Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Данецкі блогер: На Данбасе адбылася этнічная чыстка


Сэпаратысты на месцы катастрофы «Боінга» МН17 правялі мерапрыемствы па ўшанаваньні загінулых. Грабава, Данецкая вобласьць, 17 ліпеня 2015 году
Сэпаратысты на месцы катастрофы «Боінга» МН17 правялі мерапрыемствы па ўшанаваньні загінулых. Грабава, Данецкая вобласьць, 17 ліпеня 2015 году

Данецкі журналіст і блогер, які працуе цяпер у выданьні «Український тиждень», Дзяніс Казанскі распавёў Радыё Свабода, як выглядае жыцьцё звычайных людзей у самаабвешчаных рэспубліках ДНР і ЛНР і як баевікі караюць за праўкраінскія погляды.

Дзяніс Казанскі
Дзяніс Казанскі

— Дзяніс, усё часьцей сытуацыю на Данбасе называюць «замарожаным канфліктам». Што гэта значыць?

— Цяпер Данбас усё больш выглядае як Прыднястроўе. Сапраўды, канфлікт перайшоў у замарожаную стадыю — у большасьці гарадоў даўно забыліся пра ваенныя дзеяньні. Часам, вядома, здараюцца абстрэлы, але ў цэлым жыцьцё ідзе ў мірным рэчышчы. Паціху афармляюцца атрыбуты псэўдадзяржавы — мясцовыя службы, прафсаюзы, гарадзкія выканкамы, якія на 90% складаюцца з чыноўнікаў ад Партыі рэгіёнаў, што працуюць на гэтых месцах ужо па дваццаць гадоў.

Жыхары ДНР атрымліваюць новыя пасьведчаньні кіроўцаў, пасьведчаньні аб рэгістрацыі транспартнага сродку і нумарныя знакі замест украінскіх дакумэнтаў. Макееўка, 31 ліпеня 2015 году
Жыхары ДНР атрымліваюць новыя пасьведчаньні кіроўцаў, пасьведчаньні аб рэгістрацыі транспартнага сродку і нумарныя знакі замест украінскіх дакумэнтаў. Макееўка, 31 ліпеня 2015 году

Ніякай рэвалюцыі, ніякай зьмены кіроўнага слою, ніякай ратацыі эліт не адбылося. На пасадах сядзяць тыя ж людзі, якіх паставілі туды Яфрэмаў, Ахметаў, Клюеў, Калесьнікаў і іншыя рэгіянальныя кляны, якія там заўсёды кіравалі. Цяпер на Данбасе эканамічная блякада і прававы вакуўм. Бізнэс, які нейкім чынам там захаваўся, натуральным чынам затухае. А больш-менш пасьпяховай застаецца прадпрымальніцкая дзейнасьць па продажы прадуктаў і паслугаў, зьвязаных з харчаваньнем, — карацей, продаж ежы, бо людзям заўсёды трэба нешта есьці.

Валянтэры самаабвешчанай Данецкай Народнай Рэспублікі раздаюць хлеб мясцовым грамадзянам у Данецку, 3 ліпеня 2015 году
Валянтэры самаабвешчанай Данецкай Народнай Рэспублікі раздаюць хлеб мясцовым грамадзянам у Данецку, 3 ліпеня 2015 году

Прычым усё прадаецца даражэй, чым у іншых рэгіёнах Украіны, — ідзе накрутка ў два-тры разы. Таму гэта вельмі выгадна для тых, хто мае сувязі ў вярхушцы ДНР і ЛНР і можа займацца такім бізнэсам.

— Ці выдаюць людзям заробкі?

— У цэлым карціна даволі сумная. Далёка ня ўсім плоцяць заробак. Асабліва значныя затрымкі па заробках бюджэтнікам — у некаторых не было заробку яшчэ зь мінулага году. Сацыяльная абстаноўка напружаная. Гэтаксама як і крымінальная. Даводзіцца чуць, што апалчэнцы разагналі наркаманаў і дробных жулікаў. Магчыма, частка праўды тут ёсьць, але справа ў тым, што самі апалчэнцы ў вялікай ступені занялі нішу дробнага крыміналітэту. Апалчэнцы вельмі часта рабуюць прадпрыемствы, рэжуць вугальныя шахты і цэхі на мэтал. Усё гэта адбываецца пад кантролем палявых камандзіраў. Раней гэтым займаліся бамжы і алькаголікі-наркаманы — цяпер цэнтралізавана гэта робяць апалчэнцы. Можна сказаць, што ідзе напаўлегітымнае разрабоўваньне рэгіёну.

Украінскія салдаты каля вугальнай шахты "Пуцілаўская", недалёка ад Данецка, 30 ліпеня 2015 году
Украінскія салдаты каля вугальнай шахты "Пуцілаўская", недалёка ад Данецка, 30 ліпеня 2015 году

— У вашай кнізе «Чорная ліхаманка», у якой вы пішаце пра незаконную здабычу вугалю на Данбасе, гаворыцца пра тое, што адбылася зьмена людзей, якія атрымліваюць «адкат» за незаконную здабычу і продаж.

— Часткова зьмена адбылася. Справа ў тым, што на Данбасе дагэтуль адбываюцца сутычкі што да вугальнага бізнэсу — паміж старой гвардыяй чыноўнікаў-рэгіяналаў і камандзірамі апалчэнцаў. Агулам цяпер нелегальная здабыча вугалю арганізаваная так, што можна мець нелегальнае радовішча, атрымліваць зь яго пэўны прыбытак і плаціць пры гэтым самаабвешчанай рэспубліцы 20–30 тысяч грывень у месяц. Як правіла, тыя, хто займаўся гэтым раней, працягваюць рабіць гэта і цяпер. Некаторыя радовішчы, праўда, «адціснулі» палявыя камандзіры, якія зьявіліся ўжо ў часе вайны.

— Вы кажаце, што людзі жывуць даволі спакойна. Разам з тым СМІ штодня паведамляюць пра абстрэлы. Хіба яны тычацца толькі пазыцыяў і не закранаюць мірных жыхароў?

— Лякальна церпяць ад абстрэлаў і мірныя жыхары. Па мірных кварталах трапляюць у Горлаўцы, Дзяржынску, Данецку, Аўдзееўцы, Мар’інцы, Краснагораўцы, Сартане — гэта населеныя пункты, якія прылягаюць да лініі фронту. А той жа Луганск, які моцна цярпеў ад абстрэлаў летась, цяпер абсалютна спакойны.

Мясцовыя жыхары зьбіраюць рэшткі маёмасьці пасьля абстрэлу ў Данецку, 12 жніўня 2015 году
Мясцовыя жыхары зьбіраюць рэшткі маёмасьці пасьля абстрэлу ў Данецку, 12 жніўня 2015 году

— Летась быў значны адток насельніцтва з Луганску, Данецку, іншых гарадоў. Ці вяртаюцца людзі ў свае кватэры цяпер, калі паспакайнела?

— Па-рознаму. Людзі разумеюць, што на Данбасе няма нармальнай працы. Таму тыя, хто зьехаў і добра ўладкаваўся ў Кіеве, Харкаве ці ў іншым горадзе, і ня думаюць вяртацца. Як правіла, гэта пасьпяховыя прадпрымальнікі і высокакваліфікаваныя спэцыялісты, якія ўсюды цэняцца. Разам з тым тыя, хто ўцёк ад абстрэлаў у іншы горад, але жыў там у намётах і не займеў працы, вяртаюцца — бо тут ёсьць хоць нейкае жытло. Але эліта пакінула Данбас — і, напэўна, назаўсёды.

Плякат ў Данецку
Плякат ў Данецку

— Усё ж ня ўсе выехалі. Вось уявім сям’ю з малымі дзецьмі, якая засталася ці вярнулася на Данбас. Дзіцячыя садкі, школы, паліклінікі — ці ёсьць з гэтым праблемы?

— Збольшага ўсё ёсьць. Але праблема ў тым, што найлепшыя прафэсіяналы любой галіны зьехалі, гэта тычыцца і дактароў, і выкладчыкаў. Калі ўзяць мэдыцыну, то вельмі вялікія праблемы з заробкамі — выдаюць толькі кампэнсацыі ў памеры 500 грывень у месяц. Каб выжыць, трэба браць нешта з пацыентаў у індывідуальным парадку.

Дзеці гуляюць у адным з бамбасховішчаў у Данецку, 4 жніўня 2015 году
Дзеці гуляюць у адным з бамбасховішчаў у Данецку, 4 жніўня 2015 году

— А што наконт перакананьняў тых, хто зьехаў, і тых, хто застаўся?

— Ну, ясна, што тыя, хто падтрымліваў Украіну, зьехалі. Жыць на Данбасе для іх невыносна і небясьпечна. Пішуць даносы, людзі з праўкраінскімі поглядамі трапляюць «на падвал».

— Што гэта значыць?

— Гэта цяпер тыповы данецкі выраз. Трапіць «на падвал» — значыць трапіць у зьняволеньне да апалчэнцаў. Гэта такі аналяг турмы — падвалы і бамбасховішчы ў адміністрацыйных будынках, дзе трымаюць і катуюць людзей. Гэта вельмі жорстка. Каб пазьбегнуць гэтага, тыя, хто падтрымлівае Ўкраіну, зьяжджаюць з Данбасу. Можна казаць пра мяккі варыянт этнічнай чысткі — украінцаў выцесьнілі, прымусілі зьехаць. Таму цяпер ня трэба пытацца, якія настроі ў тых, хто застаўся на Данбасе. Тыя, хто застаўся, супраць Украіны.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG