Дзяды пад Воршай

Мясцовыя актывісты наведалі сёньня месцы загубы ахвяраў сталінскіх рэпрэсій на Кабыляцкай гары, а таксама славутае Крапівенскае поле, дзе загінулі сотні беларусаў — удзельнікаў гістарычнай бітвы пад Воршай.

Ва ўрочышчы Кабыляцкая гара, дзе ў 30-50-я гады мінулага стагодзьдзя былі расстраляныя некалькі соцень мірных жыхароў, сабраліся сёньня сябры Кансэрватыўна-Хрысьціянскай партыі БНФ, дэмакратычныя актывісты і мясцовыя жыхары, якія памятаюць тыя трагічныя падзеі.

Паводле ўспамінаў старажылаў, тут ёсьць 7 ці 8 вялізных масавых пахаваньняў, але дакладную колькасьць загінулых тут ахвяраў сталінізму ня ведае ніхто. Парэшткі забітых людзей былі знойдзеныя у 70-я гады мінулага стагоддзя, калі будавалі адрэзак чыгункі да станцыі Ворша-Паўночная. Але толькі пасьля таго, як адкрылася праўда пра менскія Курапаты, у Воршы была створаная адмысловая камісія па вывучэньні пахаваньняў. А ў 1992-м годзе на загад гарвыканкаму ва ўрочышчы Кабыляцкая гара быў усталяваны вялікі помнік-камень з мэмарыяльный шыльдай. Аднак шыльду неўзабаве скралі — відавочна, злодзеі паквапіліся на каляровы мэтал, зь якога яна была зроблена. Але на аднаўленьне шыльды дзяржаўных грошай не знайшлося, а зь цягам часу мясцовыя улады пра месца пахаваньня растраляных землякоў нібыта забыліся — добраўпарадкаваньне на Кабыляцкай гары сталася клопатам выключна мясцовых апазыцыйных актывістаў. Цяпер штогод на Дзяды яны праводзяць тут жалобныя імпрэзы

Выступаючы перад прысутнымі, аршанскі гасторык і краязнаўца Юры Копцік згадаў, што ня толькі на Кабыляцкай гары знайшлі апошні спачын растраляныя па загадзе НКУС грамадзяне — ёсьць яшчэ адно месца на ускрайку горада, якое варта было б зрабіць грамадзкім мэмарыялам:

— Другое месца, дзе ляжаць забітыя невінаватыя людзі, — гэта лес уздоўж Магілёўскай шашы. Там ужо ўшчыльную падыходзіць жылая забудова, і я ведаю магілы, ад якіх да найбліжэйшых дамоў засталася якая сотня мэтраў. Цяпер у Воршы варта было б працягнуць традыцыю стварэньня народнага мэмарыялу на ўзор Курапатаў — усталяваньне крыжоў на месцы масавай загубы людзей. Каб улады ведалі, што на чалавечых костках будаваць новыя дамы нельга.

Паніхіду па загубленых пад Воршай ахвярах сталінізму адслужыў уніяцкі сьвятар айцец Зьміцер, які адмыслова дзеля гэтага прыехаў зь Віцебску.

Яшчэ адно набажэнства ў памяць пра загінулых суайчыньнікаў ён правёў на знакамітым Крапівенскім полі, дзе ў 1514 годзе адбылася славутая бітва пад Воршай. Яна скончылася перамогай над большым амаль утрая расейскім войскам, але на беразе рэчкі Крапіўны палеглі сотні тагачасных ваяроў — абаронцаў ВКЛ. У гонар тых падзей на Крапівенскім полі ўсталяваны вялікі драўляны крыж, каля якога сабраліся мясцовыя актывісты, узьняўшы бел-чырвона-белыя сьцягі

Пасьля набажэнства перад прысутнымі выступіў бард Андрэй Мельнікаў. А потым у кароткіх прамовах актывісты зноў і зноў згадвалі тое, дзеля чаго сабраліся на сёньняшнія жалобныя акцыі: і на Кабыляцкай гары, і на Крапівенскім полі знайшлі апошні спачын тысячы люзей, што па волі лёсу ня маюць сёньня нават сваіх магіл, якія маглі б дагледзець сваякі або нашчадкі. Таму трымаць гэтыя месцы ў належным парадку ёсьць абавязкам грамаждзкасьці — прынамсі, той часткі , якая неабыякавая да беларускай гісторыі і яе герояў.