаўленьне выказаў чалавек, які, здаецца, па усім парамэтрам павінен быць «змагаром» — малады, супрацоўнік прыватнай фірмы, зорка Байнэту. А можа і сапраўды тыя, хто супраць улады, крыху перабольшваюць сваю прыцягальнасьць і абаяньне? Што выклікае такую рэакцыю людзей, падобных Блішчу? Можа як раз тое, што прыцягвае прыхільнікаў і аднадумцаў?

Будзімір
Будзімір
Будзімір: Я ўсё ж такі адно слова хацеў бы закінуць наконт таго, наколькі значная ці нязначная была гэтая сытуацыя, бо вы сказалі, што можа і не зусім важная гэтая гісторыя. Я размаўляў з кіраўніцтвам БАЖ, размаўляў з юрыстамі. Іх рэакцыя адназначная: гэтая адмова падпадае пад 14-ы артыкул працоўнага кодэксу — гэта палітычная дыскрымінацыя. Што тычыцца агульнага, калі мы выходзім на узровень сацыяльнага абагульненьня, то я не магу адказваць за змагароў. Сапраўдныя змагары зараз сядзяць па турмах, калі казаць праўду. Што тычыцца прыхільнікаў апазыцыі ці праціўнікаў існага рэжыму ў Беларусі, да якіх я маю дачыненьне, то ў мяне вельмі спэцыфічны погляд. Асабіста я Блішчу і не хацеў бы спадабацца, я на гэта і не разьлічваў. За змагароў усё ж няхай адказвае Пётар
.
Дракахруст: Добра. Пётар, тады адказвайце за змагароў. Хаця трэба сказаць, што рэакцыя Пятра была нечаканай. Ён напісаў, што калі апазыцыя хоча даведацца пра пераможную стратэгію, то яна простая — трэба спадабацца Блішчу. І не таму, што Блішч такі харошы, проста перамагчы хочацца. Дык вось, Пётар, можа такому кепскаму чалавеку і ня варта падабацца, а калі дарэчы падабацца, то як?

Пётар Кузьняцоў
Пётар Кузьняцоў
Кузьняцоў: Пытаньне, насамрэч, настолькі складанае, што не хацелася б адказваць за усіх змагароў. Тое, што вы сказалі, што насамрэч перабольшаная прывабнасьць апазыцыйных сілаў дзеля гэтых мэтавых групаў, якія знаходзяцца ў інтэрнэце і зь якімі можна таксама асацыяваць Блішча, дык гэты выпадак, які здарыўся — яскравае сьведчаньне гэтага. Мы прывыклі, прызвычаіліся лічыць, што мы для іх прывабныя, бо яны супраць рэжыму, і таму яны ня могуць быць не за нас. І мы зараз убачылі, што гэта не зусім так. Мяне ўвогуле не цікавіць пытаньне стасункаў Будзіміра і Блішча. Блішч дзеля мяне чалавек вельмі умоўны, можна нават у двукосьсе яго імя браць, як проста сынонім такога выбаршчыка, да якога мы б хацелі дагрукацца і каму хацелі б спадабацца. І, што тычыцца таго пытаньня, падабацца ім ці не падабацца, то тут у першую чаргу трэба адказаць на пытаньне, чаго мы хочам ў рэшце дасягнуць. Такіх, як Блішч, можна лічыць самымі блізкімі да нас мэтавымі групамі. І, калі мы ім ня будзем падабацца, мы ніколі ня будзем падабацца больш далёкім групам. І калі мы ня вырашым вось гэтае пытаньне камунікацыі з насельніцтвам, то мы мусім разумець, вельмі добра разумець тое, што на сёньняшні дзень пераважная большасьць насельніцтва ня верыць ні Лукашэнку, ні апазыцыі, і, калі гэты статус-кво захаваецца, то захаваецца і гэтая сытуацыя і ня будзе ніякіх зьменаў, па змаўчаньні застанецца існы рэжым. Таму мы проста абавязаны рабіць нешта, каб збліжацца з такімі людзьмі, якія сёньня нас, як мы бачым, не заўсёды прымаюць.

Каму і чаму не падабаюцца «змагары»?
пачакайце

No media source currently available

0:00 0:39:32 0:00


«Змагары» і «прыслугачы рэжыму»


Дракахруст: У дыскусіі многія аднесьлі Блішча проста да лягера ўлады. Але ці так гэта? Анлайнэр, здаецца, не заўважаны ў асаблівых хваласьпевах на
адрас улады, узгадка Блішча ў ягоным твітэры пра «хітры зачос», які кіруе Беларусьсю, ня сьведчыць пра асаблівую любоў і нават пра павагу да вярхоўнай улады. Дык сатрап ці не сатрап? Ці акрамя за і супраць ёсьць і нешта іншае? Тыя, напрыклад, хто ставіцца да улады, як да надвор’я — можна лічыць яго кепскім, але неяк недарэчна узьнімаць лёзунг «Далоў дождж».

Кузьняцоў: На абвінавачаньне ў адрас сп. Блішча ў тым, што ён ёсьць наймітам рэжыму, магу сказаць, што я, натуральна, гэтага ня ведаю, але, напрыклад, спадар Чавусаў на мой допіс ў блогу на гэты конт даў камэнтар ў Фэйсбуку, што раней Блішч «падпісваўся за нас». Ня ведаю, за каго «за нас» — ці за БНФ, ці на прэзыдэнцкіх нейкіх выбарах, але і паведамленьне Юрыя Чавусава, і вось гэтая фраза пра «хітры зачос», кажуць, што ён ня ёсьць наймітам рэжыму. Але усё ж відавочна яшчэ адно — што ён сёньня ставіцца да улады, як да надвор’я, як вы сказалі. І нам трэба вельмі добра падумаць над тым, а чаму так адбываецца? І чаму людзі, якія ад пачатку падтрымліваюць нас, дэмакратычная каштоўнасьці, якія выступаюць супраць улады, потым пачынаюць ставіцца да улады, як да надвор’я?

Я лічу, што прыстойны высакародны чалавек ня стане выкладаць прыватную перапіску ў інтэрнэт і рабіць яе прадметам грамадзкага абмеркаваньня.

Да надвор’я людзі ставяцца такім чынам таму, што ня могуць яго зьмяніць. Калі чалавек пачынае расчароўвацца, калі ён не чакае і ня верыць ў тое, што змагары могуць зьмяніць уладу, тады ён пачынае задумвацца над тым, што улада — яна як надвор’е. І ў гэтым і ёсьць сапраўдная праблема. Самы іранічны тэрмін «змагар» ў іх лексыконе зьявіўся таму, што само слова «змаганьне» абясцэнілася і шмат у чым дэвальвавалася. Таму што быццам бы змаганьне ідзе, а ніякага плёну няма. І таму, на мой погляд, гэтая сытуацыя, яна крыху шырэйшая, чым канфлікт Будзіміра з Блішчом ці працадаўцы з работнікам. Можа Блішч чалавек некультурны, але гэта ягоная ўласная праблема і праблема яго рэпутацыі. Але ён працуе, ў яго ёсьць пэўнае стаўленьне да «хітрага зачосу», але апазыцыі і дэмакратычным сілам ён сёньня ня верыць. Таму ён схільны так рэагаваць, ў тым ліку і на людзей, якіх асацыюе з дэмакратычным рухам. Гэта ж не сакрэт, што спадар Будзімір ладзіў галадоўкі і ніколі не хаваў свае пазыцыі, і ў гэтым сэнсе некаторыя лічаць яго «змагаром».
Праблема насамрэч, на мой погляд, не ў Блішчу. Я ужо казаў, што я ўспрымаю Блішча як такога сярэдняга, зьбіральнага пэрсанажу, які проста мае больш гучны голас, каб выказаць тое, што адчувае сёньня шмат хто. І перад тым, як кідацца на яго, трэба падумаць: а што мы зрабілі дзеля таго, каб людзі нам верылі і ставіліся да ўлады не як да надвор’я, якое можа быць і кепскае, але мы яго ня можам зьмяніць, а ставіліся да улады як да такой зьявы, на якую мы разам можам усё ж такі уплываць?

Дракахруст: Канстанцін, на ваш погляд, паводле вашых назіраньняў — наколькі такая прамежкавая пазыцыя характэрная для беларускага бізнэсу? Чаму яна такая? Напрыклад, у гады перабудовы той жа бізнэс быў рэвалюцыйны, і тады сказаць, што «я па-за палітыкай», «мне гэта не цікава», кажучы цяперашняй мовай — гэта быў «ацтой». Мы, дарэчы, бачылі, што ў суседняй Расеі літаральна за некалькі гадоў, падчас Балотнай палітычная ангажаванасьць стала моднай, у тым ліку сярод ладнай часткі бізнэсу. Чаму гэта ня модна сярод беларускага бізнэсу? Чаму як раз вось такая рэакцыя, як рэакцыя Блішча, хутчэй мэйнстрым? Ці гэта проста страх, маўляў, прыйдуць правяральшчыкі ад «хітрага зачосу» і зробяць усялякія непрыемнасьці таму ж Блішчу?

Канстанцін Міхееў
Канстанцін Міхееў
Міхееў: Ведаеце, я думаю, што першапачаткова зыходная ўстаноўка, што ёсьць «чорныя» і «белыя» — прынцыпова няправільная. Ёсьць розныя палітычныя сілы, ёсьць электарат, які складаецца з розных сацыяльных груп. Прафэсійны палітык павінен хадзіць на дыбачках перад гэтымі сацыяльнымі групамі, спакушаць іх, спрабаваць прыцягнуць на свой бок. Палітыка — гэта мастацтва кааліцыі, мастацтва саюзаў. Замест гэтага — ты за альбо ты супраць. Ужо калі Блішч — «прыслугач рэжымам», то тады няма сэнсу змагацца за беларускі электарат.

Дракахруст: Вось аўтар «Нашай нівы» выказаў меркаваньне , што гэтая дэманстратыўная нянавісьць да «змагараў» — ад разуменьня сваёй баязьлівасьці, свайго прыстасаванства, сваёй няздольнасьці сапраўды змагацца за лепшую будучыню, ад зайздрасьці прыстойным і высакародным людзям. Мо і сапраўды справа ў гэтым? Канстанцін

Міхееў: Я лічу, што прыстойны высакародны чалавек ня стане выкладаць прыватную перапіску ў інтэрнэт і рабіць яе прадметам грамадзкага абмеркаваньня. Першапачаткова гаворка ішла аб прыватных зносінах спадара Блішча і спадара Галко. Потым гэта раптам безь якіх бы то ні было дамоўленасьцяў і згоды Блішча зрабілася аб’ектам грамадзкага палітычнага абмеркаваньня. Не сакрэт, што не ў апошнюю чаргу крытычнае стаўленьне да тых, каго Блішч пазначыў як «змагароў», тлумачыцца тым, што адносна людзей, якія знаходзяцца па-за палітыкай, журналісты або грамадзкія актывісты займаюцца дробным правакатарствам, уцягваючы іх за вушы бязь іх жаданьня, бязь іх свабоднай волі і згоды ў пэўны палітычны кантэкст. Натуральна, пасьля гэтага, апалітычныя дагэтуль людзі, якія нават з сымпатыяй ставяцца да апазыцыі, пачынаюць жадаць «змагарам» таго ж, што пажадаў Дзяніс. У сувязі з гэтым пэрспэктыўным мне ўяўляецца пункт гледжаньня Пятра. Ты ці за ці супраць — такі нэабальшавіцкі радыкалізм для нармальнага чалавека, для заможнага гараджаніна, для бюргера, буржуа непрыймальны. Гэтым людзям і ўлада пэрыядычна гаворыць: «Вы не патрэбныя, вы не цікавыя», і апазыцыя рэгулярна навешвае цэтлікі.

Будзімір: Адносіны паміж працадаўцам і наймальным супрацоўнікам – гэта не прыватныя адносіны, а сацыяльныя. У дадзеным выпадку мы не Блішч і Будзімір – прыватныя асобы. Перапіска таксама была не прыватная. Заяўку трэба было дасылаць на рэдакцыйную пошту, я яе так і пасылаў, і з рэдакцыйнай пошты я і атрымаў адказ. Першапачаткова я не хацеў казаць, што гэта за партал і вы гэтага бачылі ў маім блогу. Мяне гэты выпадак цікавіў, як цалкам абстрактны. У мяне і зараз няма прэтэнзіяў да Анлайнера, як такога – прыстойны навінны партал. Ужо потым сам Дзяніс агучыў, пра каго менавіта ідзе гаворка, і гісторыя пачала разьвіцца па сваіх законах. Так што я не бачу тут ані падставы, ані правакацыі.

«Трэці стан» па-беларуску


Дракахруст: Будзімір, ну вот калегі сёе-тое закінулі вам. І яшчэ я хачу вярнуцца да вашага тэксту, які меў вялікі рэзананс — да вашага дасьледаваньня наконт палітычных, маральных установак праграмістаў. На вас абрынуўся вал крытыкі за гэты тэкст, у тым ліку і з боку Блішча. Але я не надта не зразумеў, чаму яму-та ён не спадабалася? Вы там як раз апісалі тыпаж Блішча. На ваш погляд, такая пазыцыя «двух станаў не змагар», стаўленьне да улады як да надвор’я — наколькі яна распаўсюджаная сярод сучасных беларускіх япі — пасьпяховых, маладых, «прасунутых» людзей?

Будзімір: Адзін з праграмістаў даволі цікава апісаў свае адносіны да палітыкі: «Мы не электарат. Але ніякіх палітычных рашэньняў мы не прымаем». Карацей, гэтыя людзі з большага у масе сваёй не адносяць сябе да прыхільнікаў рэжыму. Ён ім можа не падабацца эстэтычна, ім не падабаюцца шмат якія палітычныя і эканамічныя рашэньні. Але ж чаму яны не трапляюць у стан змагароў, праціўнікаў рэжыму? Тут бы я хацеў параўнаць з Расіяй. Гэты кляс япі , маладых пасьпяховых, у Беларусі , па-першае, значна меншы, чым у Расеі. А, па-другое, ў Беларусі няма выразнай прывілеяванай клясы, як у Расеі.

З чаго пачалася Француская рэвалюцыя? Там былі арыстакраты і быў трэці стан. У Расеі навамодная крэатыўная кляса, якая выйшла на вуліцы — гэта стары добры, традыцыйны трэці стан, які бачыць над сабой клясу прывілеяваную, якая жыве наогул на нейкім Алімпе і пляваць хацела на ўсіх. У Беларусі гэтага няма, фактычна япі трапілі у стан арыстакратыі, у якой ужо і так усе добра. Як у Стругацкіх — калі кадаўр задаволены матэрыяльна, страўнікава, ў яго неабавязкова ўзьнікаюць нейкія іншыя патрэбы, патрэбы палітычных зьменаў і дэмакратыі.

Дракахруст: Пётр, я хачу вярнуцца да вашай тэзы — спадабацца Блішчу. А чым вы можаце спадабацца? Ну не тым жа, што танчыць будзеце перад ім, а, відаць, тым, што выразіце яго інтарэсы. А ў чым яго інтарэсы? Вось Будзімір прапанаваў свой аналіз з такім адценьнем, што яны толькі матэрыяльным жывуць. А, можа быць, не толькі у гэтым справа, можа быць, ёсьць нейкія іншыя матывы, якія Будзімір не бачыць ці не хоча бачыць?

Мы зараз — ахвяры таго іміджу, які мы пабудавалі. Гэта імідж вікцімны, гэта імідж людзей, якія заўсёды церпяць, і гэта імідж людзей, ў якіх нічога не атрымліваецца таму, што ім перашкаджаюць.

Кузьняцоў: Калі пагадзіцца з тым, што ёсьць людзі, якія могуць спыніцца на этапе матэрыяльнага задавальненьня, гэта азначае аспрэчыць вядомую піраміду патрэбаў Маслоў. Пасьля матэрыяльнага задавальненьня чалавек міжволі шукае нечага іншага. Адзінае, чым мы маглі бы ім спадабацца, гэта прадэманстраваць эфэктыўнасьць сваёй працы ў адстойваньні тых інтарэсаў і мэтаў, якія, насамрэч, ім блізкія. Яны могуць казаць што ім гэта нецікава, але могуць казаць гэта менавіта дзеля таго, каб схаваць сваё бясьсільле, тое, што самі яны ня могуць гэтага дасягнуць, але нікога, хто бы ім дапамог, таксама няма. Насамрэч увогуле чалавек, матэрыяльна задаволены, шукае магчымасьцяў нейкай духоўнай, маральнай і іншай самарэалізацыі. Калі б у нас атрымалася нейкім чынам сваю эфэктыўнасьць падвысіць, гэта б ім, натуральна, спадабалася, і гэта знайшло б шмат прыхільнікаў. На сёньняшні дзень да дэмакратычнай апазыцыі, на жаль, гэта трэба канстатаваць, ёсьць такое стаўленьне з боку шырокіх масаў, што яна усё роўна нічога ня можа. У такіх людзей ня вераць, і за такімі людзьмі не ідуць. Каб спадабацца, трэба зьмяняць свой імідж. Трэба спыняць увесьчасныя скаргі на тое, што ў нас нічога не атрымліваецца праз тое, што ёсьць крывавы рэжым, і дэманстраваць публіцы посьпехі, калі яны нават мікраскапічныя. Мы зараз — ахвяры таго іміджу, які мы пабудавалі. Гэта імідж вікцімны, гэта імідж людзей, якія заўсёды церпяць, і гэта імідж людзей, ў якіх нічога не атрымліваецца таму, што ім перашкаджаюць. Такія людзі ня могуць падабацца. Трэба мяняць імідж і тады мы будзем падабацца, ў тым ліку і тым, хто жыве з намі аднымі каштоўнасьцямі.

Дракахруст: Канстанцін, а які ваш пункт гледжаньня? І тут ёсьць яшчэ адзін момант, пра які не сказаў Пётр. А можа, акрамя іншага, людзям кшталту Блішча не падабаецца той вобраз будучыні Беларусі, які прапаноўвае апазыцыя?

Міхееў: Па-першае вельмі добра, што Пётр, як дзеючы палітык, паставіў пытаньне так, і вельмі добра, што сфармуляваў такім чынам адказы на яго. Па-другое, ёсьць вось гэтая сытуацыя, калі 83%, якія дыстанцуюцца ад улады, але рукамі і нагамі адштурхваюць ад сябе вось гэтае экзальтавана-змагарнае асяродзьдзе. Не ў апошнюю чаргу гэта зьвязана з тым дыскурсам, зь якім гэтае асяродзьдзе зьвяртаецца да электарату, да народу.

У артыкуле Будзіміра пра праграмістаў кідаецца ў вочы пазыцыя маральнай перавагі і імкненьне, уласьцівае нашым гуманітарыям, якія знаходзяцца ў рамках народніцкай традыцыі — імкненьне вучыць нас, як нам жыць. Не, гэта павінен быць дыялёг, а не урок, гэта павінна быць абмеркаваньне, высьвятленьне інтарэсаў, патрэбаў, вызначэньне, дзе нашы інтарэсы супадаюць, а дзе не.

Інакш вынікі камунікацыі з грамадзтвам, зь яго асобнымі стратамі будуць прадказальныя. Як прадказальная і рэакцыя на артыкул у «Нашай Ніве», на які вы, Юры, спасылаліся, дзе 83% нашых суайчыньнікаў аўтаматычна залічваюцца ў катэгорыю «сцыкло». Пасьля гэтага ні 83%, ні 10%, ні 5%, за палітычныя сілы, якія кваліфікуюць іх так, ніколі не прагаласуюць і не пабягуць на плошчу. Таму, я так думаю, шлях надзеі — гэта той шлях, які агучыў Пётр. Працаваць з людзьмі, слухаць іх, а не вучыць, як ім правільна жыць і якімі каштоўнасьцямі кіравацца.

Хто ў авангардзе беларускага грамадзтва?


Дракахруст: Будзімір, вам словы для адказу. І наконт маральнай перавагі, і наконт усяго астатняга, што вам закінулі.

Будзімір: Чаму слова «змагар» набыла такое зьняважлівае адценьне? Таму што для гэтай часткі грамадзтва, для, умоўна новых пасьпяховых, гэта стала сынонімам «лузэрства». Яны ў сваім жыцьці нечага дасягнулі, яны хочуць бачыць такую самую пасьпяховую палітычную сілу. Але прабачце адкуль ёй узяцца — гэтай пасьпяховай палітычнай сіле — ва умовах аўтарытарнага рэжыму? Гэта павінны быць нейкая бальшавіцкая партыя ці партызанскія атрады. Як іначай вы сабе уяўляеце палітычную сілу? Я проста не разумею, аб чым гаворка. Гэта сапраўды павінны быць нейкія атрады рэвалюцыйных матросаў. Вось хто можа скінуць аўтарытарную уладу. Тут што — можа зьявіцца парлямэнцкая партыя пасьпяховая?

Міхееў: Можа.

Будзімір: Ну, ведаеце, гэта нейкае пытаньне веры. Не, ня можа.

Дракахруст: Будзімір, я хачу, каб мы усё ж такі трымаліся ў межах дыскусіі. Вас абвінавачвалі не ў тым, што вы не стварылі бальшавіцкую партыю, а ў тым, што ў вас, паводле Канстанціна, прасочваецца такая думка, што вы высакародны, маральны, а вось астатнія жывуць толькі брухам, што вы добры, а яны — дрэнныя, вы —маральны, а яны амаральныя.

Будзімір: Калі мы возьмем ужо згаданы артыкул пра праграмістаў, Канстанцін чамусьці лічыць, што я павучаю там кагосьці, як правільна жыць. Але гэта зусім не так. Я апісваю сацыяльную групу, якая цікавіла мяне не толькі сваім матэрыяльным становішчам. Мы памятаем, што праграмісты — гэта працаўнікі з самай высокай аплатай працы. Але яны цікавілі мяне таксама са свайго прафэсійнага статусу. Інжынэры канца ХІХ — пачатку ХХ стагодзьдзя былі сацыяльным авангардам у шырокім сэнсе. Мне хацелася даведацца: ну а вось сучасныя праграмісты, якія падобныя крыху на тагачасных інжынэраў, ці ёсьць у іх гэтыя прыкметы сацыяльнага авангарду, ці могуць яны быць крыніцамі інавацый, у тым ліку і сацыяльных? Аказалася, што не, і я гэтым вельмі расчараваны, а не тое, што я стаяў на пазыцыях змагара, а яны не змагары — не, гэта вельмі прымітыўнае разуменьне гэтага артыкула.

Міхееў: Будзімір, не крыўдуйце, але артыкул, як адзначалі і праграмісты, і іншыя людзі — напісаны непрафэсійна і з пункту гледжаньня сацыялягічнага, і з пункту гледжаньня, скажам так, агітацыйна — публіцыстычнага.
Дракахруст: Пётр, калі сапраўды адны людзі змагаюцца, чымсьці ахвяруюць, а іншыя сядзяць у сваіх офісах, п’юць каву і глядзяць на гэта, як заўзятары, ці выказваюцца ў стылі Блішча, дык хіба тыя людзі, якія змагаюцца і ахвяруюць, па факту не аказваюцца маральны вышэйшымі?

Кузьняцоў: Я не хацеў бы нікога ацэньваць маральна. У тэкстах па амэрыканскай паліталёгіі я аднойчы наткнуўся на думку, што палітыка увогуле абывацелю, чалавеку простаму не цікавая. Ён палітызуецца і пачынае ёй цікавіцца толькі тады, калі праходзяць выбары, калі ёсьць элемэнт спаборніцтва і ён далучаецца да працэсу, як заўзятар ці удзельнік. Калі дапусьціць, што гэта карэктна і правільна, ці ня ў гэтым ёсьць прычына таго, што на Беларусі палітыкай ніхто не цікавіцца, бо няма выбараў, няма рэальнага спаборніцтва?

Стандарты заходняй журналістыкі: аб’ектыўнасьць ці нэўтральнасьць?


Дракахруст: Ці не атрымалася так, што парадаксальным чынам у дыскусіі дэмакрат Будзімір адстойваў прынцыпы ангажаванай журналістыкі, а, так бы
мовіць, «прыслугач рэжыму» Блішч — як раз заходняй: News but not
views
— навіны, але не меркаваньні. Ці такое адхіленьне ад палітыкі ў
беларускіх умовах — адно хітрыкі? Хітрыкі таму, што з аднаго боку,
гэтае стаўленьне несымэтрычнае і палітыкай, ад якой трэба трымацца
падалей, лічыцца менавіта апазыцыйная палітыка, а калі афіцыйная, то
чаму б і не. А з другога боку, аб’ектыўна, ізноў жа ў існых умовах
пазьбяганьне палітыкі — гэта таксама палітыка, прыняцьце існага стану
рэчаў?

Будзімір: Я хацеў бы заўважыць, што News but not news — гэта усё-такі не ўнівэрсальны стандарт, гэта парада ня блытаць навіны з поглядамі, ня зьмешваць два абсалютна розных жанраў. Заходні стандарт журналістыкі — гэта аб’ектыўная журналістыка, але аб’ектыўная — гэта ня значыць нэўтральная палітыка. Аб’ектыўная журналістыка — гэта калі журналіст рые з усіх бакоў, шукае усё і называе рэчы сваімі імёнамі. Канешне, ён не прыхільны да нейкага аднаго боку, ён не выносіць прысуд перад тым, як зрабіць матэрыял, ён можа вынесьці яго пасьля таго, як агледзеў усе бакі, усе пункты гледжаньня. Нэўтральнасьць — гэта не зусім аб’ектыўнасьць, тым больш стан па-за палітыкай — гэта не зусім нэўтральнасьць, гэта значыць, што мы замоўчваем нейкія тэмы, нейкія вострыя вуглы абыходзім, гэта не адсутнасьць ангажаванасьці, гэта становішча проста прэмудрага пескара. Гэта не заходні стандарт аб’ектыўнай журналістыкі.

Міхееў: У сартраўскай сэнтэнцыі «Усё ёсьць палітыка» ёсьць каліва праўды, але, як гэта звычайна здараецца ў левых, не пазначаныя мэханізмы трансфармацыі непалітыкі ў палітыку. А яны ў Беларусі сытуатыўныя: калі цябе б’е дубінкай амапавец — ты апазыцыянэр, калі да цябе прыйшоў уладкоўвацца на працу Будзімір — ты паслугач рэжыму. Цывілізаваная практыка — калі непалітыка пераўтворыцца ў палітыку праз дэмакратычныя інстытуты і прававыя працэдуры, без падлеткавага акцыянізму і псэўдапалітычнага фрыкаваньня.

Дракахруст: Канстанцін, а вось Будзімір агучыў тэзыс, што аб’ектыўнасьць не ёсьць нэўтралізм. Ну і да гэтага можна прыгадаць традыцыі і беларускай, і расейскай інтэлігенцыі — вы ад іх адцураецеся?

Міхееў: Гледзячы пра якія традыцыях ідзе гаворка. Мы усё ж такі жывем у іншую гістарычную эпоху, і вось гэтая вось ангажаванасьць хоць беларускіх народнікаў, хоць расейцаў, яна адмоўна адбіваецца і на якасьці журналістыкі і на увазе да яе. Шмат у чым гэта зьвязана з тым, пра што я ужо казаў. Захоўваецца пагардлівы погляд інтэлігента на народную масу, якую трэба апекаваць і якой трэба раскрываць вочы.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG