Калі б бязногім — ногі, а бессардэчным — сэрцы

Неяк у адным гомельскім рэстаране, даволі прыстойным, у кампаніі прадпрымальнікаў мяне насьмяшыла (аж да зьяўленьня ўнутранага мэма) афіцыянтка. Спачатку падалі суп. На другое меліся падаць мяса, рыбу, можа якіх сьлімакоў — ня ведаю. Але мы вымушаныя былі чакаць: скрэблі лыжкамі па талерцы, вылоўлівалі апошнія локшыны.

Майму суседу ўжо згадзілася чаканьне, і калі паўзь яго праходзіла афіцыянтка, ён заўважыў, што было б добра, каб другое прынесьлі, бо заўсёды хочацца нечага новенькага, тым больш старэнькае мы ўжо зьелі.

Яна паглядзела на прадпрымальніка так, нібыта ён яе некалі кінуў цяжарнай, з мноствам крэдытаў, і сышоў да палюбоўніцы. І вось нагода, каб помста была жорсткай. «Пачакаеце! — злосна заўважыла яна. — У мяне толькі дзьве ножкі і дзьве ручкі!».

Во так яна адбрыла кліента. А я доўга не магла падняць галаву з-пад стала, бо стала ўладальніцай новага ўнутранага мэма, таму рагатала і паўтарала пра сябе гэтую «цытату звычайнага чалавека». Ах, каб ты ведала, афіцыянтка, як добра мець «дзьве ножкі і дзьве ручкі». Многія людзі проста пазайздросьцілі б табе, каб мець хоць адну ножку ці ручку, хай бяз пары.

Мой знаёмы ногі мае. Але ня можа стаць на іх, бо мае хваробу. Ён і разумны, і прыгожы, і дасьціпны, у кампутарах разьбіраецца, прачытаў, можа, тысячу кніг. А на вуліцу выйсьці ня можа. Сем прыступак апраметнай чакаюць яго на першым паверсе. Кажуць, недзе там можна пабудаваць пад’ёмнік — такую пляцоўку, на якой Андрэй можа падняцца праз тыя сем прыступак.

Але суседзі яго супраць такой «інавацыі». Супраць — бо яны баяцца. Баяцца — што шафу будуць цягнуць, як дурань дзьверы, і абсталяваньне перашкодзіць. Што ім будзе «шумна». Што ім будзе «дорага». Што ім будзе «нязручна». Ай, доўга тлумачыць. Для чаго наагул гэты чалавек жыве ў нашым доме? Так нам не пашанцавала. Тым больш у ягонай маці ёсьць жа іншая кватэра, яна яе «атрымала», «сацыяльную». (Хоць гэта няпраўда, кватэру сям’я набыла за свае сродкі.) Хай ідуць прэч. Там і жывуць, сярод іншых людзей, і дураць ім галаву са сваімі пад’ёмнікамі. Мы жывём — нам нармальна. Нам пад’ёмнік без патрэбы.

У гэтую справу ўмяшаўся старшыня выканкаму. Сказаў: не, так жыць нельга. Трэба паставіць Андрэю пад’ёмнік, навошта яму пакуты, а нам парушэньне заканадаўства аб безбар’ерным асяродзьдзі. І загадаў падначаленым «разабрацца».

Тыя склікалі жыхароў на сход. Паставілі пытаньне — ці пагодзіцеся вы, дарагія жыхары, грамадзяне, чалавекі — а менавіта так зьвярталася да прысутных прадстаўніца ўлады, на ўсталяваньне ў вашым доме мэханізму, празь які Андрэй мог бы трапіць на вуліцу.

Не. Не! — сказалі жыхары. Намесьніца галавы раёну тлумачыла людзям, што трэба быць міласэрнымі, і чула з залі крыкі ў адказ: «А як нам жыць, як нам нашы шафы насіць?».

Дэпутат, які прысутнічаў на сустрэчы, пачаў падазраваць жыхароў дому ў нейкіх звышпрыбытках: колькі трэба купіць шафаў, каб бясконца іх цягаць туды і сюды па пад’езьдзе і наракаць? Колькі разоў за тыдзень (месяц, год) людзі замяняюць мэблю, што ім будзе замінаць (насамрэч не) той пад’ёмнік?

Начальнікі казалі, што ніхто з каапэратыўнага дому ня будзе плаціць ні за ўсталяваньне, мэханізм, ні за электрычнасьць, ні за абслугоўваньне. А з залі крычалі: «Ага, ага, мякка сьцелеце».

З залі крычалі, што праз той пад’ёмнік яшчэ што загарыцца — нехта кіне ці запалку, ці разалье бэнзін. Падскочыў супрацоўнік МНС, патлумачыў — усё па нормах, праверана — нічога там не загарыцца.

«А шум?!» — пачуўся чарговы аргумэнт з залі, якая нагадвала філіял вар’ятні: ніхто нікога ня слухаў, усе крычалі самі сабе. Ім адказалі — шум там будзе як ад машынкі для галеньня: жух-жух, дзьве хвіліны — і Андрэй на вуліцы, цешыцца сонцам і сьвежым паветрам. Дзьве хвіліны — і ён дома. За такую «асалоду», паведамілі на сходзе спэцыялісты, нагарыць электрычнасьць на 13 капеек. Але не, людзі не хацелі і чуць. Бо хацелі крычаць, і крычалі: «Ага, і чаму мы павінны плаціць?»

Мы ня хочам. Яму трэба сысьці ад нас. — Такія пасланьні чыталіся на змрочных тварах. Тыя твары хацеў зафіксаваць для гісторыі фатограф. Папраўдзе, я яго падбухторвала, бо калі выйшаў артыкул пра Андрэя, многія пісалі ў камэнтарах: «Што там за людзі такія жывуць?» Хацела паказаць — во такія.

І яны пачалі крычаць, што фатограф павінен сысьці, што яны супраць здымкаў, што «мы не запрашалі прэсу!» Адна кабета падышла да фатографа і пагражала забраць ягоны апарат. Была настроеная рашуча. Людзі закрычалі на дэпутата: «Прыбярыце прэсу!». Той разьвёў рукамі: «Я ня маю ўплыву на незалежныя СМІ!»

Урэшце фатограф мусіў сысьці, таму што лямант быў страшны, дый ад асноўнага пытаньня аўдыторыя адхілілася — «за» ці «супраць» Андрэя ніхто не галасаваў. Толькі супраць прэсы ўсе выступілі адным фронтам.

Андрэй прасіў слова — яго перабівалі крыкамі. Ён здолеў неяк сказаць: «Людзі, вы не разумееце! Вы чапляецеся да прэсы, а пытаньне ідзе пра мой лёс. І, можа, гэтая публікацыя таксама паможа некаму іншаму, падыме праблемы інвалідаў. Ці вы такія злыя, што ня хочаце памагчы некаму яшчэ?» Але ягоны слабы голас патанаў у бурлівых хвалях «народнага гневу».

Галасавалі адкрыта, галасавалі таемна — і такі варыянт прапанавала людзям адміністрацыя раёну. Але галасоў не набралі — столькі, каб можна было ўсталяваць пад’ёмнік. «Ну што ж, супраць дык супраць... Хай кожны жыве зараз са сваім супраць», — сказаў дэпутат. «Вам з гэтым жыць», — сказала і намесьніца галавы адміністрацыі.

Андрэю і ягонай маці прапанавалі яшчэ раз прайсьці па кватэрах разам са старшынёй каапэратыву, каб, можа, неяк назьбіраць подпісаў.

У калідоры школы размаўлялі з адным з ідэолягаў. «Ну, — разьвёў ён рукамі, — гэта нашы людзі. Нам нікуды ад іх ня дзецца».

Калега выказаўся, што, можа, каб гэтыя людзі жылі ў нармальнай краіне, у нармальных умовах, то паводзілі б сябе па-іншаму. А можа, яны і не жывуць у нармальнай краіне таму, што так сябе паводзяць?

Меркаваньні, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.

«Заўжды хочацца зрабіць штосьці незвычайнае». Інтэрвію зь беларускай, якая прабегла маратон на пратэзах