Экспэртызу замовіў тэлеканал «Настоящее Время».
Поўная вэрсія экспэртызы даступная тут.
Трое мужчын, адным зь якіх выявіўся Вадзім Зайцаў, абмяркоўваюць атручваньні і падрывы з дапамогай «закладак» палітычных эмігрантаў зь Беларусі. «Ліквідацыя... павінна быць нагэтулькі натуральнай, што потым ніякі экспэрт не павінен ********* [прычапіцца]. Проста кропкавы ўдар», — кажа Зайцаў.
Патаемны запіс размовы 4 студзеня апублікавала выданьне EUobsever, але ня здолела пацьвердзіць яе сапраўднасьць праз дрэнную якасьць.
Запіс журналістам перадаў былы супрацоўнік МУС Беларусі Ігар Макар, які эміграваў у Літву ў 2006 годзе. Крыніцу запісу ён трымае ў сакрэце, баючыся за яе бясьпеку. Пасьля публікацыі Макар даваў паказаньні ў Кіеве па справе аб забойстве ў 2016 годзе журналіста Паўла Шарамета.
«А як справакаваць натуральны падрыў... вось па Шарамету трэба спрацаваць, які ***** [надакучыў], ***** [блін]. Зробім закладку нейкую і гэтак далей, каб гэтага пацука, *** ** [блін], зусім, ***** [блін], ні рук, ні ног ня зьбяруць», — кажа Вадзім Зайцаў на аўдыёзапісе. Менавіта выбухам бомбы, усталяванай пад дном аўтамабіля, быў забіты Шарамет.
У МУС Украіны заявілі, што «новая інфармацыя зможа дапамагчы ў пошуку не ўстаноўленых да гэтага часу заказчыкаў і арганізатараў забойства». Украінскія сьледчыя пачалі экспэртызу аўдыёзапісу, але яе вынікі яшчэ не апублікаваныя.
19 студзеня МЗС Беларусі апублікаваў заяву, у якім ніяк не пракамэнтаваў аўдыёзапіс з экс-кіраўніком КДБ, але назваў Макара «ашуканцам». «У нас ёсьць пераканаўчыя сьведчаньні, у тым ліку аўдыёзапіс, які недвухсэнсоўна дэманструе відавочныя ашуканскія мэты дадзенага дзялка», — гаворыцца ў заяве.
«Тоеснасьць названых дыктараў»
«Настоящее Время» замовіла дасьледаваньне запісу ў пецярбурскай крыміналістычнай лябараторыі аўдыёвізуальных дакумэнтаў.
У інтэрнэце «Настоящему Времени» ўдалося знайсьці 13 відэазапісаў з голасам Зайцава — гэта ягоныя выступы ў якасьці кіраўніка КДБ і кіраўніка Беларускай фэдэрацыі біятлёну [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 і г.д.].
Адабраўшы пяць запісаў, экспэрты параўналі голас Зайцава з голасам мужчыны, які плянаваў забойства. Выснова: гэта адзін і той жа чалавек.
Дасьледаваньне ўключае ў сябе аудытыўна-лінгвістычны і інструмэнтальны аналіз маўленьня.
На першым этапе экспэрты аналізавалі індывідуальныя асаблівасьці артыкуляцыі, агульныя маўленчыя навыкі, эмацыйны стан, сацыякультурныя асаблівасьці таго, хто гаворыць. Адзін з мноства прыкладаў: для гаворкі Зайцава характэрныя кароткія паўзы, якія запаўняюцца гукам накшталт «э»: «Вы максымальна, э-э, хавайце», «Там, э-э, сядзіць і ўвесь час кукарэкае», «А, э-э, як справакаваць натуральны падрыў»...
Гэтыя паўзы доўжацца ад некалькіх мілісэкундаў да трох сэкундаў, пры гэтым у галосным гуку «праслухоўваюцца» таксама галосныя накшталт «ы», «о» і «у». Тон голасу пры гэтым зьніжаецца да 50–60 Гц. Голас тыповага дарослага мужчыны мае частату 85–155 Гц.
«Адрозьненьні ў вышыні, сіле і тэмбральных характарыстыках голасу дыктараў, якія параўноўваюцца, адсутнічаюць», — гаворыцца ў дасьледаваньні. Асобна экспэрты адзначаюць, што дыктары, якія параўноўваюцца, у роўнай меры добра кантралююць свой эмацыйны стан.
На другім, інструмэнтальным, этапе экспэрты прааналізавалі «статыстычныя і дынамічныя спэктральныя маўленчыя характарыстыкі». Для гэтага яны выкарыстоўвалі праграму SIS II пецярбурскага «Цэнтру маўленчых тэхналёгій».
Галасы змоўшчыка і Вадзіма Зайцава аказаліся тоесныя і на гэтым этапе дасьледаваньня. «Нават працяглыя трэніроўкі ня могуць істотна зьмяніць звыклыя стэрэатыпы [маўленьня], паколькі яны практычна не ўспрымаюцца звычайным слыхам і рэалізуюцца безь сьвядомага артыкуляцыйнага кантролю, хоць добра бачныя ў рамках інструмэнтальнага аналізу маўленьня», — гаворыцца ў дасьледаваньні.
Пры гэтым у экспэртызе адзначаны і некаторыя нязначныя адрозьненьні ў прамове Зайцава падчас сакрэтнай нарады ў КДБ і яго ж — на афіцыйных выступах, знойдзеных «Настоящим Временем».
«Зайцаў у прадстаўленых відэафанаграмах дае інтэрвію, удзельнічае ў прэс-канфэрэнцыі і выступае публічна, стыль яго прамовы — афіцыйны, манера маўленьня — больш стрыманая, гаворка ў большай ступені падрыхтаваная (абдуманая)».
Для параўнаньня: у аўдыёзапісе «дыктар вядзе нефармальную размову з, верагодна, добра знаёмымі і падначаленымі яму людзьмі, стыль прамовы блізкі да гутарковага з элемэнтамі дзелавога і афіцыйна-дзелавога, манера маўленьня свабодная, спакойная, нязмушаная».
Хто праводзіў дасьледаваньне
Аўтаномная некамэрцыйная арганізацыя «Крыміналістычная лябараторыя аўдыёвізуальных дакумэнтаў» займалася аднаўленьнем магнітных фанаграм з атамнай падводнай лодкі «Курск» і экспэртызай запісаў перамоваў для расьсьледаваньня гібелі «Ту-154» пад Смаленскам з прэзыдэнтам Польшчы на борце.
Асноўны экспэрт — Паліна Зубава — у 1993–2001 гг. працавала ў экспэртна-крыміналістычным цэнтры ГУУС па Пецярбургу і Ленвобласьці, затым узначальвала аддзел відэафанаграфічных дасьледаваньняў Паўночна-Заходняга рэгіянальнага цэнтру судовай экспэртызы Міністэрства юстыцыі РФ.
Акрамя забойства Шарамета, у апублікаваным EUObserver аўдыёзапісе абмяркоўваецца забойства трох палітэмігрантаў: былога супрацоўніка ўпраўленьня па барацьбе з карупцыяй Вячаслава Дудкіна, былога начальніка менскага СІЗА № 1 Алега Алкаева і былога камандзіра 5-й асобнай брыгады спэцыяльнага прызначэньня Ўладзіміра Барадача (усе яны цяпер жывыя).
Аляксандар Лукашэнка нібыта выдзеліў на такія апэрацыі больш за 1,5 мільёна даляраў, сьцьвярджае Зайцаў на запісе.
Таксама ў запісанай гутарцы абмяркоўваецца стварэньне роты «дзевак», каб сакрэтна сачыць за апанэнтамі.
Лукашэнка зьняў Зайцава з пасады кіраўніка КДБ Беларусі ў канцы 2012 году. З 2013 году Зайцаў кіруе беларускім правайдэрам «Космас ТВ».
КДБ Беларусі не адказаў на пытаньні «Настоящего Времени».
