Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Чаму ўлады не жадаюць весьці перамоваў з апазыцыяй?


Валер Карбалевіч, Менск Новая перадача сэрыі “Экспэртыза Свабоды”. Удзельнікі: сябра палітрады Аб’яднанай грамадзянскай партыі Аляксандар Дабравольскі і шэф-рэдактар газэты “Народная воля” Сьвятлана Калінкіна.

Беларускія афіцыйныя асобы адкідаюць магчымасьць дыялёгу паміж уладай і апазыцыяй. Чым можна патлумачыць такую пазыцыю? Якая роля Захаду ў магчымым перамоўным працэсе? Пры якіх умовах ён можа адбыцца?

Дабравольскі: плюсам зьяўляецца факт, што ўлада пачала згадваць тэму перамоваў

Валер Карбалевіч: “Адным з важнейшых элемэнтаў стратэгіі апазыцыйнай кааліцыі, якая была прынятая на апошнім Кангрэсе дэмакратычных сілаў, зьяўляецца тэза аб дыялёгу з уладамі — як сродку дасягненьня дэмакратычных пераменаў.

То бок, апазыцыя прадэманстравала гатоўнасьць да перамоваў з палітычным апанэнтам.

Аднак улады адмаўляюцца ад дыялёгу з апазыцыяй. Старшыня Цэнтравыбаркаму Лідзія Ярмошына выказалася супраць абмеркаваньня зьменаў у выбарчым заканадаўстве. Дэлегацыя Палаты прадстаўнікоў на сэсіі Парлямэнцкай Асамблеі АБСЭ не прыйшла на круглы стол з прадстаўнікамі апазыцыі.

Нарэшце, галоўны ідэоляг спадар Праляскоўскі катэгарычна выступіў супраць перамоваў з апазыцыяй. Не сказаць, каб гэта было нечакана. Але чым вы патлумачыце такую пазыцыю уладаў?”

Аляксандар Дабравольскі: “Найперш, хацеў бы ўдакладніць, што перамовы з уладамі — гэта не галоўны, але новы элемэнт стратэгіі апазыцыі.

Каб такія перамовы пачаліся хутчэй, патрэбныя дзьве рэчы: апазыцыя павінна зладзіць ціск на ўладу і весьці дыялёг з грамадзтвам, у тым ліку з элітамі.

Нас ня дзівіць, што ўлада ня хоча ісьці на дыялёг з апазыцыяй і грамадзтвам. Бо тады давядзецца абмяркоўваць непрыемныя для ўлады пытаньні.
А.Дабравольскі: “Раней ці пазьней улада будзе вымушаная пайсьці на дыялёг, каб вырашаць праблему далейшага існаваньня дзяржавы”.
Але плюсам зьяўляецца сам факт, што ўлада пачала згадваць тэму перамоваў. Дарэчы, у кіроўнай эліце ёсьць шмат людзей, якія разумеюць беспэрспэктыўнасьць цяперашняга палітычнага курсу. Раней ці пазьней улада будзе вымушаная пайсьці на дыялёг, каб вырашаць праблему далейшага існаваньня дзяржавы”.

Сьвятлана Калінкіна: “Цяпер ідзе вызначэньне фармату дыялёгу Беларусі з Захадам. Беларускія ўлады імкнуцца, каб ён ішоў без удзелу апазыцыі, каб Захад выступаў не пасярэднікам у перамовах кіраўніцтва Беларусі з апазыцыяй, а самастойным гульцом. У такім выпадку дыялёг можа цягнуцца доўга, гэта будзе імітацыя дыялёгу.
С.Калінкіна: “Цяпер у Эўропе шмат палітыкаў, якія згодныя на працэс, хоць на нейкі рух наперад, а не на вынік”.
Але, як я бачу, цяпер у Эўропе шмат палітыкаў, якія згодныя на працэс, хоць на нейкі рух наперад, а не на вынік. Гэта небясьпечна. Мы маем прыклад Малдовы. Там таксама былі спробы Эўропы арганізаваць круглы стол. Усё скончылася тым, што ў парлямэнт трапілі асобныя апазыцыйныя палітыкі, і гэта абвешчана посьпехам. Такі сцэнар можа паўтарыцца і ў Беларусі”.

Якая роля Захаду ў магчымых перамовах?

Карбалевіч: “Сапраўды, у стратэгіі апазыцыі ключавым гульцом у эвалюцыйным працэсе дэмакратызацыі Беларусі зьяўляецца Захад. Менавіта пад ціскам Эўразьвязу і ЗША беларускія ўлады мусяць пайсьці на перамовы.

Але, можа, праблема ў тым, што беларуская дэмакратычная супольнасьць занадта вялікія надзеі ўскладае на Захад. Адсюль і пэўныя расчараваньні, пра што казалі вы, спадарыня Калінкіна.

Але Эўразьвяз адмяніў эканамічныя прэфэрэнцыі Беларусі. Уведзеныя візавыя абмежаваньня для шэрагу вышэйшых чыноўнікаў, а таксама санкцыі адносна іхніх банкаўскіх рахункаў. Павялічваецца колькасьць інфармацыйных праектаў. Гэта, мусіць, той максымум, на які можа ісьці Захад у цяперашніх умовах.

А зь іншага боку, ці так ужо дрэнна, калі Захад стане рэальным гульцом на гэтых перамовах, а апазыцыя будзе недзе збоку?”

Дабравольскі: “Ня трэба так вольна інтэрпрэтаваць нашу стратэгію. Трэба згадваць усе яе элемэнты. Бо галоўным элемэнтам, які павінен прымусіць уладу ісьці на перамовы, зьяўляецца ціск беларускага грамадзтва. А ціск з боку Захаду будзе мець толькі дадатковае значэньне. Ёсьць яшчэ адзін важны чыньнік — гэта ўплыў сацыяльна-эканамічнай сытуацыі.

Што тычыцца палітыкі Захаду, то мы зацікаўленыя ў тым, каб усе заходнія суб’екты дзейнічалі ў адным рэчышчы. Раней былі вялікія супярэчнасьці паміж ЗША і Эўразьвязам, паміж асобнымі эўрапейскімі краінамі. Цяпер такіх супярэчнасьцяў менш.

Я ня бачу, што дзейнасьць Захаду неяк супярэчыць стратэгіі дэмакратычных сілаў. Але дамагчыся абсалютна адзінай пазыцыі наўрад ці ўдасца.

Вось старшыя Парлямэнцкай Асамблеі АБСЭ Рэнэ Ван дэр Ліндэн імкнецца да дыялёгу з кіраўніцтвам Беларусі. Але падчас ягонага візыту ў Менск ён паставіў умову, што сустрэнецца з Лукашэнкам толькі тады, калі яму дазволяць наведаць Аляксандра Казуліна ў вязьніцы.
А.Дабравольскі: “Нам трэба ўплываць на сваіх заходніх партнэраў, зь якімі нам лягчэй гаварыць, чым з нашымі ўладамі”.
Апазыцыя лічыць, што яна павінна быць удзельнікам перамоваў паміж беларускімі ўладамі і Захадам. Таму нам трэба ўплываць на сваіх заходніх партнэраў, зь якімі нам лягчэй гаварыць, чым з нашымі ўладамі. Беларускія справы павінны абмяркоўвацца беларусамі пры пасярэдніцтве Захаду”.

Карбалевіч: “Спадарыня Калінкіна, вось вы выказалі засьцярогу, што ў Захаду могуць быць свае інтарэсы, якія не супадаюць з інтарэсамі беларускай дэмакратычнай супольнасьці. Але афіцыйная пазыцыя ЭЗ і ЗША даволі цьвёрдая: спачатку крокі ў бок дэмакратызацыі Беларусі, і толькі потым размарожваньне дачыненьняў. На чым заснаваная ваша трывога?”

Калінкіна: “Пазыцыя кожнай заходняй краіны ў беларускім пытаньні розная. Напрыклад, на апошняй сэсіі Парлямэнцкай Асамблеі АБСЭ дэлегацыя Польшчы галасавала супольна з дэлегацыямі Беларусі й Расеі супраць рэзалюцыі ў беларускім пытаньні, чаго раней ніколі не было.

Беларускі МЗС працуе кропкава, з кожнай краінай, вылучаючы на першы плян эканамічныя праекты. Цяпер на Захадзе ўсё часьцей гучыць думка, што, магчыма, з гэтых эканамічных праектаў і патрэбна пачынаць супрацоўніцтва зь Беларусьсю. Гэта такая доўгая стратэгія перавыхаваньня беларускага кіраўніцтва.
С.Калінкіна: “Беларуская апазыцыя пачынае прайграваць МЗС у барацьбе за пазыцыю Захаду — чаго раней ніколі не было”.
Я баюся, што менавіта такая стратэгія будзе ўзятая Захадам на узбраеньне. Мне здаецца, беларуская апазыцыя пачынае прайграваць МЗС у барацьбе за пазыцыю Захаду — чаго раней ніколі не было”.

А пры якіх умовах перамовы могуць адбыцца?

Карбалевіч: “Чаго чакаць ад Захаду, калі ў самой Беларусі нічога не адбываецца? Галоўны тэзіс афіцыйных асобаў, што датычна гэтага пытаньня, гучыць так: няма з кім весьці дыялёгу, апазыцыя не зьяўляецца ўплывовай сілай.

А пры якіх умовах могуць адбыцца перамовы паміж уладай і апазыцыяй? Што для гэтага павінна зрабіць апазыцыя?”

Дабравольскі: “Я ў значнай ступені падзяляю трывогу Калінкінай. Небясьпека перамогі прагматычнай лініі ў пазыцыі Захаду існуе. Пра гэта сьведчыць той факт, што скасаваны мандат спэцдакладчыка ААН па Беларусі спадара Сэвэрына.

Новы дакладчык Парлямэнцкай Асамблеі Рады Эўропы італьянскі дэпутат Рыгоні, напэўна, знаходзіцца пад уплывам беларускай улады. Дыпляматы Беларусі выкарысталі скандал з адпачынкам беларускіх дзяцей у Італіі, каб аказаць уплыў на італьянскіх палітыкаў.
А.Дабравольскі: “Беларускія ўлады пойдуць на перамовы з апазыцыяй толькі пры ўмове, калі яны зразумеюць, што іншага варыянту няма”.
Беларускія ўлады пойдуць на перамовы з апазыцыяй толькі пры ўмове, калі яны зразумеюць, што іншага варыянту няма. Такое адбудзецца тады, калі адначасова на ўлады будуць ціснуць сацыяльна-эканамічная сытуацыя, Захад і беларускае грамадзтва.

Дзеля гэтага апазыцыя павінна дасягнуць значна большай грамадзкай падтрымкі, чым цяпер”.

Калінкіна: “Спадар Праляскоўскі сказаў у гэтым пытаньні ўсё, што на гэты конт думае ўлада. Ён адзначыў, што ўлада на перамовы ня пойдзе, бо апазыцыя слабая.

Але паводле сацыялягічных дасьледаваньняў, беларуская апазыцыя мае падтрымку 30-40% насельніцтва. Паводле ўсіх міжнародных стандартаў гэта вельмі шмат. Гэта значыць, што насамрэч наша апазыцыя — уплывовая палітычная сіла.
С.Калінкіна: “Паводле сацыялягічных дасьледаваньняў, беларуская апазыцыя мае падтрымку 30-40% насельніцтва. Паводле ўсіх міжнародных стандартаў гэта вельмі шмат”.
Іншая рэч, што гэтая падтрымка не актыўная, не мабілізаваная ў патрэбны момант і ў патрэбным месцы. Таму галоўны чыньнік уплыву на сытуацыю — унутраны. І трэба працаваць з грамадзтвам.

Таксама павінны быць дакладна сфармуляваныя пазыцыі наконт таго, якой палітыкі мы чакаем ад Захаду ў дачыненьні да Беларусі. І ў некаторых выпадках трэба не саромецца, а крытыкаваць палітыку тых ці іншых палітыкаў тых ці іншых краінаў”.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG