Каму што, а лысаму расчоска, — нэрвавалася я, стоячы на мітынгу 25 сакавіка ў Гомелі. У прыбіральню хачу! Загарадкі міліцыя зрабіла, сваіх служкаў у форме і без — безьліч, паставіла на кожным рагу, а пра прыбіральні, канечне, ніхто не паклапаціўся. Гвалт і зьдзек:) Мітынг праходзіў у далёкім ад цэнтру месцы, на пляцоўцы каля Палацу культуры таварыства глухіх. Месца ля «глухіх» найлепш адпавядала падзеі, калі адны крычаць, а тыя — глухія. Да людзей выходзіў намесьнік старшыні гарвыканкаму, прапаноўваў пайсьці на «дыялёг» у залю Палацу. Людзі не пагадзіліся, крычалі, каб чыноўнікі самі выйшлі. «Хопіць сядзець у цёплых кабінэтах! Нахадзіліся мы да вас, цяпер вы ідзіце да нас!», — гудзеў натоўп. А можа ў Палацы культуры будзе прыбіральня? Ідэя. Толькі вось там могуць узяць у палон, ці зачыніць, ці заблякаваць. Будзе трохі непрыемна, як кажа мая сяброўка Кармэн. Ладна, пайду, гары яно гарам.
О-па… Трапіла ў нерат, ні ўзад, ні ўперад, неспадзяванка: у холе Палацу культуры, аказалася, схаваліся, ці проста стаялі прадстаўнікі гар- і аблвыканкаму, ідэолягі, дзяржаўныя журналісты. Ідэолягі зьнянацку кінуліся да мяне: «Скажыце людзям, каб яны пайшлі ў залю!», — глядзелі
І справа наогул ня ў гэтым – я хачу ў прыбіральню!
з надзеяй. «Я не магу сказаць нічога людзям! Ня маю права. Я журналіст. І справа наогул ня ў гэтым — я хачу ў прыбіральню!», — тлумачыла я, ліхаманкава азіраючыся. «Ну, вы ж можаце сказаць людзям! Чаго ім мерзнуць, там жа холадна! Можа, яны баяцца, што ў залі міліцыя, дык ідзіце сфатаграфуйце залю — яна пустая, і пакажыце людзям, што няма міліцыі!», — яны ўжо ледзь не хапалі мяне за крысо, але мне было ні да пустой, ні да поўнай залі, ні да людзей, ні да ідэолягаў. Ніколі б не падумала, што ідэолягі будуць спадзявацца на мяне. «Я не магу фатаграфаваць залю, я прыйшла ў прыбіральню сюды!», — залямантавала я, і пабегла ў бок, супрацьлеглы пустой залі.
Пасьля мітынгу ў паветры павісла трывога. «Зараз будуць браць!», — перашэптваліся ўдзельнікі мітынгу. Вырашылі ісьці ад «глухіх» у цэнтар разам, але не дапамагло. Раз-пораз на тратуар перад намі выскокваў «козьлік», і міліцыянэры выхоплівалі каго-небудзь і цягнулі ў аўто. Мы ішлі далей і спрачаліся — каго наступнага? «Зараз возьмуць мяне», — шаптаў мне адзін малады чалавек. Прыехалі за ім тут жа, хто б сумняваўся. Наканаванасьць.
Ну што ж, цяпер павінны браць Мікалая, напэўна. «Ой, што ж рабіць, у мяне ў сына сёньня дзень нараджэньня», — шкадаваў трохі Мікалай. Выклікалі яму таксі, чакаем на прыпынку. Падлятае «козьлік». «Вось і таксі!», — сьмяёмся, але памыліліся ў прагнозах — гэта за мной, не за Мікалаем. У дарозе міліцыянэры, ці хто там у форме, не адказвалі ні на якія пытаньні, і заадно правялі для мяне аўтамабільную экскурсію па вуліцы Кірава. Каб я дакладна запомніла маршрут — праехалі па ёй
Добра пакаталіся, жвава.
туды-сюды разоў пяць. «У Цэнтральны яе!», — загадалі кіроўцу. Едзем у Цэнтральны. Амаль даехалі. «У Чыгуначны яе!», — новы загад. Разварочваемся, нясёмся ў Чыгуначны. Зноў перадумалі! «У Цэнтральны!», — вось, новы разварот. Добра пакаталіся, жвава. У Чыгуначным РАУС, нягледзячы на суботу, віруе праца: усе бегаюць туды-сюды, з пратаколамі і рапартамі, прынтары аж гарачыя — з шыпеньнем выпаўзаюць зь іх пашчаў новыя блянкі. «Яшчэ дадрукуй рапарты!», — міліцыянэры носяцца туды-сюды, мільгае ў вачах. Затрыманыя сядзяць і стаяць у калідоры.
…Мяне адпускаюць. Міліцыянэр-вызваліцель з Чыгуначнага РАУС радасна пытаецца, ці памятаю я яго, сустракаліся ж ужо неяк у «мірны» час. «Памятаю, памятаю, і камбайн ваш памятаю!», — жартую.
Іду дахаты. На вуліцы сустракае група моладзі, незнаёмыя, спыняюць: «А гэта вас бралі на ўнівэрсытэце? Мы гэта ўсё здымалі, і ўжо выклалі „Укантакце!“. А за вашымі калегамі пайшлі ціхары, мы бачылі! Вашы калегі пабеглі і ўскочылі ў аўтобус, а ціхары пабеглі за імі, а мы — за ціхарамі! Мы гэта таксама зьнялі!», — маладыя людзі наперабой распавядаюць пра падзеі, вочы гараць. «А адкуль вы ведаеце, што гэта ціхары?», — пытаюся. «Канечне, ціхары, па іх відаць жа!». Яны не памыліліся — калегу ўзялі ўсё-такі, трохі пазней. Тыя незнаёмыя-маладыя частуюць мяне гарбатай, і дораць шакаладку.
…26 сакавіка пасярэдзіне плошчы Леніна стаяць два чалавекі. Адзін трымае плякат, з адным словам — «Facepalm». «А што азначае вось гэтае слова? (цікаўлюся) — Твар-рука», — вось і пагаварылі. Да нас ідуць міліцыянэры. Ветлівыя, шырока ўсміхаюцца, выбачаюцца, запэўніваюць, што мы можам тут стаяць, і мы нічога не парушаем, просяць толькі праверыць дакумэнты. Акуратна і старанна перапісваюць дадзеныя ў нататнік. «Ой, а ў вас нядаўна быў дзень нараджэньня?», —
Не да дабра такія іх паводзіны!
усьміхаюцца, паводзяць сябе так, хоць да раны прыкладай. Як гэта ўсё абрыдла. Не да дабра такія іх паводзіны! Пастка. Наканаванасьць. У галаве ўсплываюць абяцаньні дзецям быць сёньня дома. Чорт. Вось яны стаяць, чорныя гэтыя, ужо каля сабору, вось некаму тэлефануюць… «Нас, вас зараз будуць браць», — кажу таму мужчыну з «Facepalm». «Паеду тады, не буду правакаваць», — ён кідаецца ў свой аўтамабіль, я — на прыпынак. Чорныя зь некім перамаўляюцца па тэлефоне. Роспачна аглядаюся — людзі гуляюць, усьміхаюцца, ідуць з сабору з бесклапотнымі тварамі… Заўважаю знаёмых, вітаемся. Падлятае сіні мікрааўтобус, высыпаюцца «чорныя», але ў спартыўным, здаровыя такія, два на тры, тры на чатыры, і саміх чатыры. Імгненьне — і мяне цягнуць некуды, заўважаю ў лужыне свой дыктафон. Шкада. Чорныя лямантуюць: «Шокер, шокер! У яе шокер!». «Гэта дыктафон!», — апраўдваюся. Неяк фізычна балюча, псыхічна сьмешна.
За заплечнік мяне адцягваюць знаёмыя кабеты, крычаць на ўсю плошчу: «Людзі, дапамажыце!». Чорныя хапаюць і іх, кідаюць у мікрааўтобус, закрываюць фіранкі, і недзе імчымся, як на пажар.
Нічога не цікава. Нічога не пытаюся. Не спрачаюся, не цікаўлюся — хто гэта. Наканаванасьць. Жанчыны крычаць на іх: «Хто вы? Што вы робіце, як вам ня сорамна ваяваць супраць жанчын? Што мы вам зрабілі? Паглядзіце нам у вочы!». Тыя крыва ўсьміхаюцца, нічога не адказваюць. Цэнтральны РАУС.
У холе сядзім, чакаем нечага ці некага. Кабеты сварацца, чорныя крычаць таксама. Даведалася шмат цікавага. Аказалася, што гэта мы напалі на іх. Яны гавораць пакрыўджанымі і абуранымі галасамі. «За што вы напалі на нас як шалёныя сабакі, што мы вам благога
Аказалася, што гэта мы напалі на іх.
зрабілі?», — так дакараюць нас чорныя ў спартыўным. Здаецца — зараз заплачуць. Гляджу на тых кабет, пэнсіянэрак, яны працавалі ўсё жыцьцё настаўніцамі. Ах вы, нягодніцы, за што вы напалі на хлопцаў? Чорныя працягваюць абурана, што «Мы хацелі проста з жанчынай паразмаўляць, а вы напалі на нас, як вам ня сорамна!». О як цяпер заляцаюцца, аказваецца. О тэмпора, о морэс!
У тым памяшканьні РАУС я даведалася шмат цікавага пра сябе і гэтых мужных кабет. Са словаў чорных стала вядома, што мы хочам тут зрабіць Рэч Паспалітую, што нам заплацілі, што нас нашы нейкія кіраўнікі некуды накіравалі. Тыя чорныя ледзь ня плакалі ўжо ад абурэньня, калі крычалі на нас: «Чым вам улада не падабаецца? Што яна вам благога зрабіла?!». На гэтых словах, каб давесьці памежны стан шаленства да поўнай паталёгіі і вар’яцтва, у геамэтрычнай прагрэсіі памножыць хаос і абсурд, зьбіць з панталыку чорненькіх, каб у іх галовах нешта незваротна перакулілася, мне хацелася ўскочыць і ці то засьпяваць беларускі гімн, ці то пачаць цалаваць «заход сонца над балотам», — ды словаў гімну я ня ведаю, а зялёна-чырвонага ў памяшканьні не было.
…З абласнога ўпраўленьня прыехаў адказны за СМІ і вызваліў мяне з палону. Жанчын таксама вызвалілі, і чорныя былі так добрыя да іх, што нават завезьлі па месцы жыхарства.
…Вечарам тэлефануе знаёмы, сёрбае нешта на тым баку, пытаецца:
Ай, ладна, зразумела, улада перамагла!
«А што там было сёньня? Нейкія разборкі зь некім у Менску? Што — апазыцыю ганялі? Мне нешта лянота ісьці ў інтэрнэт». Спрабую нешта казаць, але ён перабівае, зяхаючы: «Ай, ладна, зразумела, улада перамагла!».
…Знаёмы з адной з арганізацый, скажам так, структур улады, «суцяшае» мяне і «салідарызуецца»: «А за мной, я бачыў, таксама сачылі!». Нічога больш сьмешнага за апошні час я ня чула, яшчэ так доўга і гучна не рагатала за гэтыя дні.
…Тэлефануе сваячка, муж якой працуе «недзе там»: «З табой усё нармальна?». «Не дачакаецеся», — нібыта жартую. «Маскі скінуты!», — як пісалі ў дзяржаўных СМІ.
…Хацела напісаць пра пекла, пра доўгую чаргу туды, пра шматлікіх кандыдатаў, зь якіх шатан выбраў самага горшага — які быў насамрэч добры чалавек, і нічога не рабіў, хоць і бачыў, як прыгняталі людзей, якімі карумпаванымі былі чыноўнікі, як квітнела зло, як абражалі іншых, і так далей. Але ня буду. Хопіць патасу і бяз гэтага.
