Год таму ў гэты дзень
- Жыхароў Наваградку Ўладзімера Гароха і Дзяніса Кірэшчанку асудзілі адпаведна на 7 гадоў калёніі ўзмоцненага рэжыму і 1 год 6 месяцаў калёніі агульнага рэжыму.
- Маскоўскі раённы суд Менску ўпершыню пасьля жнівеньскіх пратэстаў у Беларусі задаволіў скаргу на адмову ў завядзеньні крымінальнай справы аб катаваньнях з боку сілавікоў.
- Народнае антыкрызіснае кіраўніцтва ініцыявала ўнясеньне ўдзельнікаў «Народнага сходу» у санкцыйныя сьпісы.
- Міністэрства здароўя Рэспублікі Беларусь абвясьціла аб пачатку вакцынацыі насельніцтва Беларусі расейскай вакцынай супраць каранавірусу «Спутник V».
Дзень у гісторыі
1845 — Тэхас стаў 28-м штатам ЗША.
1922 — падпісаная дамова аб утварэньні СССР.
1941 — на тэрыторыю акупаванай Чэхаславаччыны была скінутая група парашутыстаў, якія на загад эміграцыйнага чэхаславацкага ўраду ў траўні 1942 году правялі пасьпяховы замах на намесьніка пратэктара Багеміі і Маравіі Райнгарда Гайдрыха.
1947 — у Остэргофэне (Нямеччына), на сходзе, прысьвечаным 30-й гадавіне І Усебеларускага зьезду, было афіцыйна абвешчана пра аднаўленьне дзейнасьці Рады БНР.
1958 — з Крымінальнага кодэксу СССР выдалілі паняцьце «вораг народу».
1989 — Вацлаў Гавэл стаў прэзыдэнтам Чэхаславаччыны.
1991 — праведзены рэфэрэндум аб дзяржаўнай незалежнасьці Ўзбэкістану.
1996 — у Гватэмале прымірэньнем бакоў скончылася грамадзянская вайна, што доўжылася 36 гадоў.
У гэты дзень нарадзіліся
1709 — Лізавета, расейская імпэратрыца.
1842 — Восіп Лунц, беларускі лекар і навуковец.
1863 — Міхал Дзявочка, беларускі спартовец-раварыст. Перамагаў у гонках Масква — Ніжні Ноўгарад і Пецярбург — Масква. У гонках на трэку ў 1894 годзе стаў чэмпіёнам Расеі, у 1896-м — чэмпіёнам Англіі.
1936 — Яўген Шабан, паэт, драматург.
Мне згадваецца даўні сэмінар маладых літаратараў у Віцебску.
Адзін з старэйшых калегаў, запрошаных у якасьці настаўнікаў, цэлы перапынак нэрвова і расхвалявана курыў цыгарэту за цыгарэтай, а потым з малой сцэны Коласаўскага тэатру раптам запытаўся, ці вядома нам, як даказаць, што вушы ў павукоў растуць не дзенебудзь, а — на нагах.
Мы былі заінтрыгаваныя, а прысутны прадстаўнік аддзелу прапаганды й агітацыі абкаму партыі імгненна насьцярожыўся.
«Павука садзяць на стол і кажуць: «Бяжы!» — працягваў наш акулярысты настаўнік. — Ён слухаецца. Тады яму адрываюць ногі і зноў загадваюць бегчы. Ён ня можа. Адсюль адразу ж робіцца выснова, што вушы ў небаракі знаходзяцца якраз на нагах...»
«Гэта вы да чаго?» — у запалым маўчаньні запытаўся нехта з сэмінарыстаў.
«А да таго, што ў народу можна забраць гісторыю, прымусіць забыць мінулае, а потым запытацца, а што ў вас, даражэнькія, апроч балотаў, было, а дзе вашыя гісторыкі. Той самы прынцып доказу... А возьмем сытуацыю з мовай...»
Пра сытуацыю з мовай партыйны «прапагандыст і агітатар» вырашыў ужо ня слухаць і на ўсялякі выпадак пакінуў залю.
Акулярыстага звалі Яўген Шабан.
На той час ён быў ужо вядомым паэтам і яшчэ больш знаным драматургам, адна з п’есаў якога — «Шрамы», пастаўленая ў 1977-м купалаўцамі, ішла ў трыццаці тэатрах СССР.
Дэманструючы бездакорны літаратурны густ, ён рабіў для тэлебачаньня п’есы паводле твораў Васіля Быкава, Рыгора Барадуліна, Міхася Стральцова, Івана Пташнікава. Ягоныя ўласныя найлепшыя рэчы былі вострыя й багатыя на падтэксты ды алюзіі, невыпадкова іх (да прыкладу, «Чахарду») выключалі з рэпэртуарных зборнікаў або бязьлітасна рэдагавалі.
У «Шрамах», дзе ішла гаворка аб сацыяльных вытоках падлеткавай злачыннасьці, ідэолягі з ЦК КПБ угледзелі антыпартыйныя настроі й паклёп на савецкую рэчаіснасьць.
Выпускнік акторскага факультэту Беларускага тэатральна-мастацка-
га інстытуту, Яўген сыграў шмат роляў у сваіх і чужых п’есах.
Гэты досьвед дапамог яму потым у працы памочнікам галоўнага рэжысэра па літчастцы ў Купалаўскім і Коласаўскім тэатрах, а таксама ў перакладах на беларускую мову драматургіі В. Шукшына, А. Арбузава, Н. Думбадзэ...
Яўгенава сэрца, не далічыўшы і сарака шасьці гадоў, спынілася ў дзень прэм’еры спэктаклю паводле ягонай п’есы «Востраў Алены» ў Беларускім дзяржаўным тэатры імя Якуба Коласа. Мне згадаўся тады пранізьлівы радок з аднаго «партызанскага» вершу: «Мама, прывезьлі Жэню…»
Шабан таксама быў партызанам — у мастацтве.
Уладзімер Арлоў, Імёны Свабоды, 4-е выданьне, с. 342-334
1957 — Зьміцер Колас, папулярызатар сусьветнай інтэлектуальнай спадчыны па-беларуску, перакладчык і выдавец.
1972 — Джуд Лоў, брытанскі актор, двойчы ляўрэат прэміі «Оскар».
У памяці
1884 —Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч , беларускі паэт і драматург.
1926 — Райнэр Марыя Рыльке — аўстрыйскі паэт.
1937 — Яфім Мінін, беларускі мастак.
1986 — Андрэй Таркоўскі, расейскі кінарэжысёр, сцэнарыст.
Камэнтаваць тут можна праз Facebook. Калі вы ў Беларусі, любы камэнтар можа быць падставай для перасьледу з боку ўладаў