У апошні тыдзень верасьня на Падляшшы прайшоў Тэатральны фэстываль ODE (па-падляску: ТУТ), зладжаны тэатрам CZREVO, якім кіруе акторка і рэжысэрка Яанна Троц.
Ян Максімюк у відэаблогу «Толькі пра літаратуру» расказвае пра тры спэктаклі гэтага фэстывалю (адзін беларускамоўны і два падляскамоўныя), паказаныя маладымі акторамі публіцы ў Орлі на Падляшшы і ў Беластоку.
У спэктаклі «Шчасьлівы муж» (Орля, 23 верасьня 2019) паводле аднайменнай камэдыі Францішка Аляхновіча выступілі ліцэісты зь Бельска і Гайнаўкі, якія вывучаюць беларускую мову і вучацца тэатральнаму мастацтву ў Яанны Троц.
24 верасьня 2019 у Драматычным тэатры ў Беластоку прайшлі дзьве тэатральныя прэм’еры на падляскай мове: «Pudstryžyny» паводле навэлы чэскага пісьменьніка Богуміла Грабала і «Divosnuby» паводле сцэнічнага жарту Антона Чэхава «Предложение». У пастаноўцы «Pudstryžyny» выступіла адэптка тэатральнага мастацтва Дамініка Пуц, а ў спэктаклі «Divosnuby» акторы-прафэсіяналы: Яанна Троц, Магдалена Таранта, Томаш Таранта. Рэжысэркай абедзьвюх пастановак была Яанна Троц. Тэксты для спэктакляў на падляскую мову пераклаў Ян Максімюк.
Абодва падляскамоўныя спэктаклі супалі з 110-мі ўгодкамі ўзьнікненьня беларускага тэатру на Падляшшы (20 верасьня 1909, вёска Кленікі Бельскага павету былой Гродзенскай губэрні). Ян Максімюк распавядае пра гэтую гістарычную для беларусаў Польшчы падзею, якая ў свой час была адзначаная прасторнай карэспандэнцыяй у «Нашай Ніве».
Аўтар відэаблогу спадзяецца дачакаць часу, калі якасныя і колькасныя паказьнікі падляскіх тэатралаў ўзрастуць настолькі, што можна будзе паставіць «Гамлета». Ён таксама адзначае, што ўжо пачаў перакладаць «Гамлета» на падляскую, і як доказ прадставіў пераклад «маналёгу Гамлета»:
Žyti čy ne žyti — o-to pytanie.
Što šlachetniêj: terpiêti u dušê
Udary j strêły neščasnoho losu,
Čy, lepi, vstavšy protiv mora biêd,
Zvojovati jich? Vmerti, zasnuti —
I tôlko toho. Dovesti, što son
Kunčaje bôl u serci j tysiačy
Vnasliêdovanych tiêłom rôdnych muk.
Taki kuneć — to ščastie. Vmerti, zasnuti,
Spati, može j sniti? Ale ž — bida:
Bo v smertnum sniê jakije sny prysniatsie,
Koli pozbudemoś zemnych nehôd?
О-što trymaje nas, o-de pryčyna,
Čom terpimo my hore u žyti:
Bo kob było inačej, chto chotiêv by
Terpiêti toje, čym nas chvošče čas,
Prymus temiêžciuv i znevahi hôrdych,
I bezodkaznoho kochania bôl,
Zakon linivy i nachalnosť vłady,
I jak pluje na hôdnych svołota,
Koli b kuneć môh vsiomu połožyti
Udar štyleta? Chto b tohdy vołôk
Tiažar žytia, potiêvšy i stohnavšy,
Koli b my ne bojalisie, što smerť
Zakine nas v nezviêdanu krajinu,
Skôl šče nichto z merciôv ne povernuv?
Tomu my mučymoś z vjadomym lichom
I ne spišajem do toho, što žde.
Rozvaha robit z nas strachopołochuv
J pryrôdnoho zapału rumjaneć
Bliêdnoju prostynioju pokryvaje,
I vsiê poryvy, kob zminiati sviêt,
Z nôrtu na tichi bereh vykidaje,
Kob včynkami vony ne staliś.
«Варта» — суб’ектыўны агляд падзеяў у літаратуры ды, шырэй, у мастацтве і культуры. Меркаваньні перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
