Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Суд ня даў ходу «справе расейскамоўных фізкультурнікаў». Лойку гэта не спыняе


Гэнік Лойка
Гэнік Лойка

Сёньня суд Фрунзенскага раёну Менску разглядаў скаргу скульптара Гэніка Лойкі на кіраўніцтва сталічнай гімназіі № 4 і раённае ўпраўленьне адукацыі, спорту і турызму.

пачакайце

No media source currently available

0:00 0:02:42 0:00
Наўпроставы лінк

Заяўнік намагаўся прыцягнуць да адказнасьці вінаватых у тым, што ў беларускамоўнай установе працаўладкаваныя шэсьць выкладчыкаў фізкультуры, якія не валодаюць беларускай мовай і нават не зьбіраюцца яе вывучаць.

«Мае просьбы да суду былі наступныя, — кажа Гэнік Лойка. — Па-першае, прызнаць маю скаргу абгрунтаванай. Па-другое, правесьці судовую экспэртызу на прадмет таго, ці валодаюць дзяржаўнай беларускай мовай шасьцёра настаўнікаў фізкультуры. Па-трэцяе, прызнаць дзеяньні/бязьдзеяньне Гоцмана (дырэктар гімназіі) і Чарняўскай (начальніца ўпраўленьня адукацыі), якія дапусьцілі да працы ў беларускамоўнай гімназіі небеларускамоўных настаўнікаў, незаконнымі і аднавіць мае правы. Відаць, за апошняе якраз судзьдзя і ўчапіўся — „...абавязаўшы кіраўніцтва гімназіі звольніць з працы такіх работнікаў“. Суд сказаў, што ў дадзеным выпадку ён нічога абавязаць ня можа».

У сваёй скарзе Гэнік Лойка адзначыў, што ў Беларусі існуюць дзьве дзяржаўныя мовы. Артыкул 50 Канстытуцыі дае яму пэрсанальнае права выбару, у адпаведнасьці з чым ён выбраў для зносінаў беларускую — у тым ліку навучае па-беларуску сваіх дзяцей.

У 2009 годзе Лойка аддаў свайго сына Любарта ў гімназію № 4 — адзіную беларускамоўную гімназію ў Фрунзенскім раёне. Аднак ужо зь першых дзён заўважыў, што назва на шыльдзе не адпавядае рэальнасьці, бо вучні не навучаныя гаварыць па-беларуску. Заяўнік робіць выснову, што кіраўніцтва ўстановы і яе заснавальнік у асобе ўпраўленьня адукацыі, спорту і турызму адміністрацыі Фрунзенскага раёну парушаюць ягонае канстытуцыйнае права, фактычна прымушаюць ягонага сына вучыцца ў іншамоўным асяродзьдзі. Таксама ён адзначыў, што настаўнікі гімназіі не вядуць зносінаў на беларускай мове, адпаведна, ня могуць на ёй навучаць сваіх вучняў.

Летась на працу ў гімназію былі прынятыя шэсьць новых настаўнікаў фізкультуры, якія зусім не валодаюць беларускай мовай. Нягледзячы на неаднаразовыя заўвагі, ніякіх захадаў для вырашэньня пытаньня зроблена не было. У выніку, кажа Гэнік Лойка, нічога не засталося, як зьвярнуцца ў суд.

«Ну вядома ж, ні Гоцмана, ні Чарняўскай на судзе не было, а самае галоўнае — і фізкультурнікаў таксама. Затое прыгналі поўную залю — ажно два дзясяткі — настаўнікаў са школы. Замест таго каб ісьці баршчы варыць, прымусілі быць сьведкамі... Такім чынам, прадстаўнікі супрацьлеглага боку падалі хадайніцтва аб спыненьні справы ў сувязі зь яе непадведамнасьцю суду. Маўляў, ня суд вызначае, каму прымаць на працу і звальняць. Натуральна, я быў супраць задавальненьня хадайніцтва. Але суд ухіліўся ад гэтай справы, прэрагатыву парушэньня дзяржаўнага закону аб мовах пакінулі дырэктару — бяры каго хочаш, дзяржава сюды ня ўмешваецца. Канечне, я спадзяваўся, што будзе працэс, і тады падаў бы хадайніцтва на лінгвістычную экспэртызу — ці валодаюць настаўнікі фізкультуры беларускай мовай?»

Суд пастанавіў: з улікам акалічнасьці, што пытаньні арганізацыі навучальнага і выхаваўчага працэсу ва ўстановах адукацыі, прыманьня на працу і звальненьня работнікаў не падлягаюць разгляду ў судзе, спыніць вытворчасьць па справе ў сувязі зь яе непадведамнасьцю.

Вызначэньне суду напісанае па-беларуску
Вызначэньне суду напісанае па-беларуску

Цягам 10 бліжэйшых дзён Гэнік Лойка зьбіраецца абскардзіць рашэньне першай інстанцыі ў Менскім гарадзкім судзе.

Пакуль жа абаронца роднай мовы ўсьцешаны тым фактам, што ледзь не ўпершыню прымусіў суд загаварыць «па-людзку»: судзьдзя Аляксандар Кузьміч ня толькі вёў паседжаньне на беларускай мове, па-беларуску надрукавана нават вызначэньне:

«Сапраўды, суд адбыўся на беларускай мове, вёў працэс Кузьміч Аляксандар Мікалаевіч. Я напярэдадні ў Фэйсбуку напісаў: самае галоўнае — дамагчыся, каб суд быў па-беларуску. На жаль, толькі гэтага і дамогся (сьмяецца). Зрэшты, таксама не было зразумела, пойдзе дзяржава на такі крок ці не, таму і ставіў сабе такую мэту. Цяпер вось шкадую, што так нізка падняў планку, трэба было акрэсьліваць задачу па максымуме — антураж стварылі, а па сутнасьці нічога разглядаць ня сталі. Насамрэч у гэтай гімназіі, як і ўва ўсёй нашай адукацыі, і ўвогуле ў жыцьці дзяржавы пануе палітыка на жорсткае і няўхільнае вынішчэньне дзяржаўнай беларускай мовы. Таму што ў школе, што ў судзе тэндэнцыі аднолькавыя, нават калі нешта эпізадычна і прыкрываецца роднай мовай».

Гэнік Лойка не выключае, што адзіную беларускамоўную гімназію ў Фрунзенскім раёне паступова падводзяць да самаліквідацыі. І ілюструе сваю заклапочанасьць прыкладамі апошняга дзесяцігодзьдзя. У 2006-м афіцыйная назва ўстановы гучала як «Гімназія № 4 зь беларускай мовай навучаньня». У 2010-м ужо «Нацыянальная гімназія № 4». У 2012-м, калі прымалі Кодэкс аб адукацыі, узьнікла безаблічная абрэвіятура «ДУА» (дзяржаўная ўстанова адукацыі). Заадно ў гімназічны Статут таемна ўводзіцца пункт 3.2 пра «беларускую і рускую мовы навучаньня». У сьнежні 2015-га бацькі дамагліся ад дырэктара прыняцьця загаду № 553, які абавязвае настаўнікаў карыстацца роднай мовай. Аднак ёсьць зьвесткі, што сёньня дакумэнт чарговым разам хочуць перапісаць, каб не пакрыўдзіць прыхільнікаў «двуязычия».

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG