Павал Латушка 25 лютага ў эфіры «Эўрарадыё» заявіў, што пакідае склад абноўленай Каардынацыйнай рады. Прадстаўнік Аб’яднанага пераходнага кабінэту ў транзыце ўлады і кіраўнік «Народнага антыкрызіснага ўпраўленьня» Латушка назваў прычынамі «магчымую зьмену стратэгіі дэмакратычных сілаў», а таксама нежаданьне ўдзельнічаць ва ўнутрывідавой барацьбе.
Свабода пагутарыла з Паўлам Латушкам аб ягонай матывацыі, а таксама спытала думку сакратара Каардынацыйнай рады Івана Краўцова.
«Замест барацьбы з рэжымам змагаемся ўнутры»
— Спадар Павал, што стала вырашальнай кропляй у вашым рашэньні пакінуць Каардынацыйную раду?
— Гэта трэба разглядаць з пункту гледжаньня тых рызык, якія паўстаюць праз рэформу Каардынацыйнай рады. Я зь вялікай павагай стаўлюся да сяброў Каардынацыйнай рады, няўрадавых арганізацый, якія самаахвярна і адказна шмат што робяць для нашых дэмакратычных сілаў.
Я працягваю барацьбу, і выхад з Каардынацыйнай рады ня значыць, што я зьмяншаю актыўнасьць. Наадварот, гэта дазволіць мне засяродзіць усе сілы на галоўнай стратэгіі, якую я рэалізую ў рамках Аб’яднанага пераходнага кабінэту і «НАУ».
Мой выхад — гэта жаданьне праз публічныя дзеяньні зьвярнуць увагу на тыя рызыкі, якія паўстаюць. Найперш — фактычна Каардынацыйная рада новага скліканьня, рыхтуючы рэглямэнт, паставіла на мэце (я маю на ўвазе тых людзей, хто распрацаваў і актыўна лабіюе рэглямэнт), каб Каардынацыйная рада была галоўным органам па-над усімі іншымі дэмакратычнымі сіламі, акрэсьлівала стратэгію разьвіцьця ўсяго дэмакратычнага руху ў Беларусі.
І тут ёсьць пытаньні, ці сапраўды Каардынацыйная рада ёсьць прадстаўнічым органам, які можа прадстаўляць беларускае грамадзтва ці дэмакратычныя сілы, ці толькі сілы, якія ўвайшлі ў Каардынацыйную раду? У рэглямэнт закладалася, што Каардынацыйная рада можа акрэсьліваць стратэгію і для Аб’яднанага пераходнага кабінэту, і для Офісу Сьвятланы Ціханоўскай, а таксама для палітычных інстытутаў, якія намагаюцца стаць палітычнымі лідэрамі ў дэмакратычных руху. Для мяне такія фармулёўкі рызыкоўныя, бо кожная ініцыятыва мае на мэце стаць лідэрам. Чаму тады Каардынацыйная рада будзе акрэсьліваць ім стратэгію?
Другі пункт — ён для мяне нават галоўны. З публічнага наратыву выказваньняў людзей, якія пісалі рэглямэнт і хто імкнецца стаць лідэрамі ў Каардынацыйнай радзе, ідзе пасыл у зьмене стратэгіі: ад ціску на рэжым, выкарыстаньня ўсіх абмежаваньняў — на стратэгію дамовіцца, пачаць дыялёг. Гэта выклікала мае засьцярогі.
У мяне пытаюцца і пра іншую прычыну. Так, на момант стварэньня рэглямэнту быў прапісаны падыход, які бескампрамісна прапісваў, што немагчыма сумяшчаць дзейнасьць у Аб’яднаным пераходным кабінэце і Каардынацыйнай радзе. Я лічу, што гэта памылковы падыход. У парлямэнцкіх дэмакратыях, як Літва ці Польшча, дэпутацкія мандаты ў парлямэнце маюць прэм’ер-міністры, міністры, віцэ-прэм’еры. Сумяшчэньне такіх пазыцый не зьяўляецца канфліктам інтарэсаў.
Чамусьці стваральнікі гэтага рэглямэнту неабгрунтавана стаяць на гэтым пункце, хаця я ня чую, у чым тут канфлікт. Інакш тут узьнікае сытуацыя «меншаснага ўраду», які ня мае падтрымкі ў парлямэнце. Такі ўрад функцыянаваць можа, але вельмі коратка. Гэта прыводзіць да дэстабілізацыі і новых выбараў. Але ці магчыма гэта ў нас?
Я лічу не зусім правільным, калі адбываўся пераход са старога складу Каардынацыйнай рады ў новы склад, то сябрам трэба было выканаць толькі адну ўмову — пацьвердзіць гатоўнасьць працаваць у новым складзе. Я гэта зрабіў. Зрабіць гэта ў адваротным шляху, калі я пацьвердзіў мандат, з пункту гледжаньня права недапушчальна. Страйкавы камітэт Купалаўскага тэатру пацьвердзіў мой мандат, таму гэта несправядліва і да купалаўцаў.
Падкрэсьлю вялікімі літарамі: гэта другасна для мяне, бо галоўным уяўляецца рызыка зьмены стратэгіі і рызыка канфлікту між рознымі інстытутамі. У нас не хапае чалавечых рэсурсаў працаваць супраць двух галоўных выклікаў супраць нашай краіны — акупацыі і рэжыму Лукашэнкі. А марнаваць час у пастаянным перацягваньні каната — хто галоўны, хто менш галоўны, хто негалоўны — я лічу няправільным.
Нашая каманда «НАУ» далей ідзе ў тым кірунку, што мы вядзём барацьбу супраць рэжыму і акупантаў, а не змагаемся за ўплывы ў рамках дэмакратычных інстытутаў. У сёньняшняй сытуацыі гэта марнаваньне часу і рэсурсаў.
«Але парлямэнт у выгнаньні?»
— Зьмена стратэгіі з санкцый на перамовы — гэта, магчыма, пра тое, што ў Каардынацыйнай радзе ёсьць Тацяна Хоміч, сястра Марыі Калесьнікавай, і былая жонка Ўладзімера Мацкевіча Сьвятлана, якія кажуць, што гатовыя перамаўляцца з рэжымам аб сваіх сваяках-палітвязьнях. Ці нешта іншае?
— Праблема палітвязьняў і мая асабістая, бо ў зьняволеньні мой стрыечны брат Анатоль Латушка. Я не магу тут быць абыякавым. Я ня маю права і не супрацьпастаўляюся гэтай ініцыятыве сваякоў палітвязьняў.
Я гавару аб асобах, якія ўвайшлі ў Каардынацыйную раду, сталі галоўнымі распрацоўнікамі гэтага рэглямэнту. Фактычна сёньня кіруюць Каардынацыйнай радай празь непразрыста створаны сакратарыят. Гэты сакратарыят ніколі не выбіраўся і не прызначаўся, за яго не галасаваў ні першы склад КР, ні другі. Сакратарыят ня мае сваіх правілаў дзеяньня.І ён ня можа прадстаўляць Раду, гэта дзіўна, што так ёсьць.
Пасьля майго інтэрвію «Эўрарадыё» было ініцыявана прагаласаваць унутры Каардынацыйнай рады мэтадам апытаньня, ці сябры КР падтрымліваюць стратэгію па санкцыях. І фактычна сакратарыят нават адмовіўся расказаць сябрам КР аб працэдуры, як правесьці гэтае апытаньне. Яны спусьцілі ініцыятыву ў пясок. І такія непразрыстасьці ствараюць пагрозы.
Я бачу ў публічных выказваньнях шэрагу людзей, што яны выступаюць за зьмену стратэгіі, і для нас гэта выклік. Я паказаў чырвоную лінію. Гэта ня «бульбаспрэчкі», гэта ня сварка. У дэмакратычных працэсах гэта натуральная зьява — дыскусія аб стратэгіях. Але зьмена стратэгіі ў канкрэтна гэты пэрыяд разьвіцьця Беларусі, на думку «НАУ», недапушчальная. Я супраць зьмены стратэгіі.
Каманда «НАУ» і Аб’яднаны кабінэт выступаюць якраз за ціск на рэжым. Гэта санкцыйная палітыка, міжнародны трыбунал, унівэрсальная юрысдыкцыя ва ўсіх краінах сьвету за гвалт, прызнаньне КДБ і ГУБАЗіКу тэрарыстычнымі арганізацыямі.
Я не магу ўявіць сытуацыю, што ў будучыні Каардынацыйная рада зьмяняе стратэгію і кажа, што ўсе павінны падпарадкавацца новай стратэгіі. Новай стратэгіі пакуль няма, я ніколі не гаварыў, што яна ёсьць. Некаторыя кажуць, што Латушка схлусіў. Не, я гаварыў толькі аб тым, што бачу вельмі выразныя рухі ў гэтым кірунку. Я не разумею, як мы хочам прыцягнуць Лукашэнку да міжнароднай адказнасьці ў трыбунале ў Гаазе ці Кіеве, а другой рукой прапаноўваем дыялёг, «перагарнуць старонку»?
— Пытаньне ў лоб: дык можа, Каардынацыйная рада ў сёньняшнім выглядзе і не патрэбна?
— Патрэбны ініцыятывы, якія ўваходзяць у Каардынацыйную раду. Людзі там самаахвярна і аддана працуюць па розных кірунках. Патрэбна каардынацыя паміж імі, а значыць, і Рада. Але парлямэнт у выгнаньні? Можа, палітолягі мне прывядуць прыклады ў гісторыі? Ці можна называць протапарлямэнтам арганізацыю, куды не праходзяць выбары, калі туды ўваходзяць сябры, чыіх імёнаў мы ня ведаем? Мы ня бачылі праграмаў гэтых людзей.
Я казаў рабочай групе па праекце рэглямэнту Каардынацыйнай рады: «Калі вы будзеце мяне выключаць са сьпісу сяброў, то ў гэты час у Менску будуць выносіць мне прысуд за стварэньне і дзейнасьць у Каардынацыйнай радзе. І акурат у гэтыя дні рэжым прапануе мне даць 19 гадоў у калёніі строгага рэжыму».
Я не пачуў прававых аргумэнтаў, чаму гэта недапушчальна — займаць розныя пасады, чаму можна забраць мандат. За апошнія тыдні за спрэчкамі мы, «НАУ», прыпынілі дзейнасьць у важных кірунках, дзе павінны біць у лоб. Мы ж губляем час на розныя працэдуры. Хачу памыляцца, але так можа быць і ў будучыні.
«Латушку не спадабаўся парадак працы»
Сакратар Каардынацыйнай рады, сябра каманды Віктара Бабарыкі Іван Краўцоў так патлумачыў Свабодзе выхад Паўла Латушкі з Каардынацыйнай рады.
«Гэта асабістае меркаваньне Паўла Латушкі. Каардынацыйная рада працуе з Аб’яднаным пераходным кабінэтам і Офісам Сьвятланы Ціханоўскай. Можна паслухаць, што гавораць Валер Кавалеўскі і Сьвятлана Ціханоўская з нагоды рэфармаваньня КР і параўнаць з тым, што кажа Латушка. Мне здаецца, што пазыцыя адрозьніваецца кардынальна. Трэба ўзяць гэта на роздум».
Спадар Краўцоў кажа, што Паўлу Латушку не спадабаўся парадак працы першага паседжаньня адноўленай Каардынацыйнай рады.
«Ён казаў, што ня трэба абмяркоўваць рэглямэнт, а трэба дзейнічаць. Магчыма, паколькі яму не спадабаўся парадак і не захацеў уплываць на працэсы канструктыўна, то ён вырашыў вынесьці абмеркаваньне ў публічную прастору. Ад гэтага ёсьць і плюсы. Калі акцэнтаваць увагу на слабых месцах, то мы робім КР мацнейшай», — лічыць сакратар.
Іван Краўцоў мяркуе, што Павал Латушка ўводзіць людзей у зман, калі кажа, што існуе пагроза зьмены стратэгіі на дыялёг.
«Я дакладна кажу, што цягам апошняга году такіх размоваў дакладна не было. Каардынацыйная рада — гэта ня тая структура, дзе магчыма аднаасобна прасоўваць нейкія рашэньні: усе пытаньні будуць абмяркоўвацца і па іх будзе галасаваньне».
Пры гэтым Краўцоў упэўнены, што канфлікт інтарэсаў у сумяшчэньні дзьвюх пасадаў існуе.
«Павал Латушка, выкарыстоўваючы свой уплыў і пазыцыю ўнутры Каардынацыйнай рады, спрабаваў паўплываць на ўнутраныя рашэньні КР. Калі ён робіць гэта як прадстаўнік «НАУ», то гэта не было праблемай, а вось як прадстаўнік Кабінэту — гэта праблема. Мы з Кабінэтам знаходзімся не ва ўзаемаадносінах лабіяваньня, а ў адносінах партнэрства ў арганізацыйных аспэктах. Кабінэт прапануе, мы камэнтуем. Мы прапануем, Кабінэт камэнтуе. Вынік дэмаршу — гэта вынік канфлікту інтарэсаў».
