Навіны 13 кастрычнiка 1999 г.

Аднак, вайна ідзе ня толькі з выкарыстаньнем гарматаў і бамбавікоў. Сапраўды вялікія маштабы набывае інфармацыйнае супрацьстаяньне. "Сёньня расейскі ўрад значна больш сур'ёзна фільтруе інфармацыю, чымсьці пад час папярэдняе вайны з Чачнёй", – прыводзіць агенцыя Франс Прэс меркаваньне намесьніка дырэктара радыёстанцыі "Эхо Москвы" Сяргея Бантмана. Урад зразумеў, што галоўнай памылкай, якую ён зрабіў у мінулай вайне, была параза ў інфармацыйным процістаяньні.

Сёньня гэтая вайна са старонак газэтаў, тэлевізійных экранаў ды радыёхваляў перакінулася і ў вэб-прастору. На некаторыя асаблівасьці гэтай новай зьявы зьвяртае ўвагу вашынгтонскі аналітык "Радыё Свабода" Пол Гобл.

На мінулым тыдні афіцыйныя прадстаўнікі Расеі адвяргалі факт атакі фэдэральнай вайсковай авіяцыі на аўтобус з чачэнскімі ўцекачамі; аднак яшчэ перад тым, як гэта прагучала па цэнтральнай расейскай тэлевізіі, чачэнцы выставілі на адным з вэб-сайтаў фатаздымкі трагедыі.

Гэта прымусіла разважаць аб мэтадах, якія Масква ўжывае пад час цяперашняй кампаніі ў Чачні, а таксама прымусіла расейскага прэмьера Уладзімера Пуціна засяродзіць увагу на ролі Інтэрнэту пад час канфлікту.

Расейская газэта "Известия" крытычна заўважае, што цэнтралізаваная вайсковая цэнзура інфармацыі пра вайну на Паўночным Каўказе – адзіная новая ідэя ў прапанаванай дактрыне нацыянальнай бясьпекі.

Зрэшты, калі вайсковая цэзура ня ёсьць адкрыцьцём – большасьць урадаў ужывае яе пад час войнаў — дык вайна ў віртуальным сьвеце Інтэрнэту ўяўляе нешта новае. І ў гэтым выпадку адзін бок наўрад ці можа можа мець істотную перавагу перад іншым, — нават калі ў рэальнасьці сытуацыя выглядае інакш.

Пачынаючы з моманту распаду Савецкага Саюзу ў 91-ым годзе, чачэнцы трымалі ініцыятыву ў выкарыстаньні Інтэрнэту як спосабу прарыву інфармацыйнай блякады, якую стварылі расейскія ўлады пад час канфлікту.

На мінулых тыднях расейскі урад нанёс удар у адказ. Ён паспрабаваў зачыніць найбольш істотны з чачэнскіх вэб-сайтаў – www.kavkaz.org – і нават шукаў ў гэтай спараве падтрымкі заходніх урадаў. Дарэчы, сёньня, 13 кастрычніка, гэты сайт працаваў ізноў.

Аднак Масква не абмежавалася афіцыйнымі крокамі супраць чачэнцаў у гіперпрасторы. Чачэнскія вэб-сайты зьнішчаліся й хакерамі.

Да таго ж, расейскія афіцыйныя інфармацыйныя агенцыі пашырылі ўласную актыўнасьць у вэб-прасторы ня толькі шляхам павелічэньня колькасьці вэб-старонак, але і праз адаптаваньне інфармацыі да той альбо іншай аўдыторыі карыстальнікаў.

Кантроль за інфармацыяй заўсёды зьяўляўся істотным элемэнтам вайсковае стратэгіі, а часам і вызначаў вынік ваеннае кампаніі. На працягу гісторыі чалавецтва менавіта палкаводцы ды іхныя вярхоўныя палітычныя кіраўнікі вырашалі, паведамляць ці не пра тую ці іншую "баталію".

Аднак, павелічэньне колькасьці газэтаў у Эўропе на працягу апошняга стагодзьзя і, у яшчэ большай ступені, зьяўленьне радыё і тэлебачаньня, значна абмежавалі гэтыя магчымасьці вайсковых стратэгаў і палітыкаў. Зьяўленьне ж Інтэрнэту зьвяло іх да мінімуму.

Калі Масква зьнішчае адзін чачэнскі сайт, дык на працягу гадзінаў, калі не хвілінаў, ўзьнікае іншы. Калі хакер, які спачувае афіцыйнай пазыцыі Масквы, атакуе чачэнскую вэб-старонку, можна чакаць, што чачэнцы ў адказ зьнішчаць нейкую расейскую.

І сапраўды, існуе меркаваньне, што менавіта чачэнцы альбо тыя, хто ім спачувае, сьцёрлі пэрсанальны вэб-сайт маскоўскага мэра Юрыя Лужкова ў адказ на ягоныя заявы супраць Чачні і намаганьні выштурхнуць чачэнцаў з расейскага бізнэсу.

Гэткім чынам, Інтэрнэт і гіпэр-прастора пераўтвараюцца ў своеасаблівы "другі фронт" змаганьня ў сучаснай вайне, але такі фронт, на якім ніводны бок ня ў стане атрымаць канчатковую перамогу.

Гэтая новая віртуальная прастора стварае іншую рэальнасьць, у якой тыя, хто спрабуе рэгуляваць плыні навінаў, пацерпяць болей, чым тыя, хто вызнае прынцып свабоды інфармацыі, – лічыць Пол Гобл . А перамога апошніх у гіпер-прасторы, магчыма, ператворыцца і ў іншыя перамогі.