Амаль усе лісты, якія мы атрымліваем у гэтыя кастрычніцкія дні, датычаць тэмы прэзыдэнцкіх выбараў у Беларусі. Выбарчая кампанія адбываецца на тле жорсткай інфармацыйнай вайны паміж Аляксандрам Лукашэнкам і гаспадарамі маскоўскага Крамля. І гэта кардынальным чынам адрозьнівае яе ад тых выбараў, што адбываліся ў краіне пяць і дзесяць гадоў таму.
Зрэшты, многія нашы слухачы перакананыя, што той мэханізм падліку галасоў, што неаднаразова быў апрабаваны за мінулыя гады, безадмоўна будзе дзейнічаць і цяпер. Мікалай Чыбісаў з пасёлка Казлоўшчына Дзятлаўскага раёну, зь ліста якога пачну сёньняшнюю размову, лічыць, што асноўныя фальшаваньні адбываюцца падчас шматдзённага прымусовага датэрміновага галасаваньня. Слухач піша:
"З выбарчай камісіі тэлефануюць кіраўніку прадпрыемства і паведамляюць: вашы Іваноўскі, Сідарэвіч, Пятроў не прагаласавалі. Разьбярыцеся. Ну, дырэктар і разьбіраецца: выклікае і загадвае неадкладна ісьці на выбарчы ўчастак. Вось так нас робяць быдлам. А куды падзецца? Ня пойдзеш — пагоняць з працы. Цяпер, пры кантрактнай сыстэме, гэта вельмі лёгка зрабіць.
Што там робяць з гэтай скрыняй для датэрміновага галасаваньня ўначы ці ўвечары, аднаму Богу вядома. Аднак у далейшым чамусьці аказваецца, што амаль усе, хто галасавалі датэрмінова, падтрымалі ўладу, Лукашэнку. Такія вось цуды. У асноўны дзень галасаваньня можа быць колькі заўгодна назіральнікаў, кантралёраў: справа ўжо зроблена. Ды яшчэ прыўладныя сацыёлягі загадзя паклапоцяцца, агучаць невядома адкуль узяты звышвысокі рэйтынг, які цудоўным чынам супадзе зь лічбамі, што ў выніку назаве Цэнтравыбаркам. І ўсё: элегантны палітычны лахатрон адбыўся. Чацьверты раз.
Справядлівыя прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі магчымыя толькі тады, калі ня будзе гэтага падману з масавым датэрміновым галасаваньнем, калі за выбарчымі скрынямі будзе поўны кантроль незалежных назіральнікаў усе 24 гадзіны ў суткі.
А пакуль ніякіх зьменаў чакаць не выпадае. Можа, і выйдуць дзеці на плошчу. Ды толькі што і каму яны дакажуць? Тым больш, перад Калядамі, у сьнежні. Яго вялікасьць мароз разгоніць іх хутчэй за любы АМАП".
Магчыма, спадар Мікалай, што адбудзецца ўсё менавіта так, як Вы апісалі. Прынамсі, менавіта да такога сцэнару выбараў беларусаў прывучалі на працягу апошніх шаснаццаці гадоў. Многія людзі цалкам расчараваныя, нікому ня вераць і ўвогуле не зьбіраюцца браць удзел у такой імітацыі галасаваньня. Але ёсьць і іншыя, якія ўсьведамляюць: ніхто ні з Захаду, ні з Усходу дэмакратыю і свабоду беларусам не прынясе. Знойдуцца ў грамадзтве сілы для таго, каб паказаць уладзе сваю волю, нежаданьне далей цярпець такі парадак рэчаў — тады і адбудуцца ў дзяржаве зьмены.
Тэма выбараў хвалюе і грамадзкага актывіста зь Менску Валерыя Грыцуку. У сваім лісьце на “Свабоду” ён піша:
"Вельмі шмат працую на дэмакратычную Беларусь як абаронца правоў чалавека, таму маю мала часу. Але ўсё ж знайшоў хвілінку, каб напісаць некалькі слоў адносна пачатку выбарчай кампаніі (а калі больш дакладна, спэктаклю пад назвай "Выбары"). Я таксама думаў паспрабаваць зрабіцца так званым "кандыдатам". Але амаральнасьць, уласьцівая ўладзе і, на жаль, грамадзтву, як цьвіль, улезла-такі і ў шэрагі дэмакратаў. Не магу пісаць пра гэта падрабязна, бо не хачу дапамагаць дыктатуры, уладзе Лукашэнкі. Менавіта ён заразіў усю Беларусь амаральнасьцю і абмежаваў насельнікаў толькі жывёльнымі патрэбамі. Ну, і ў дадатак паказаў мэты, да якіх цяпер многія імкнуцца: "кватэра, машына, Турэччына".
Падчас гэтых выбараў улада паўторыць ранейшы сцэнар. То бок, будзе ўжытая татальная фальсыфікацыя. Можа, толькі дазволяць другі акт п'есы, другі тур, у якім пакінуць Лукашэнку і Гайдукевіча. 2-га студзеня народ яшчэ не пасьпее працьверазець, таму праблемаў ня будзе. І зноў беларусы страцяць шанец на тое, каб "людзьмі звацца".
Падчас нядаўняй скандальнай прэсавай канфэрэнцыі для расейскіх рэгіянальных журналістаў Аляксандар Лукашэнка агучыў той вынік, які ён хацеў бы атрымаць на гэтых выбарах — 75 працэнтаў падтрымкі. Ведаючы, якая сыстэма ўлады створана ў Беларусі, як фармуюцца і дзейнічаюць выбарчыя камісіі, вельмі нязначная верагоднасьць таго, што выніковая лічба, якую агучыць 19-га сьнежня Цэнтравыбаркам, будзе меншай за тую, што назваў Лукашэнка. Так што, спадзяваньняў на другі тур фактычна няма ніякіх.
Ну, а прозьвішча Гайдукевіча гэтым разам у выбарчых бюлетэнях, як вядома, увогуле ня будзе.
Дзіцячы доктар Ігар Пасноў зь Віцебску — адзін з тых нашых шматлікіх слухачоў, якія адклікнуліся на сьмерць апазыцыйнага журналіста Алега Бябеніна. Разважаючы аб верагодных прычынах драмы, спадар Ігар піша:
"Малаверагодна, што ўлада наўпрост датычная да гэтай сьмерці. Але ўсім вядома, што сёньня ў Беларусі створаны магутны апарат вельмі жорсткага псыхалягічнага ціску. Прыніжэньне апанэнта, разбурэньне ягонай псыхікі, давядзеньне да самагубства — усё гэта дзейнічае.
Вось я, просты дзіцячы доктар, два гады таму сказаў уладзе: хопіць гэтай паказухі. Перастаньце хлусіць, нібы ў нас любы раённы шпіталь — на сучасным узроўні, нібы туды ўкладзены трыльёны рублёў. Нават у нас у абласным цэнтры мэдыцына ляжыць у руінах. Хворыя пасьля інсультаў у 2-й гарбальніцы, якую ў народзе называюць "Далінай сьмерці", ляжаць ва ўмовах, параўнальных хіба што з ГУЛАГам. "Інфэкцыёнка", дзіцячая тэрапія, тэрапія "Хуткай дапамогі" — усё ў руінах. А ў гэты час пяюць дыфірамбы, хваляцца, што купілі нейкую новую тэхніку. Дапамогуць сотням. А ў гэты час, не атрымліваючы элемэнтарнай дапамогі, гінуць тысячы.
Мяне начальства выклікала, палохала непадаўжэньнем кантракту, пагражала, што абвесьцяць вар'ятам,— піша ў сваім лісьце на “Свабоду” Ігар Пасноў зь Віцебску. — Замест дазволу на прыём у губэрнатара (стаю ў чарзе ўжо паўтара гады) атрымаў запрашэньне ў псыхдыспансэр. Як псыхіятар паводле адукацыі, я сказаў ім, усьміхаючыся, у вочы: "Я сам псыхіятар і многім гатовы паставіць дыягназ: паталягічная прага ўлады, панічны страх страціць яе". Менавіта таму маўчаць усе: ад галоўных урачоў да самых высокіх чыноўнікаў ад абласной мэдыцыны.
Быў на ўсіх трох этапах праверкі Адміністрацыяй работы з грамадзянамі. Прама расказаў, як яны паводзяць сябе. Але ў выніку ўсё зноў перанакіравалі ў аблздраў. А хворыя па-ранейшаму ляжаць, як дровы, штабялямі, у абшарпаных палатах на падраных матрацах.
Прымусілі зачыніць на рамонт частку мэдустаноў, выдаткаваўшы дадаткова 50 мільярдаў рублёў. Абяцалі, што дакладуць у даведцы прэзыдэнту. Але я сумняваюся. Хоць у апошнім сваім лісьце міністру аховы здароўя я запрасіў яго ў "Даліну сьмерці" замест таго, каб цешыць прэзыдэнта паказухай пра 160 сучасных шпіталяў. Я дамагуся, каб прэзыдэнт даведаўся праўду. Хоць усё больш сумняваюся, што ён ня ведае, што насамрэч робіцца на нашай зямлі, як ягоныя апрычнікі ламаюць людзей на месцах, укатваючы іх у асфальт, даводзячы да краю".
Ня першы раз, спадар Ігар, агучваем у эфіры хроніку Вашага індывідуальнага змаганьня за справядлівасьць, за годныя ўмовы для хворых, супраць татальнай паказухі і марнатраўства. Упэўнены, што гэта барацьба — ня марная, якой бы безнадзейнай яна многім ні здавалася. І калі на пачатку кастрычніка ў афіцыйных мэдыях прамільгнула паведамленьне, што ўлады Віцебску наважыліся рэканструяваць абласны анкадыспансэр і пабудаваць новы паліклінічны цэнтар, мне адразу ўспомніліся Вашы лісты на “Свабоду” з расповедамі пра тое, як мэтанакіравана на працягу апошніх гадоў Вы дамагаліся таго, каб дзяржаўныя грошы ўкладваліся ў шпіталі і паліклінікі, а ня масавыя гульбішчы і фарбаваньне фасадаў.
Наступны, апошні ў сёньняшнім аглядзе ліст — ад Мікалая Рыбакова з пасёлку Копысь Аршанскага раёну. Наслухаўшыся ў дзяржаўных мэдыях пра посьпехі айчыннай сельскай гаспадаркі і спажывецкай каапэрацыі, слухач сам вырашыў зрабіць унёсак у справу харчовай бясьпекі роднай дзяржавы. Што з гэтага атрымалася? Мікалай Рыбакоў піша:
"Заходжу ў краму пасёлку Копысь Аршанскага спажыўтаварыства. Бачу шматлікія абвесткі пра тое, што прымаюць у насельніцтва: баравікі па 10 тысяч рублёў, апенькі па 3 тысячы, бульбу па 850 рублёў і г.д. Ну, а я вырашыў здаць мех часныку. Карысны, здаровы прадукт. Да таго ж, кажуць, вельмі добра адганяе д'ябла. У краме сказалі, каб патэлефанаваў у Оршу — без каманды адтуль прыняць ня могуць. Ну, каманду далі. Але патрэбна яшчэ даведка, што маю прысядзібны ўчастак, што часнык вырасьціў сам.
Цікаўлюся: "А можна такое простае пытаньне вырашыць без бюракратычнай валакіты?"
"Можна,— кажуць. — але тады вылічым падатак — 12 адсоткаў". Ліха зь ім, я б пагадзіўся. Але, аказваецца, разьлічвацца са мной на месцы яны не зьбіраюцца. Грошы будуць невядома калі.
Прадаўцы ня надта зацікаўленыя ў тым, каб прыняць як мага больш сельгаспрадукцыі ад насельніцтва. Як ні круціся, а зарплата тая ж — 300 тысяч. Шчыра кажучы, у мяне зьнікла ахвота нешта прадаваць спажыўтаварыству.
Цяпер я не зьдзіўляюся, што спажыўтаварыства працуе без прыбытку, а ў людзей гіне большасьць ураджаю яблыкаў, іншай садавіны, а таксама гародніны. Адказ просты: павярнуліся да людзей адным месцам — вось і маеце.
Можа, трэба прызначыць старшынём спажыўтаварыства габрэя? Тады, глядзіш, і зрухі будуць".
Думаю, спадар Мікалай, справа зусім не ў нацыянальнай прыналежнасьці старшыні спажыўтаварыства, а ў прынцыпах дзейнасьці гэтай сыстэмы. Спажыўтаварыствы — фактычна манапалісты ў гандлі на вёсцы. Так павялося з савецкага часу. Індывідуальныя прадпрымальнікі, якія наважваюцца скласьці канкурэнцыю сяльпоўскім крамам, сутыкаюцца з жорсткім ціскам з боку мясцовай улады. Мы шмат разоў расказвалі ў сваім эфіры пра падобныя выпадкі. Наважыцца, напрыклад, прыватнік прывозіць хлеб са сталічнага хлебакамбінату — а на яго нацкуюць санстанцыю, міліцыю, падаткавікоў, каб спыніў гандаль. Бо ягоны хлеб смачнейшы і таньнейшы, чым мясцовы, якім гандлюе крама спажыўкаапэрацыі. Чыноўнікі пры гэтым спасылаюцца на тое, што абараняюць інтарэсы мясцовай пякарні, мясцовага гандлю і мясцовага бюджэту. А тое, што тутэйшыя людзі ў выніку павінны плаціць за ўсё гэта з уласнай кішэні, атрымліваючы няякасны і дарагі тавар, у разьлік чамусьці не бярэцца.
Дзякуй усім, хто знайшоў час для ліста на “Свабоду”. З вамі быў Валянцін Жданко. Пішыце нам, адрас ранейшы: Менск -5, Паштовая скрынка 111.
Праграма “Паштовая скрынка 111” выходзіць у эфір кожную сераду.
Аўтару можна пісаць на адрас zdankov_rs@tut.by
Зрэшты, многія нашы слухачы перакананыя, што той мэханізм падліку галасоў, што неаднаразова быў апрабаваны за мінулыя гады, безадмоўна будзе дзейнічаць і цяпер. Мікалай Чыбісаў з пасёлка Казлоўшчына Дзятлаўскага раёну, зь ліста якога пачну сёньняшнюю размову, лічыць, што асноўныя фальшаваньні адбываюцца падчас шматдзённага прымусовага датэрміновага галасаваньня. Слухач піша:
"З выбарчай камісіі тэлефануюць кіраўніку прадпрыемства і паведамляюць: вашы Іваноўскі, Сідарэвіч, Пятроў не прагаласавалі. Разьбярыцеся. Ну, дырэктар і разьбіраецца: выклікае і загадвае неадкладна ісьці на выбарчы ўчастак. Вось так нас робяць быдлам. А куды падзецца? Ня пойдзеш — пагоняць з працы. Цяпер, пры кантрактнай сыстэме, гэта вельмі лёгка зрабіць.
Што там робяць з гэтай скрыняй для датэрміновага галасаваньня ўначы ці ўвечары, аднаму Богу вядома. Аднак у далейшым чамусьці аказваецца, што амаль усе, хто галасавалі датэрмінова, падтрымалі ўладу, Лукашэнку. Такія вось цуды. У асноўны дзень галасаваньня можа быць колькі заўгодна назіральнікаў, кантралёраў: справа ўжо зроблена. Ды яшчэ прыўладныя сацыёлягі загадзя паклапоцяцца, агучаць невядома адкуль узяты звышвысокі рэйтынг, які цудоўным чынам супадзе зь лічбамі, што ў выніку назаве Цэнтравыбаркам. І ўсё: элегантны палітычны лахатрон адбыўся. Чацьверты раз.
Справядлівыя прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі магчымыя толькі тады, калі ня будзе гэтага падману з масавым датэрміновым галасаваньнем, калі за выбарчымі скрынямі будзе поўны кантроль незалежных назіральнікаў усе 24 гадзіны ў суткі.
А пакуль ніякіх зьменаў чакаць не выпадае. Можа, і выйдуць дзеці на плошчу. Ды толькі што і каму яны дакажуць? Тым больш, перад Калядамі, у сьнежні. Яго вялікасьць мароз разгоніць іх хутчэй за любы АМАП".
Магчыма, спадар Мікалай, што адбудзецца ўсё менавіта так, як Вы апісалі. Прынамсі, менавіта да такога сцэнару выбараў беларусаў прывучалі на працягу апошніх шаснаццаці гадоў. Многія людзі цалкам расчараваныя, нікому ня вераць і ўвогуле не зьбіраюцца браць удзел у такой імітацыі галасаваньня. Але ёсьць і іншыя, якія ўсьведамляюць: ніхто ні з Захаду, ні з Усходу дэмакратыю і свабоду беларусам не прынясе. Знойдуцца ў грамадзтве сілы для таго, каб паказаць уладзе сваю волю, нежаданьне далей цярпець такі парадак рэчаў — тады і адбудуцца ў дзяржаве зьмены.
Тэма выбараў хвалюе і грамадзкага актывіста зь Менску Валерыя Грыцуку. У сваім лісьце на “Свабоду” ён піша:
"Вельмі шмат працую на дэмакратычную Беларусь як абаронца правоў чалавека, таму маю мала часу. Але ўсё ж знайшоў хвілінку, каб напісаць некалькі слоў адносна пачатку выбарчай кампаніі (а калі больш дакладна, спэктаклю пад назвай "Выбары"). Я таксама думаў паспрабаваць зрабіцца так званым "кандыдатам". Але амаральнасьць, уласьцівая ўладзе і, на жаль, грамадзтву, як цьвіль, улезла-такі і ў шэрагі дэмакратаў. Не магу пісаць пра гэта падрабязна, бо не хачу дапамагаць дыктатуры, уладзе Лукашэнкі. Менавіта ён заразіў усю Беларусь амаральнасьцю і абмежаваў насельнікаў толькі жывёльнымі патрэбамі. Ну, і ў дадатак паказаў мэты, да якіх цяпер многія імкнуцца: "кватэра, машына, Турэччына".
Падчас гэтых выбараў улада паўторыць ранейшы сцэнар. То бок, будзе ўжытая татальная фальсыфікацыя. Можа, толькі дазволяць другі акт п'есы, другі тур, у якім пакінуць Лукашэнку і Гайдукевіча. 2-га студзеня народ яшчэ не пасьпее працьверазець, таму праблемаў ня будзе. І зноў беларусы страцяць шанец на тое, каб "людзьмі звацца".
Падчас нядаўняй скандальнай прэсавай канфэрэнцыі для расейскіх рэгіянальных журналістаў Аляксандар Лукашэнка агучыў той вынік, які ён хацеў бы атрымаць на гэтых выбарах — 75 працэнтаў падтрымкі. Ведаючы, якая сыстэма ўлады створана ў Беларусі, як фармуюцца і дзейнічаюць выбарчыя камісіі, вельмі нязначная верагоднасьць таго, што выніковая лічба, якую агучыць 19-га сьнежня Цэнтравыбаркам, будзе меншай за тую, што назваў Лукашэнка. Так што, спадзяваньняў на другі тур фактычна няма ніякіх.
Ну, а прозьвішча Гайдукевіча гэтым разам у выбарчых бюлетэнях, як вядома, увогуле ня будзе.
Дзіцячы доктар Ігар Пасноў зь Віцебску — адзін з тых нашых шматлікіх слухачоў, якія адклікнуліся на сьмерць апазыцыйнага журналіста Алега Бябеніна. Разважаючы аб верагодных прычынах драмы, спадар Ігар піша:
"Малаверагодна, што ўлада наўпрост датычная да гэтай сьмерці. Але ўсім вядома, што сёньня ў Беларусі створаны магутны апарат вельмі жорсткага псыхалягічнага ціску. Прыніжэньне апанэнта, разбурэньне ягонай псыхікі, давядзеньне да самагубства — усё гэта дзейнічае.
Вось я, просты дзіцячы доктар, два гады таму сказаў уладзе: хопіць гэтай паказухі. Перастаньце хлусіць, нібы ў нас любы раённы шпіталь — на сучасным узроўні, нібы туды ўкладзены трыльёны рублёў. Нават у нас у абласным цэнтры мэдыцына ляжыць у руінах. Хворыя пасьля інсультаў у 2-й гарбальніцы, якую ў народзе называюць "Далінай сьмерці", ляжаць ва ўмовах, параўнальных хіба што з ГУЛАГам. "Інфэкцыёнка", дзіцячая тэрапія, тэрапія "Хуткай дапамогі" — усё ў руінах. А ў гэты час пяюць дыфірамбы, хваляцца, што купілі нейкую новую тэхніку. Дапамогуць сотням. А ў гэты час, не атрымліваючы элемэнтарнай дапамогі, гінуць тысячы.
Мяне начальства выклікала, палохала непадаўжэньнем кантракту, пагражала, што абвесьцяць вар'ятам,— піша ў сваім лісьце на “Свабоду” Ігар Пасноў зь Віцебску. — Замест дазволу на прыём у губэрнатара (стаю ў чарзе ўжо паўтара гады) атрымаў запрашэньне ў псыхдыспансэр. Як псыхіятар паводле адукацыі, я сказаў ім, усьміхаючыся, у вочы: "Я сам псыхіятар і многім гатовы паставіць дыягназ: паталягічная прага ўлады, панічны страх страціць яе". Менавіта таму маўчаць усе: ад галоўных урачоў да самых высокіх чыноўнікаў ад абласной мэдыцыны.
Быў на ўсіх трох этапах праверкі Адміністрацыяй работы з грамадзянамі. Прама расказаў, як яны паводзяць сябе. Але ў выніку ўсё зноў перанакіравалі ў аблздраў. А хворыя па-ранейшаму ляжаць, як дровы, штабялямі, у абшарпаных палатах на падраных матрацах.
Прымусілі зачыніць на рамонт частку мэдустаноў, выдаткаваўшы дадаткова 50 мільярдаў рублёў. Абяцалі, што дакладуць у даведцы прэзыдэнту. Але я сумняваюся. Хоць у апошнім сваім лісьце міністру аховы здароўя я запрасіў яго ў "Даліну сьмерці" замест таго, каб цешыць прэзыдэнта паказухай пра 160 сучасных шпіталяў. Я дамагуся, каб прэзыдэнт даведаўся праўду. Хоць усё больш сумняваюся, што ён ня ведае, што насамрэч робіцца на нашай зямлі, як ягоныя апрычнікі ламаюць людзей на месцах, укатваючы іх у асфальт, даводзячы да краю".
Ня першы раз, спадар Ігар, агучваем у эфіры хроніку Вашага індывідуальнага змаганьня за справядлівасьць, за годныя ўмовы для хворых, супраць татальнай паказухі і марнатраўства. Упэўнены, што гэта барацьба — ня марная, якой бы безнадзейнай яна многім ні здавалася. І калі на пачатку кастрычніка ў афіцыйных мэдыях прамільгнула паведамленьне, што ўлады Віцебску наважыліся рэканструяваць абласны анкадыспансэр і пабудаваць новы паліклінічны цэнтар, мне адразу ўспомніліся Вашы лісты на “Свабоду” з расповедамі пра тое, як мэтанакіравана на працягу апошніх гадоў Вы дамагаліся таго, каб дзяржаўныя грошы ўкладваліся ў шпіталі і паліклінікі, а ня масавыя гульбішчы і фарбаваньне фасадаў.
Наступны, апошні ў сёньняшнім аглядзе ліст — ад Мікалая Рыбакова з пасёлку Копысь Аршанскага раёну. Наслухаўшыся ў дзяржаўных мэдыях пра посьпехі айчыннай сельскай гаспадаркі і спажывецкай каапэрацыі, слухач сам вырашыў зрабіць унёсак у справу харчовай бясьпекі роднай дзяржавы. Што з гэтага атрымалася? Мікалай Рыбакоў піша:
"Заходжу ў краму пасёлку Копысь Аршанскага спажыўтаварыства. Бачу шматлікія абвесткі пра тое, што прымаюць у насельніцтва: баравікі па 10 тысяч рублёў, апенькі па 3 тысячы, бульбу па 850 рублёў і г.д. Ну, а я вырашыў здаць мех часныку. Карысны, здаровы прадукт. Да таго ж, кажуць, вельмі добра адганяе д'ябла. У краме сказалі, каб патэлефанаваў у Оршу — без каманды адтуль прыняць ня могуць. Ну, каманду далі. Але патрэбна яшчэ даведка, што маю прысядзібны ўчастак, што часнык вырасьціў сам.
Цікаўлюся: "А можна такое простае пытаньне вырашыць без бюракратычнай валакіты?"
"Можна,— кажуць. — але тады вылічым падатак — 12 адсоткаў". Ліха зь ім, я б пагадзіўся. Але, аказваецца, разьлічвацца са мной на месцы яны не зьбіраюцца. Грошы будуць невядома калі.
Прадаўцы ня надта зацікаўленыя ў тым, каб прыняць як мага больш сельгаспрадукцыі ад насельніцтва. Як ні круціся, а зарплата тая ж — 300 тысяч. Шчыра кажучы, у мяне зьнікла ахвота нешта прадаваць спажыўтаварыству.
Цяпер я не зьдзіўляюся, што спажыўтаварыства працуе без прыбытку, а ў людзей гіне большасьць ураджаю яблыкаў, іншай садавіны, а таксама гародніны. Адказ просты: павярнуліся да людзей адным месцам — вось і маеце.
Можа, трэба прызначыць старшынём спажыўтаварыства габрэя? Тады, глядзіш, і зрухі будуць".
Думаю, спадар Мікалай, справа зусім не ў нацыянальнай прыналежнасьці старшыні спажыўтаварыства, а ў прынцыпах дзейнасьці гэтай сыстэмы. Спажыўтаварыствы — фактычна манапалісты ў гандлі на вёсцы. Так павялося з савецкага часу. Індывідуальныя прадпрымальнікі, якія наважваюцца скласьці канкурэнцыю сяльпоўскім крамам, сутыкаюцца з жорсткім ціскам з боку мясцовай улады. Мы шмат разоў расказвалі ў сваім эфіры пра падобныя выпадкі. Наважыцца, напрыклад, прыватнік прывозіць хлеб са сталічнага хлебакамбінату — а на яго нацкуюць санстанцыю, міліцыю, падаткавікоў, каб спыніў гандаль. Бо ягоны хлеб смачнейшы і таньнейшы, чым мясцовы, якім гандлюе крама спажыўкаапэрацыі. Чыноўнікі пры гэтым спасылаюцца на тое, што абараняюць інтарэсы мясцовай пякарні, мясцовага гандлю і мясцовага бюджэту. А тое, што тутэйшыя людзі ў выніку павінны плаціць за ўсё гэта з уласнай кішэні, атрымліваючы няякасны і дарагі тавар, у разьлік чамусьці не бярэцца.
Дзякуй усім, хто знайшоў час для ліста на “Свабоду”. З вамі быў Валянцін Жданко. Пішыце нам, адрас ранейшы: Менск -5, Паштовая скрынка 111.
Праграма “Паштовая скрынка 111” выходзіць у эфір кожную сераду.
Аўтару можна пісаць на адрас zdankov_rs@tut.by
