Старшыня Беларускага Хэльсынскага камітэту Тацяна Процька лічыць, што кіраўнік КГБ Леанід Ерын наўмысна публічна распавёў пра праслухоўваньне тэлефонных размоваў:
(Процька: ) “Усё гэта робіцца не для таго, каб сабраць інфармацыю ці завесьці крымінальную справу, а каб напалохаць людзей, каб зьнізіць іх грамадзкую актыўнасьць. Другі раз дэманстратыўна робіцца гэты шчаўчок у тэлефоне, каб ведалі, што цябе слухаюць. Дзікунства ў тым, што пра гэта гаворыцца. Гэта не павінна гаварыцца”.
Тацяна Процька адзначае пэўнае кола асобаў, чые тэлефоны праслухоўваюць супрацоўнікі КГБ:
(Процька: ) “КГБ павінен гэта рабіць супраць крымінальных аўтарытэтаў, супраць людзей, якія ў бізнэсе працуюць не зусім законна. Тады гэта ёсьць ускосным доказам для абвінавачаньня. Сочаць на сёньняшні дзень, у асноўным, не за апазыцыяй (апазыцыя тут свой аўтарытэт перабольшвае). Я гутарыла з высокапастаўленымі людзьмі, дык яны лічаць, што за імі сочаць. І я думаю, што больш сочаць якраз за імі, а не за дзеячамі апазыцыі”.
Тым ня менш, тэлефонныя размовы дзеячаў апазыцыі праслухоўваюцца, і, як лічыць Тацяна Процька, не заўсёды са згоды пракуратуры.
(Процька: ) “Я размаўляла з спадаром Капітанам, калі ён быў яшчэ генэральным пракурорам Беларусі, і ён мне спакойна сказаў: “І мой тэлефон праслухоўваецца, і ваш праслухоўвацца, калі гэта трэба”. Я запыталася, ці даваў ён дазвол на праслухоўваньне майго тэлефону, бо без дазволу пракурора гэтага ня можна рабіць. Ён кажа: “Не, не даваў”. Ёсьць законнасьць — і ёсьць практыка. Спэцслужбы ва ўсіх краінах падключаюцца на праслухоўваньне, калі ў іх ёсьць цікавасьць да той ці іншай асобы”.
Я зьвярнулася да кіраўніка Цэнтру інфармацыі й грамадзкіх сувязяў КГБ Аляксандра Базанава з пытаньнем, на якой падставе КГБ можа распачаць праслухоўваньне тэлефонных размоваў. Паводле яго, пры наяўнасьці дастатковых падставаў і пры завядзеньні крымінальнай справы на правядзеньне апэратыўна-тэхнічных мерапрыемстваў санкцыю павінен даць работнік пракуратуры. У Беларусі дзейнічае закон “Аб апэратыўна-вышуковай дзейнасьці”, які вызначае кола асобаў, да якіх можа ўжывацца праслухоўваньне. Паводле Аляксандра Базанава, гэта стандартная міжнародная норма.
(Процька: ) “Усё гэта робіцца не для таго, каб сабраць інфармацыю ці завесьці крымінальную справу, а каб напалохаць людзей, каб зьнізіць іх грамадзкую актыўнасьць. Другі раз дэманстратыўна робіцца гэты шчаўчок у тэлефоне, каб ведалі, што цябе слухаюць. Дзікунства ў тым, што пра гэта гаворыцца. Гэта не павінна гаварыцца”.
Тацяна Процька адзначае пэўнае кола асобаў, чые тэлефоны праслухоўваюць супрацоўнікі КГБ:
(Процька: ) “КГБ павінен гэта рабіць супраць крымінальных аўтарытэтаў, супраць людзей, якія ў бізнэсе працуюць не зусім законна. Тады гэта ёсьць ускосным доказам для абвінавачаньня. Сочаць на сёньняшні дзень, у асноўным, не за апазыцыяй (апазыцыя тут свой аўтарытэт перабольшвае). Я гутарыла з высокапастаўленымі людзьмі, дык яны лічаць, што за імі сочаць. І я думаю, што больш сочаць якраз за імі, а не за дзеячамі апазыцыі”.
Тым ня менш, тэлефонныя размовы дзеячаў апазыцыі праслухоўваюцца, і, як лічыць Тацяна Процька, не заўсёды са згоды пракуратуры.
(Процька: ) “Я размаўляла з спадаром Капітанам, калі ён быў яшчэ генэральным пракурорам Беларусі, і ён мне спакойна сказаў: “І мой тэлефон праслухоўваецца, і ваш праслухоўвацца, калі гэта трэба”. Я запыталася, ці даваў ён дазвол на праслухоўваньне майго тэлефону, бо без дазволу пракурора гэтага ня можна рабіць. Ён кажа: “Не, не даваў”. Ёсьць законнасьць — і ёсьць практыка. Спэцслужбы ва ўсіх краінах падключаюцца на праслухоўваньне, калі ў іх ёсьць цікавасьць да той ці іншай асобы”.
Я зьвярнулася да кіраўніка Цэнтру інфармацыі й грамадзкіх сувязяў КГБ Аляксандра Базанава з пытаньнем, на якой падставе КГБ можа распачаць праслухоўваньне тэлефонных размоваў. Паводле яго, пры наяўнасьці дастатковых падставаў і пры завядзеньні крымінальнай справы на правядзеньне апэратыўна-тэхнічных мерапрыемстваў санкцыю павінен даць работнік пракуратуры. У Беларусі дзейнічае закон “Аб апэратыўна-вышуковай дзейнасьці”, які вызначае кола асобаў, да якіх можа ўжывацца праслухоўваньне. Паводле Аляксандра Базанава, гэта стандартная міжнародная норма.
