Калі хоць зрэдку глядзець беларускае тэлебачаньне, чытаць беларускія газэты і хадзіць па менскіх вуліцах — то немагчыма ня ўпэўніцца ў думцы, што Эўрапейскія гульні, якія празь дзень адкрыюцца ў Менску, — галоўная міжнародная спартыўная падзея, амаль што Алімпіяда.
Але ілюзія імгненна зьнікае, як толькі перасячэш мяжу Беларусі ці пераключысься на замежныя СМІ. Нават у «саюзнай» Расеі і нават на спэцыялізаваных спартыўных рэсурсах, у спартыўных газэтах і на тэлеканалах пра гэтыя гульні, якія ў Беларусі называюць «галоўнай мультыспартыўнай падзеяй Эўропы» — за рэдкім выключэньнем — амаль нічога...
Як прысуд прагучала нядаўняе прызнаньне прэмʼер-міністра Сяргея Румаса, што Эўрапейскі алімпійскі камітэт ня здолеў прыцягнуць для другіх Эўрапейскіх гульняў ніводнага вонкавага спонсара. Цяжка разьлічваць на іншае, калі на Гульнях — ні самых папулярных відаў спорту, ні самых моцных і вядомых атлетаў. Як вынік, у якасьці прэміюм-партнэра менскіх Гульняў — «Беларуськалій», у ролі проста партнэраў — «Беларусбанк», «Крыніца», «Белшына» ды іншыя вядомыя і ня вельмі беларускія кампаніі, фінансавыя рэсурсы якіх — гэта, па сутнасьці, той жа беларускі дзяржаўны бюджэт... Замежных кампаній — ніводнай.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Паказаць твар краіны». У Менску рэгуляваць рух паставілі жанчын. ФОТАМіж тым кошт маштабнай імпрэзы, паводле папярэдніх прыблізных ацэнак, значна перавысіць 100 мільёнаў даляраў. Аляксандар Лукашэнка лічыць, што выдаткі апраўданыя: «За гэта — імідж краіны, піяр сапраўдны — зараз плацяць сотні мільёнаў даляраў», — сказаў ён нядаўна аб правядзеньні ў Беларусі буйных міжнародных спартыўных спаборніцтваў. Хоць насамрэч імідж краіны залежыць найперш ад узроўню жыцьця і свабоды яе грамадзянаў, ад гонару людзей за сваю краіну, яе культуру, гісторыю, традыцыі, дынаміку разьвіцьця. Калі б імідж можна было купіць, дык на першых пазыцыях адпаведных рэйтынгаў былі б, напэўна, султанат Брунэй альбо эмірат Катар.
Чэргі і чыноўнікі на рэпэтыцыі адкрыцьця Эўрапейскіх гульняў. ФОТАГАЛЕРЭЯ
Да нядаўняга часу менавіта постсавецкія краіны вылучаліся шчодрым фінансаваньнем рознага кшталту маштабных іміджавых праектаў. Але мінулі «тлустыя» гады, паперасыхалі ручайкі «нафтавай» рэнты... І вось ужо новы прэзыдэнт Казахстану Касым-Жамарт Такаеў на сваёй першай пасьлявыбарчай прэсавай канфэрэнцыі абяцае суграмадзянам «адмовіцца ад буйных іміджавых выдаткаў»... Адметнае абяцаньне — у краіне, дзе яшчэ нядаўна гэтак жа, як і ў Беларусі, трацілі вялізныя сродкі на рознага кшталту міжнародныя форумы, чэмпіянаты і прэстыжныя будоўлі дзеля «паляпшэньня іміджу і пазнавальнасьці ў сьвеце».
Дык што, усё так кепска і безнадзейна? Я б асьцярогся рабіць такую выснову. Увогуле, усё часьцей задаю пытаньне: можа, гэтыя гульні патрэбныя найперш самім беларусам?
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Толькі кожны восьмы квіток на Эўрапейскія гульні купіў іншаземецБеларускія ўлады вельмі стараюцца, гэта відавочна. І без таго зусім ня брудны горад вылізваецца да бляску. Фасады будынкаў, дарожная інфраструктура, кветнікі і траўнікі, крамы і кавярні — усё і ўсе абнаўляюцца і рыхтуюцца... Змабілізаваныя, здаецца, усе, хто здольны трымаць у руках венікі, пэндзлі, рыдлёўкі і міліцэйскія жэзлы... Да арганізацыі сьвяточных імпрэзаў і абслугоўваньня гасьцей прыцягнутыя ці ня ўсе дзяржаўныя ведамствы — і Мінадукацыі, і Мінкульт, і Міністэрства аховы здароўя, ня кажучы пра сілавікоў... Інтарэсамі Гульняў абгрунтоўваюць звышурочную працу, суботнікі і нядзельнікі, адмысловыя нарады і пасяджэньні... І багата людзей ставяцца да гэтага з разуменьнем і адказнасьцю — хоць, можа, часам і бурчаць, і наракаюць на нязручнасьці.
Менск перад Эўрагульнямі. Вялікі фотарэпартаж
Успамінаючы Алімпіяду-80
Па сутнасьці, гэта наша маленькая Алімпіяда — са сваёй факельнай эстафэтай («Полымя міру»), зь яркімі і пышнымі цырымоніямі адкрыцьця і закрыцьця, са сваёй атрыбутыкай, сымболікай, талісманам і ўсім астатнім — аж да ўрачыста-ветлівых міліцыянтаў у белых кашулях і да жабракоў і бяздомных, якія невядома куды пазьнікалі зь менскіх вуліц. Усё да драбніц нагадвае атмасфэру Алімпіяды-80: многія са старэйшых людзей яшчэ памятаюць той час, калі наэлектрызаваная вялікая краіна напружвала сілы, каб прадэманстраваць усё самае лепшае — хоць таго лепшага, можа, было і няшмат.
Іншых шанцаў атрымаць сваю сапраўдную Алімпіяду ні ў Беларусі, ні ў сувымерных зь ёю краінаў фактычна няма. Гэта калісьці Алімпійскія гульні можна было правесьці ў такой параўнальна невялікай краіне, як Швэцыя, пабудаваўшы адзін маленькі стадыёнчык на 22 тысячы гледачоў. Той стадыён, дарэчы, захаваўся дагэтуль: ён уражвае сваімі невялікімі памерамі і сьціплай архітэктурай. Ну, але і Алімпіяды тады былі нечым зусім іншым, чым цяпер. Пачаткова Пʼер дэ Кубэртэн бачыў Алімпійскія гульні як аматарскія спаборніцтвы, у якіх няма месца тым, хто займаецца спортам за грошы, хто перасьледуе камэрцыйныя інтарэсы. Але перамаглі прафэсіяналы, а не аматары, грошы, а не бескарысьлівыя ідэалы.
Менск у год Алімпіяды 1980 году
Сучасную Алімпіяду можа правесьці толькі буйная заможная дзяржава — выдаткі вымяраюцца дзесяткамі і нават сотнямі мільярдаў даляраў. Цяпер гэта пад сілу толькі сталіцам ці буйным гарадам краін — эканамічных гігантаў. Апошнія Алімпіяды прымалі і будуць прымаць Пэкін, Лёндан, Рыё-дэ-Жанэйра, Токіё, Парыж, Лос-Анджэлес... Паспрабавала ўклініцца ў гэты магутны шэраг у 2004 годзе сьціплая Грэцыя: дагэтуль адчувае на сабе эканамічныя наступствы непасільных выдаткаў. Алімпіяда абышлася ёй у 15 мільярдаў даляраў, а многія адмыслова пабудаваныя да Гульняў абʼекты ва ўмовах невялікай краіны засталіся незапатрабаванымі і цяпер пакрысе занепадаюць...
Гульні рознага маштабу
Ну, не набылі яшчэ гэтыя Гульні таго размаху, каб займаць месца ў топе міжнародных спартыўных навінаў. Урэшце, калі прыгледзецца, розных міжнародных спартыўных гульняў на сьвеце прыдумана столькі, што пра некаторыя нават ня ўсе чулі: ёсьць, напрыклад, юнацкія Алімпійскія гульні, Ісламскія гульні салідарнасьці, Усясьветныя гульні качэўнікаў, Сурдалімпійскія гульні, Усясьветныя экстрэмальныя гульні, Гульні малых краін Эўропы... А памятаеце, зь якім размахам некалі задумваліся і праводзіліся першыя Гульні добрай волі (дарэчы, як альтэрнатыва Алімпійскім гульням пасьля байкоту заходнімі краінамі маскоўскай Алімпіяды-80 і байкоту Савецкім Саюзам Алімпіяды-84 у Лос-Анджэлесе)? Амэрыканскі мільярдэр Тэд Тэрнэр патраціў на гэты праект больш за 100 мільёнаў даляраў — але гульні, праіснаваўшы да 2001 году, урэшце былі адмененыя. Спартыўны каляндар перанасычаны падзеямі, і ўплішчыцца ў яго з новымі праектамі надзвычай складана. Абавязкова зачэпіш нечыя інтарэсы і амбіцыі на рынку, які даўно падзелены і на якім існуе жорсткая канкурэнцыя.
Як жывуць спартоўцы ў вёсцы Эўрапейскіх гульняў. ФОТА
Магчыма, калі-небудзь гэтыя гульні сапраўды стануць прэстыжнымі і моднымі. Але пакуль няма чаргі ахвочых праводзіць нават наступныя. Некалькі кандыдатаў было, аднак амаль усе адклікалі свае заяўкі. Застаўся адзін польскі Кракаў. Верагодна, там і адбудуцца трэція Эўрапейскія гульні. Калі Польшча не перадумае.
Меркаваньні, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: 720 машын хуткай дапамогі, 3 лякарні. На што б хапіла грошай, якія пойдуць на Эўрагульні