(Ракіцкі: ) "Авантурнік — не прафэсія, гэта, бадай, прызваньне. Навукоўцы нават кажуць, што людзі, схільныя да авантураў, маюць пэўныя біяхімічныя адметнасьці мозгу. З гэтага гледзішча авантурнасьць ня мае нічога агульнага з нацыянальным характарам, з гісторыяй. Гэта проста тып асобы.
Зь іншага боку — ёсьць традыцыя, культурная парадыгма нацыі, якая спрыяе (альбо не) разьвіцьцю ў асобаў рысаў дынамічнасьці, мабільнасьці, нават пачуцьцёвасьці. Казанова быў італьянцам, і ўявіць яго нарвэжцам ці, скажам, ірляндцам — немагчыма.
Некаторыя народы ўважаюць за авантурнікаў і ашуканцаў, і яны ці ня самі з гэтым пагаджаюцца. Найбольш яскравы прыклад — пэўна, цыганы.
Ці маюць беларусы такія авантурныя традыцыі? Але пачнем зь іншага: увогуле, хто такія авантурнікі?"
(Арэшка: ) "Авантурнікі сярод беларусаў былі, ды й зараз ёсьць. Але перш чым зьвярнуцца да іх, я засяродзіўся б на паняцьці "авантурніцтва". Часам мы ўкладаем у гэтае слова зусім розныя сэнсы.
У XVII ст. авантурнікамі называлі найперш флібусьцьераў, піратаў, якія "працавалі" на сваю рызыку, не зьвязаныя дамовамі з пэўнымі дзяржавамі. Паступова гэтае азначэньне пашырылася на розных шукальнікаў прыгодаў — "авантураў", тых, хто не зьвязваў сябе залішнімі прынцыпамі ды абавязкамі, хто з прыгодаў і рызыкі здабываў сабе "авантаж" — прыбытак".
(Ракіцкі: ) "Пра авантурнікаў мінулага мы даведваемся зь літаратуры.
Беларусь, хоць і не стварыла махлярскага ці авантурнага раману, напэўна ж, нараджала, як іншыя эўрапейскія краіны, саміх авантурнікаў. Ці так гэта? Хто яны?"
(Арэшка: ) "Найчасьцей згадваюць Караля Радзівіла па мянушцы Пане Каханку. Але, на маю думку, гэта трохі іншы тып — ён хутчэй гэткі беларускі Фальстаф, які прыцягваў да сябе цэлыя раі авантурнікаў ды прайдзісьветаў: у Нясьвіжы гасьцявалі і знакамітая князёўна Тараканава, і Елізавета Чудлей, якая таксама марыла пра расейскі трон. Зь Нясьвіжам быў зьвязаны Здановіч — адзін з ілжывых Пятроў ІІІ".
(Ракіцкі: ) "Ведаем мы й пра прыгоды Саламеі Пільштыновай. Ці можам яе назваць клясычнай авантурніцай?"
(Арэшка: ) "Безумоўна. Саламея Пільштынова, якая жыла ў першай палове XVIII стагодзьдзя, мае выразныя рысы авантурніцы. Нам пашанцавала, бо яна пакінула свае ўспаміны, якія выдадзеныя па-беларуску.
Зь лёгкасьцю Саламея рухаецца з канца ў канец Эўропы, прыстасоўваецца да любых абставінаў. Як лекарка, напэўна ж, трохі махлярыць, як падарожніца й проста як жанчына выказвае немалую мужнасьць. Вось як яна прыгадвае адну з сваіх тыповых прыгодаў у Турцыі:
"Выйшлі мы з дому судзьдзі, а Хусэйн-ага ў шаленстве кідаецца на мяне і клянецца, што заб’е. А я са сьмехам кажу яму: "Пане Хусэйн, ты думаеш, што нашыя полькі заечыя сэрцы маюць, як вашыя баўгаркі альбо валашкі?" І дастала пару набітых пісталетаў з кішэні ды працягваю: "У мяне пораху хопіць на лёкаяў васпана. Аддай, васпан, што мне належыць, а пасьля няхай тое будзе, што Бог дасьць". Прысутныя пацяшаліся са сьмеласьці маёй. Карацей, за чатыры дні атрымала я ад гэтых двух туркаў васямнаццаць тысяч, і мы пагадзіліся..."
(Цалкам тэкст перадачы зьмешчаны ў адпаведным разьдзеле сайту)
