Віленскі гарадзкі акруговы суд прызнаў вінаватым грамадзяніна Беларусі Мацьвея Бяляя ў нападзе на амбасаду Беларусі 20 красавіка 2023 году і прызначыў яму пакараньне ў выглядзе абмежаваньня волі на 11 месяцаў з накіраваньнем на папраўчыя работы ва ўстановах аховы здароўя, сацыяльнага абслугоўваньня або ў недзяржаўных арганізацыях, якія апякуюцца старымі людзьмі або інвалідамі.
У той жа час, як адзначаецца ў судовым рашэньні, суд залічыў у пакараньне знаходжаньне Мацьвея Бяляя пад вартай у часе дасудовага расьсьледаваньня.
«Згодна з артыкулам 66 Крымінальнага кодэксу Літоўскай Рэспублікі, у прызначанае пакараньне ўключыць час часовага затрыманьня і знаходжаньня пад вартай з 20 красавіка да 18 кастрычніка 2023 году, прыраўняць адзін дзень часовага затрыманьня і арышту да двух дзён абмежаваньня волі і лічыць, што Мацьвей Бяляй адбыў пакараньне», — адзначаецца ў рашэньні суду.
Суд прызнаў, што дзеяньні Мацьвея Бяляя не прывялі да маштабнай шкоды маёмасьці беларускай амбасады.
Па другім абвінавачаньні, зьвязаным са спробай уцячы з-пад арышту (ч. 1 артыкула 22 і ч. 1 артыкула 241 Крымінальнага кодэксу Літвы), грамадзяніна Беларусі апраўдалі, бо не знайшлі дастатковых доказаў інкрымінаванага яму злачынства. Суд зьвярнуў увагу на тое, што канваіры адключалі відэарэгістратар, таму няма поўнага запісу ў часе знаходжаньня беларуса ў лякарні, зь якой ён нібыта спрабаваў уцячы.
Па абвінавачаньні ў нападзе на амбасаду беларусу пагражаў арышт або пазбаўленьне волі на 5 гадоў, а па абвінавачаньні ў спробе ўцёкаў — арышт або пазбаўленьне волі на тэрмін да 3 гадоў.
«Я буду абскарджваць гэты вырак. Мне нават не далі яго пераклад. Абскардзіць я магу цягам 20 дзён пасьля атрыманьня перакладу», — паведаміў Свабодзе Мацьвей Бяляй.
Справа аб дэпартацыі яшчэ разглядаецца
Паводле Бяляя, 31 студзеня 2024 году Найвышэйшы адміністрацыйны суд Літвы разглядае ягоную апэляцыю на рашэньне суду першай інстанцыі аб дэпартацыі з прычыны таго, што ён стварае «пагрозу для нацыянальнай бясьпекі Літвы». Абвяшчэньне рашэньне па выніках разгляду адбудзецца 7 лютага.
Мацьвей Бяляй адседзеў паўгода ў сьледчым ізалятары, а пасьля выхаду на волю даведаўся аб прызначэньні іншага судовага пасяджэньня ў пытаньні аб яго дэпартацыі.
У Міграцыйным дэпартамэнце Літвы, куды Свабода зьвярталася па камэнтар з нагоды пазбаўленьня Мацьвея Бяляя прытулку і магчымай дэпартацыі, адмовіліся паведамляць падрабязнасьці гэтай справы.
У 2022 годзе ён атрымаў пяцігадовы дазвол на жыхарства ў Літве і статус уцекача, зарэгістраваўся індывідуальным прадпрымальнікам у сфэры будаўніцтва.
У справе аб нападзе на амбасаду Беларусі суд вынес вырак 15 студзеня 2024 году.
Праваабаронцы патрабуюць рэабілітацыі Бяляя ў справах у Беларусі
24 студзеня 2024 году шэраг праваабарончых арганізацый Беларусі выступілі з супольнай заявай, у якой патрабавалі рэабілітацыі асуджаных удзельнікаў мірных сходаў.
«Нам вядомыя імёны і абставіны справаў наступных людзей, якія ў пакараньне за ажыцьцяўленьне свабоды выказваньня думак былі пазбаўленыя волі: зьмешчаныя пад варту, хатні арышт, асуджаныя да пазбаўленьня або абмежаваньня волі, арышту, а да цяперашняга часу вызваленыя без рэабілітацыі і кампэнсацыі нанесенай шкоды: Павал Голаў, Захар Яноўскі, Мацьвей Бяляй, Дзьмітры Смаляроў, Антон Нагела, Віталь Сірышка, Віктар Рудзько, Аляксандар Федарук, Улад Манюк», — адзначалася ў заяве праваабаронцаў.
Мацьвей Бяляй раней паведамляў Свабодзе, што ў 2021 годзе яго затрымалі і зьмясьцілі ў жодзінскі ізалятар за тое, што спрабаваў усталяваць на дзьвярах будынку ўраду бел-чырвона-белы сьцяг і разьбіў там шкло малатком. Праз паўгода ён выйшаў з ізалятара і ўцёк — спачатку ў Маскву, там атрымаў гуманітарную візу ў Польшчу. Ён шукаў дапамогі, каб трапіць ва Ўкраіну, але ў выніку вымушаны быў незаконна перабірацца празь Дзісну ў Літву.
«Цяпер у Беларусі праводзяць вобшукі — у бацькі, у сястры, выклікаюць на допыт усіх маіх сваякоў, сяброў, а колішнюю жонку, зь якой мы маем сына, звольнілі з працы за падтрыманьне са мной сувязі. Цяпер ужо датычна мяне нібыта завялі справу аб экстрэмізьме. Сьледзтва вядзе Барысаўскі сьледчы камітэт», — расказваў Мацьвей Бяляй у кастрычніку 2023 году.
У 2020 годзе Мацьвей Бяляй працаваў каардынатарам у штабе кандыдата ў прэзыдэнты, старшыні Беларускай сацыял-дэмакратычнай Грамады Сяргея Чэрачня. Бяляя ў жніўні 2020 году затрымлівалі ў Віцебску. У 2010 годзе працаваў каардынатарам і зьбіраў подпісы за кандыдата ў прэзыдэнты Андрэя Саньнікава і ўдзельнічаў у падзеях на плошчы Незалежнасьці ў Менску.
