Падчас візыту ў панядзелак на гідраакумуляцыйную электрастанцыю (ГАЭС) ў Круонісе прэзыдэнт Літвы Гітанас Наўседа заявіў, што яго краіна дапамагла б забясьпечыць рэзэрвы электраэнэргіі, калі б у выніку непаладак у працы Астравецкай АЭС узьнікла рызыка для энэргетычнай сыстэмы Беларусі ці рэгіёну. Сытуацыю тлумачыць на літоўскім партале 15min.lt яго эканамічны аглядальнік Саўлюс Якучоніс.
Некаторым палітыкам і экспэртам падалося, што гэтая заява супярэчыць пазыцыі Літвы не дазваляць беларусам карыстацца рэзэрвамі Круоніскай ГАЭС. Што меў на ўвазе Наўседа і хто б у такім выпадку выпісаў рахунак?
Літоўскі апэратар сыстэмы перадачы электраэнэргіі «Litgrid» растлумачыў, што меў на ўвазе літоўскі прэзыдэнт і ў якім выпадку Круоніс быў бы выкарыстаны для прадухіленьня крызісу. Праўда, такая паслуга каштавала б мільёны эўра.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Міністар энэргетыкі пра пуск БелАЭС: «Давайце ня будзем сьпяшацца»Напярэдадні магчымага запуску Астравецкай АЭС у чацьвер прэзыдэнт склікае пасяджэньне Дзяржаўнай рады абароны Літвы.
Яно ініцыяванае з мэтай ацэнкі гатовасьці Літвы абараняць літоўскае насельніцтва і навакольнае асяродзьдзе, на ім будзе разглядацца падрыхтаванасьць ураду і іншых уладных органаў рэагаваць на пагрозы, якія выклікае электрастанцыя, паведамляе прэзыдэнтура.
На што патрэбныя рэзэрвы?
Першы рэактар Астравецкай АЭС мяркуецца поўнасьцю ўвесьці ў эксплюатацыю ў наступным годзе, абяцае беларускі ўрад, але ў суседняй дзяржавы пакуль няма крыніцы рэзэрваў.
Такія рэзэрвы неабходныя для збалянсаваньня патокаў электраэнэргіі. Гэта неабходна ў тых выпадках, калі АЭС зь нейкіх прычынаў адключаецца.
Рэзэрвы таксама карысныя, калі попыт на электраэнэргію на рынку нізкі, звычайна гэта бывае ўначы. У такіх выпадках АЭС, якая, паводле добрай практыкі, павінна ўвесь час працаваць з аднолькавай магутнасьцю, «перасылае» вырабленую энэргію ў крыніцу рэзэрваў.
У Літве Круоніская ГАЭС была такой крыніцай, калі ў краіне дзейнічала Ігналінская АЭС.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: МЗС Літвы: Беларусь усё больш аддаляецца ад стандартаў дэмакратыіМіж тым, Беларусь такіх рэзэрваў для Астравецкай АЭС ня мае. Яна кажа, што яшчэ толькі будуе электрастанцыі для забесьпячэньня рэзэрву, але будаўніцтва зацягваецца ў параўнаньні з заплянаваным пускам у эксплюатацыю АЭС.
Гэтая адсутнасьць рэзэрву стварае праблему бясьпекі. На пытаньне, ці не сама Літва робіць Астравецкую АЭС менш бясьпечнай, калі яна не дазваляе ёй выкарыстоўваць Круоніскую ГАЭС у якасьці рэзэрву, прэзыдэнт Наўседа адказаў у панядзелак:
«Калі б у выпадку „блэкаўту“ або іншых надзвычайных сытуацый і абставінаў, мы б дапамаглі нашай суседняй краіне пазьбегнуць аварыі або „блэкаўту“, ёй былі б выстаўленыя рахункі, якія б склалі многія мільёны.
Гэта гарантавала б бясьпеку сыстэмы, але за такую паслугу ў экстрэмальных абставінах заплаціць давялося б вельмі дорага», — заявіў прэзыдэнт Літвы на электрастанцыі ў Круонісе.
Літва законам 2017 году прадугледзела, што не дазволіць Беларусі карыстацца рэзэрвамі Круоніскай ГАЭС.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: БелАЭС разьлічваюць запусьціць яшчэ да прэзыдэнцкіх выбараўЗапускаць АЭС без рэзэрвовых станцыяў небясьпечна
Кампанія «Litgrid» заяўляе, што будаваць атамную электрастанцыю без рэзэрву можна, але запускаць яе ў эксплюатацыю — не, каб забясьпечыць надзейнасьць сыстэмы і не нанесьці бы шкоды сыстэмам іншых краін, якія працуюць у сынхроннай зоне (у гэтым выпадку Літвы, Латвіі, Эстоніі і Расеі).
«Усе сыстэмы працуюць паводле прынцыпу N-1. Ён прымяняецца ва ўсіх без выключэньня электраэнэргетычных сыстэмах, калі ў выпадку найбольшага збою сыстэмы, у гэтым выпадку Астравецкай АЭС, неабходна ўжыць захады для яго ліквідацыі. Для гэтага патрэбна свабодная прапускная магутнасьць з Расеяй і рэзэрвы электраэнэргіі ў беларускай электраэнэргетычнай сыстэме», - сказаў Г. Радвіла, прадстаўнік кампаніі «Litgrid».
Беларускія чыноўнікі плянуюць запуск першага рэактара БелАЭС у наступным годзе.
Літва была найбольшым крытыкам гэтай электрастанцыі з пачатку яе будаўніцтва. Яна абвінавачвае Менск у тым, што электрастанцыя будуецца небясьпечна. Беларусь гэтую крытыку адкідае.