Большасьць беларусаў па-ранейшаму хочуць, каб Лукашэнка сышоў — апытаньне Chatham House

Як рэпрэсіі і спыненьне пратэстаў адбіваюцца на грамадзкіх настроях беларусаў? Хто ў іх самыя папулярныя палітыкі? Як мяняецца стаўленьне да Расеі? Ці існуе раскол у беларускім грамадзтве?

На гэтыя пытаньні Юрыя Дракахруста на канале Свабода Premium адказвае кіраўнік беларускага праекту брытанскага Chatham House Рыгор Астапеня. Ён камэнтуе дадзеныя апытаньня, праведзенага ў Беларусі ў ліпені сёлета.

Астапеня

  • Не зьмянілася стаўленьне да Аляксандра Лукашэнкі.
  • Як не хацела прыблізна палова беларусаў, каб ён быў прэзыдэнтам, столькі ж і цяпер ня хочуць таго ж.
  • Як беларусы ў большасьці не давяралі дзяржаўным органам, так і не давяраюць.

Рыгор Астапеня

  • Толькі войску давярае траціна апытаных.
  • Каток рэпрэсіяў вымушае беларусаў рабіцца больш паслухмянымі, часьцей думаць пра эміграцыю.
  • Цяпер рэпрэсіі робяцца больш мэтанакіраванымі, кропкавымі, а не такімі «дывановымі», якімі былі летась у разгар пратэстаў.
  • Тады «кашмарылі» ўсю Новую Баравую.
  • Паколькі зараз рэпрэсіі адрасныя, то для вялікай часткі грамадзтва ўсё нібыта канчаецца.
  • Толькі 39% беларусаў кажуць, што адчуваюць сябе ў бясьпецы.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Неверагодны 2020-ы». Рыгор Астапеня: «Беларусы паказалі, што могуць быць суб’ектам, а не аб’ектам палітыкі»
  • Але гэта больш, чым раней, калі так адказвалі 32%.
  • Крыху мяняецца эканамічная сытуацыя, менш людзей мяркуе, што краіну чакае сур’ёзны эканамічны крызіс.
  • 40% гарадзкіх жыхароў задумваюцца пра эміграцыю.
  • У нашых апытаньнях людзі ўсё часьцей ухіляюцца ад адказаў.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Сакрэт папулярнасьці Бабарыкі. Дыскусія экспэртаў
  • Назіраецца сумесь страху і апатыі, і людзі пазьбягаюць палітыкі.
  • Не мяняецца сьпіс найбольш папулярных палітыкаў: гэта Віктар Бабарыка, Аляксандар Лукашэнка, Павал Латушка, Сьвятлана Ціханоўская.
  • Назіраецца пэўнае, хоць і невялікае, зьніжэньне папулярнасьці Бабарыкі.
  • Прычына — адсутнасьць яго ў інфармацыйнай прасторы.
  • Судовы працэс над ім і прысуд якраз ня сталі фактарам зьніжэньня рэйтынгу Бабарыкі.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Акадэмія навук: 13% беларусаў — за сяброўства ў Эўразьвязе, 26% — за нэўтралітэт, 38,5% — ні за што
  • Нават прыхільнікі Лукашэнкі ў большасьці ня вераць, што Бабарыка насамрэч злодзей і карупцыянэр.
  • Усе ўсьведамляюць, што ён сядзіць за палітыку. Проста прыхільнікі Лукашэнкі лічаць, што гэта і правільна.
  • За Бабарыку прыкладна траціна, у Лукашэнкі нешта падобнае.
  • Раней Латушка быў больш папулярны, чым Ціханоўская, цяпер яны памяняліся месцамі.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Як зьмянілася стаўленьне беларусаў да Расеі? Інтэрвію з былым кіраўніком Інстытуту сацыялёгіі
  • Паводле адказаў на пытаньні аб галасаваньні ў гіпатэтычным другім туры прэзыдэнцкіх выбараў і Бабарыка, і Латушка перамагалі б Лукашэнку ў прапорцыі 2:1.
  • Паводле дасьледаваньня, і Ціханоўская выйгравала б у Лукашэнкі ў другім туры.
  • «Калектыўнага Лукашэнкі» ў Беларусі няма.
  • Прыхільнікі Лукашэнкі значнай часткай проста ня ведаюць іншых прадстаўнікоў сыстэмы.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Больш за палову беларускіх гараджанаў хочуць, каб Лукашэнка сышоў да канца 2021 году. Вынікі красавіцкага апытаньня Chatham House
  • Макей, Галоўчанка, Каранік больш вядомыя праціўнікам сыстэмы, чым яе прыхільнікам.
  • У выбарцы вылучаюцца тры групы, адрозныя паводле палітычных поглядаў: «ядро пратэсту» (36%) — «нэўтралы» (36%) — «бастыён Лукашэнкі» (28%).
  • Структура беларускага грамадзтва, прапорцыі паводле гэтага падзелу, не мяняюцца зь першага апытаньня Chatham House увосень летась.
  • «Нэўтралы» лічаць, што час Лукашэнкі сышоў, што гвалт адносна пратэстаў — гэта няправільна, што выбары былі сфальсыфікаваныя.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Беларусы зьняверыліся ў пратэстах, але не палюбілі Лукашэнку. Гутарка з аўтарам апытаньня Chatham House
  • Але гэтыя людзі зьвязаныя з культурнай спадчынай гэтага рэжыму, зь некаторымі яго каштоўнаснымі ўстаноўкамі.
  • «Нэўтралам» чырвона-зялёны сьцяг бліжэйшы, чым бчб-сьцяг.
  • Пры гэтым для іх чз-сьцяг — гэта ня сьцяг, які АМАП ставіў на аўтазакі.
  • Для іх гэты сьцяг — гэта частка іх ідэнтычнасьці, частка іх радзімы.
  • Гэтая група прыхільна ставіцца да Расеі, значна больш прыхільна, чым ядро пратэсту.
  • Для іх Расея — гэта сваё.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Доўгае разьвітаньне з Лукашэнкам. Гутарка з расейскім сацыёлягам
  • Доля тых, хто хоча, каб Беларусь заставалася ў АДКБ, зьменшылася з 63% да 50%.
  • Расея губляе беларускі пратэставы электарат, яго стаўленьне да Расеі пагаршаецца.
  • Прыклад — Сяргей Ціханоўскі. Некалькі год таму ён езьдзіў да сяброў у Крым праз Расею, за што і трапіў на ўкраінскі сайт «Міратворац».
  • А цяпер ён крытычна ставіцца да Крамля і яго палітыкі.
  • Мы пыталіся ў людзей, зьяўляюцца яны праціўнікамі ці прыхільнікамі існай улады. Праціўнікамі сябе назвалі 61% апытаных, прыхільнікамі — 39%.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Настолькі расколатае грамадзтва вельмі складана сшыць». Шрайбман у інтэлектуальным клюбе Алексіевіч
  • Але мы задавалі пытаньне: а ці падзяляе большасьць вашае стаўленьне да ўлады?
  • Сярод прыхільнікаў улады 67% лічаць, што большасьць беларусаў падтрымлівае ўладу.
  • А сярод праціўнікаў улады 71% лічаць, што большасьць беларусаў — супраць улады.
  • Паводле нашых вынікаў, за Ціханоўскую галасавала каля 50%.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Неверагодны 2020-ы». Алег Манаеў: «У адной краіне дзьве розныя Беларусі»
  • Але мы задавалі і пытаньне — колькі, на ваш погляд, набрала Ціханоўская: каля 50%, значна больш за 50%, значна менш за 50%?
  • Цікава, што варыянт «каля 50%» пазначыў толькі кожны пяты.
  • Астатнія выбралі крайнія варыянты — ці што яна перамагла трыюмфальна, ці што прайграла з трэскам.
  • Гэтыя дзьве групы і спажываюць інфармацыю па-рознаму.
  • Прыхільнікі ўлады спажываюць кантэнт, які вырабляецца дзяржаўнай тэлевізіяй.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Ад «ядра пратэсту» да «бастыёна Лукашэнкі»: вынікі апытаньня Chatham House
  • Прыхільнікі пратэсту спажываюць інфармацыю, якая зьяўляецца на Tut.by, Радыё Свабода, Белсаце, «Нашай Ніве».
  • Кожная з гэтых групаў жыве ў сваім сьвеце. Яны вельмі салідарныя ўнутры, і для іх чальцоў важная гэтая групавая еднасьць.
  • І пры гэтым яны ня хочуць разьбірацца ў аргумэнтах другой групы і нават ведаць іх.
  • Гэтыя групы, «рэха-камэры», вельмі таксычныя адны для другіх.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Беларускі сьвет падзяліўся канчаткова і назаўсёды». Пісьменьнікі пра беларускую рэвалюцыю
  • Частка «нэўтралаў» проста выпадае з палітыкі, яны пра яе нічога ня ведаюць і ня хочуць ведаць.
  • Але частка «нэўтралаў» кантактуе з абодвума «полюсамі», могуць весьці размовы з аднымі і з другімі.
  • І менавіта «нэўтралы» задаюць норму.
  • Яны не прымаюць гвалт, яны лічаць, што Лукашэнка мусіць сысьці.
  • І хоць пратэсты даўно скончыліся, менавіта з пазыцыі «нэўтралаў» вынікае, што нічога яшчэ ня скончылася.