Лінкі ўнівэрсальнага доступу

«У лягеры мы сьпявалі песьню пра Варашылава, а маці пісала яму ліст», — Мая Кляшторная пра справу з архіваў КДБ


«Бліжэйшым часам я зьбіраюся падрабязна вывучыць справу маці, Яніны Германовіч, бо цяпер у мяне ня той стан здароўя, каб гэта ўсё ўсьвядоміць», — распавяла Свабодзе Мая Кляшторная, дачка расстралянага паэта Тодара Кляшторнага.

Мая Тодараўна наведала рэдакцыю газэты «СБ. Беларусь сегодня» у панядзелак 6 чэрвеня на запрашэньне галоўнага рэдактара газэты Паўла Якубовіча. Дзякуючы ягонай ініцыятыве Мая Тодараўна ўпершыню змагла пазнаёміцца з архіўнай справай сваёй маці: кіраўніцтва Камітэту дзяржаўнай бясьпекі і супрацоўнікі Цэнтральнага архіву КДБ пайшлі насустрач Паўлу Якубовічу і абнародавалі копіі сакрэтных дакумэнтаў.

Яніна Германовіч, жонка паэта Тодара Кляшторнага
Яніна Германовіч, жонка паэта Тодара Кляшторнага

«Ня толькі паказалі, але далі копію мамінай справы. Зьдзівіла мяне, што там ёсьць болей дакумэнтаў, чым у той справе, зь якой мяне знаёмілі шмат гадоў таму, калі ўпершыню да гэтых справаў можна было атрымаць доступ. Калі пры канцы 1980-х мне ў КДБ паказвалі справу, то толькі адкрылі папку, нейкі лісток прачыталі зь яе. Ня мела права нават рукамі дакрануцца. Мне чыталі, а я плакала, была заслона сьлёз. Тады паказвалі і справу бацькі, і справу маці. У той копіі, якую я атрымала цяпер, ёсьць невядомыя мне дакумэнты, напрыклад ліст, мамінай рукой напісаны Кліму Варашылаву».

Мая Кляшторная з горкай іроніяй прыгадвае, як у дзіцячым пасёлку «Піянэрскі», дзе жылі дзеці ворагаў народ, яна вучылі песьню пра Варашылава. Яна з памяці прыгадвае той верш:

«Климу Ворошылову

письмо я написал.

Товарищ Ворошилов,

народный комиссар,

в Красную Армию

брат мой идет.

Товарищ Ворошилов,

если на войне

погибнет брат мой милый,

пиши скорее мне.

Товарищ Ворошилов,

я быстро подрасту

и стану вместо брата

с винтовкой на посту».

Мая Кляшторная падкрэсьлівае, што ставіцца зь вялікай павагай да Паўла Якубовіча, зь якім добра пазнаёмілася яшчэ некалькі гадоў таму, калі брала ўдзел у «круглым стале» пра сталінскія рэпрэсіі ў газэце «СБ. Беларусь сегодня».

31 траўня Маі Кляшторнай споўнілася 80 гадоў. Гэты дзень яна правяла ў Казахстане, у мэмарыяльным комплексе на месцы былога Акмолінскага лягеру жонак здраднікаў радзімы (Алжыр). 31 траўня ў Казахстане адзначаецца Дзень агульнанацыянальнай памяці і смутку па ахвярах палітычных рэпрэсій. У гэты дзень з былымі вязьнямі і іх нашчадкамі сустрэўся прэзыдэнт Казахстану Нурсултан Назарбаеў.

Амаль 80 гадоў таму, 30 кастрычніка 1937 году, у Менску быў расстраляны бацька Маі Кляшторнай, паэт Тодар Кляшторны.

Тодар Кляшторны. Здымак з фондаў БДАМЛМ
Тодар Кляшторны. Здымак з фондаў БДАМЛМ
Фота з архіваў КДБ
Фота з архіваў КДБ

Ягоную жонку Яніну Германовіч з 4-месячнай Маяй этапавалі ў Акмолінскі лягер жонак здраднікаў радзімы.

Пяць гадоў маленькая Мая правяла разам з маці ў Акмолінскім лягеры, яшчэ шэсьць — у дзіцячым спэцпрыёмніку НКВД, і яшчэ сем гадоў — разам з маці ў ссылцы ў Сыбіры. Толькі ў 18 гадоў, вярнуўшыся ў Беларусь, Мая Кляшторная ўсьвядоміла, што ёсьць іншае, вольнае жыцьцё.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG