Гэта вынік двухгадовага расьсьледаваньня, якое вяла акруговая пракуратура ў Любліне.
Гаворка ідзе пра невыкананьне мытнікамі сваіх абавязкаў пры вяртаньні ПДВ Tax Free. Грамадзяне Беларусі, Украіны ці Расеі — краінаў, якія не ўваходзяць у Эўразьвяз, калі купляюць у Польшчы пральныя машыны, лядоўні, тэлевізары ці смартфоны, то пры выезьдзе з ЭЗ паведамляюць пра гэта мытнікам і атрымліваюць вяртаньне ПДВ. Гэта 23 працэнты ад цаны прадукту. Калі ў краме ў Белай Падляскай пятая версія iPhone каштавала 1499 злотых, то беларус атрымліваў кэшбэк 344,77 злотага.
Паводле польскай пракуратуры, у 2012–2013 гадах польскія мытнікі афармлялі і зацьвярджалі дакумэнты, якія сьведчылі аб вывазе мабільных тэлефонаў, за якія нібыта быў вернуты ПДВ. Пры гэтым самі апараты, як запэўнівалі іншаземцы, у гэтым выпадку грамадзяне Беларусі, не былі купленыя ў Польшчы і не вывозіліся імі з Польшчы. Па вэрсіі сьледзтва, грошы ад вяртаньня падатку ішлі ў кішэні фігурантаў — мытнікаў.
Справа з айфонамі на мяжы пачалася з выбарачнай падатковай праверкі адной з фірмаў, якія гандлююць аўдыё- і відэатэхнікай у Белай Падляскай. Гэта яна прадавала беларусам тэлефоны. Інспэктары выявілі ў кампаніі фіскальныя парушэньні, якія, аднак, ня мелі дачыненьня да белападляскіх мытнікаў.
У 2020 годзе справай айфонаў зацікавілася пракуратура ў Любліне. У рамках прававой дапамогі і двухбаковых дамоваў сьледчыя папрасілі беларускую пракуратуру дапытаць уладальнікаў тэлефонаў. Беларусы катэгарычна адмаўлялі, што куплялі ў Польшчы нейкія айфоны і перасякалі зь імі мяжу. І гэты факт аказаўся вырашальным для пракуратуры ў Любліне.
Gazeta Wyborcza паразмаўлялі зь некаторымі фігурантамі справы. Мытнікі сьцьвярджаюць, што, калі атрымалі пратаколы, высьветлілі, хто сьведчыў супраць іх.
«Мы старанна запісалі імёны і ўнесьлі іх у нашу сыстэму. Аказалася, што амаль усе, хто нас абвінавачвае, — кантрабандысты, дробныя злачынцы, — расказвае ананімны мытнік. — Кантрабандысты везьлі айфоны, каб не плаціць высокія мыты ў Беларусі, якія сягаюць нават 40 працэнтаў іх цаны. Калі б яны раптам празь дзевяць гадоў прызналіся ў махлярстве, то маглі б трапіць у турму і пазбавіцца маёмасьці».
Вядома, што пакуль абвінавачаньні выстаўленыя 43 асобам. Але агулам у справе фігуруе больш за сотню мытнікаў, павадамляе Gazeta Wyborcza. Гэта ў асноўным супрацоўнікі Люблінскай мытні і падатковай службы ў Белай Падляскай.
У абарону мытнікаў выступілі прафсаюзы. Старшыня Прафсаюзу польскай мытні Славамір Сівы папрасіў генпракурора пракантраляваць расьсьледаваньне. Ён падкрэсьлівае, што на выстаўленьне абвінавачаньняў паўплывалі паказаньні грамадзян Беларусі, апытаных беларускімі сьледчымі ў рамках прававой дапамогі.
«У кантэксьце гібрыднай вайны, якую Беларусь вядзе з Польшчай, такія сьведчаньні ня варта ўспрымаць як належнае», — падкрэсьлівае Сівы.
