Чаму публічнае кармленьне грудзьмі выклікае спрэчкі і часта нэгатыўныя рэакцыі? Чаму яно важнае? Выкладчыца ангельскай мовы Натальля Кулінковіч і супрацоўніца Нацыянальнага архіву Марыя Каленьнікава дзеляцца досьведам кармленьня дзяцей у публічных месцах, а псыхоляг Сьвятлана Бергер і зоаабаронца Ганна Ласко тлумачаць, чаму ім гэта не падабаецца, і чаму гэта варта хаваць.
Сьцісла
- Кулінковіч: Першы досьвед публічнага кармленьня адбыўся падчас хрэсьбінаў у Петрапаўлаўскім саборы ў Менску.
- Каленьнікава: Гэта салодкія моманты ў маім жыцьці. У мяне трое дзетак і восем з паловай гадоў стажу груднога кармленьня.
- Бергер: Беларусам уласьціва быць сьціплымі і паводзіць сябе на людзях дастаткова цнатліва.
- Ласко: Гэта нешта такое, што заўсёды павінна хавацца, як і мэнструацыя, паход у туалет ці сэкс.
Слухаць дыскусію цалкам. Далей фрагмэнты абмеркаваньня.
«Я карміла сына грудзьмі і ў царкве, і ў Батанічным садзе»
Ганна Соўсь: У Беларусі ня так даўно стварылі рэйтынг месцаў, камфортных для груднога кармленьня, дзе да маці, у якой узьнікла патрэба пакарміць, будуць ставіцца прыязна. Натальля і Марыя, вы маеце досьвед кармленьня дзяцей у публічных месцах. Чаму для вас гэта было важна? Якія перавагі гэта дае?
Натальля Кулінковіч: Я карміла сына грудным малаком на працягу трох гадоў. Гэта было лёгка для мяне, я ня мела складанасьцяў, і гэта падыходзіла сыну. У выніку ён здаровы. Было ўзаемнае задавальненьне. Паколькі я выбрала кармленьне паводле патрабаваньня, а не паводле раскладу, то ў раньнім узросьце пэрыядычна сын хацеў есьці, напрыклад, на прагулцы ў Батанічным садзе ці на службе ў царкве, ці калі ў мяне былі госьці. У гэтых выпадках я мела адзеньне для кармленьня, футболку з разрэзамі на грудзях, якая дазваляла мне не агаляцца і пры гэтым пакарміць сына. На вуліцы я карысталася сьлінгам. У выніку не адбывалася расстройства ў сына, ён не пачынаў плакаць ад голаду, і не парушалася тое, што адбывалася вакол мяне. Усе былі шчасьлівыя і задаволеныя. Сын еў, я выконвала сваю функцыю маці, госьці ці вернікі ў царкве не адгукаліся на крык сына.
Ганна Соўсь: Некалькі гадоў таму папа Рымскі Францішак хрысьціў 34 дзіцяці ў Сыкстынскай капэле. Пантыфік сказаў, што маці могуць свабодна карміць дзяцей грудзьмі наўпрост у гэтым памяшканьні, калі дзеці галодныя: «Карміце іх грудзьмі, ня бойцеся, таму што гэта таксама мова любові». Натальля, калі казаць і пра практычны бок, то гэта дапамагала вам і працаваць?
Натальля Кулінковіч: Так, я мела частковую занятасьць. Мне прыносілі сына на кармленьне з суседняга памяшканьня і пры дапамозе спэцыяльнага адзеньня ці сьлінгу мне ўдавалася за некалькі хвілінаў пакарміць яго, і потым працягнуць заняткі. Усе мае студэнты былі папярэджаныя, каб не было нейкага шоку. Першы досьвед публічнага кармленьня адбыўся падчас хрэсьбінаў Максіма ў Петрапаўлаўскім саборы ў Менску. Хрысьціў айцец Георгій Латушка. Адрозна ад іншых хрэсьбінаў, дзе я была, калі ад адсутнасьці мацярынскага малака дзеці хваляваліся і плакалі, хрэсьбіны майго сына прайшлі вельмі мірна.
«Карміла два з паловай гады не па раскладу, усё ў свабодным рэжыме»
Марыя Каленьнікава: Дзякуй, што ёсьць магчымасьць пражыць яшчэ раз гэтыя салодкія моманты ў маім жыцьці. У мяне трое дзетак, на траіх восем з паловай гадоў стажу груднога кармленьня. Я карміла грудзьмі сьвядома, ведала, што гэта добра. Першую дачку расьціла, калі яшчэ не было інтэрнэту. Я яшчэ ня ведала, што гэта становіцца папулярным. Кожны год я бачыла станоўчы водгук у дзяцей ад гэтага — паводзіны, імунітэт, здароўе. Былі адныя бонусы і плюсы. Я пераконвалася, што раблю слушна і ішла далей.
Калі доўга карміць грудзьмі, то ў «зьняволеньні» дома два-тры гады не прасядзіш. Зь першай дачкой гэта былі прагулкі на прыродзе. Тады яшчэ і гандлёвых цэнтраў не было (2003-2004 год), а было сьціплае мацярынскае жыцьцё. У лес хадзіла, нейкія прылады з сабой брала, стул, каб было камфортна дзіцяці. Карміла два з паловай гады не па раскладу, усё ў свабодным рэжыме. Было натуральнае завяршэньне кармленьня бяз стрэсаў. Я проста кайфавала ад гэтага ўсяго. Калі нарадзілася другое дзіця, я ўжо мела досьвед і веды. Мне шмат дапамаглі кансультанты па грудному кармленьню.
Сына я карміла два гады і пяць месяцаў. Было вельмі здорава, Я бачыла, наколькі сын спакойны і здаровы. Дзеці, бывае, падаюць, удараюцца, і прыкладаньне да грудзей ідэальна дапамагала зьняць стрэс, страх і боль. Трэцяга карміла амаль да трох гадоў. Дзіця было гіперактыўнае, і гэта быў адзіны спосаб суцешыць і спаць пакласьці.
«Агаляцца — гэта не цнатліва»
Ганна Соўсь: Нядаўна ў Празе жанчыну, якая ў банку ў чарзе вырашыла пакарміць дзіця грудзьмі, вывелі з будынку ахоўнікі, якія палічылі гэта «эксбіцыянізмам». У выніку кіраўніцтва банку публічна выбачалася перад жанчынай. Сьвятлана, Ганна, а чаму вы супраць кармленьня дзяцей у публічных месцах?
Сьвятлана Бергер: Я — праціўніца агаленьня. Я зь вялізарным задавальненьнем слухала суразмоўніц, я вельмі рада за іх. Я ня супраць кармленьня ў публічных месцах як такога. Я катэгарычна супраць таго, каб жанчыны агаляліся. Некалькі разоў я бачыла, калі жанчыны літаральна публічна агаляліся, у іх былі бачныя абедзьве грудзі. Яны сябе паводзілі такім чынам, што калі я не разумею, наколькі гэта прасунута і сучасна, то гэта мае праблемы. Зразумела, што я заўвагаў не рабіла. Я лічу, што агаляцца — гэта не цнатліва, няслушна, ненармальна.
Шмат разоў была сьведкай, калі жанчыны кармілі, і абсалютна не былі бачныя грудзі, і гэта было нармальна, бо дзіця мела магчымасьці паесьці, асабліва, калі гэта вельмі малое дзіця. Часам я бываю на міжнародных сустрэчах, у якіх бяруць удзел жанчыны з усім маленькімі дзецьмі, 2-3-месячнымі. Цудоўна, што ў жанчын ёсьць такая магчымасьць не выпадаць з грамадзкага і працоўнага жыцьця, але ва ўсім трэба мець меру. Нам трэба абавязкова памятаць пра такую цудоўную беларускую якасьць, як цнатлівасьць. Беларусам вельмі ўласьціва быць сьціплымі і паводзіць сябе на людзях дастаткова цнатліва. Агаляць грудзі — катэгарычна не цнатліва.
«Гэта інтымная рэч, я магу параўнаць гэта з заняцьцем каханьнем»
Ганна Ласко: Агаленьне жаночых грудзей у публічных месцах лічыцца непрыстойным, гэта бянтэжыць іншых людзей, ня толькі мужчын, але і жанчын. Калі я знаходжуся ў публічным месцы — рэстарацыі, самалёце, аэрапорце, я не чакаю, што там нехта будзе агаляць грудзі. Калі гэта закрыта, схавана, нябачна, тады ў парадку, але выстаўляць грудзі на паказ у грамадзкіх месцах я лічу няслушным.
Выдзяленьні свайго цела не агідныя, але калі мы глядзім на іншага чалавека, калі я гляджу на грудное малако, як на выдзяленьне зь цела, то гэта заўсёды непрыемна. Чужы чалавек ня хоча выпіць гэтае малако ці панюхаць яго. Можа, для самой жанчыны гэта нармальна, але мне непрыемна на гэта глядзець, нюхаць. Гэта нешта такое, што заўсёды павінна хавацца, як мэнструацыя, паход у туалет... Гэта агідна і павінна адбывацца ў закрытай ад людзей форме. Гэта інтымная рэч — кармленьне грудзьмі. Я магу параўнаць гэта з заняцьцем каханьнем. Тое, што адбываецца паміж маці і дзіцем, паміж мужчынам і жанчынай — гэта інтымная рэч, як кармленьне, так і сэкс. Людзі не паказваюць гэта, а робяць за зачыненымі дзьвярыма ці закрываюць ад чужых вачэй.
У маці, якая корміць, ёсьць выбар. Яе дзіця — гэта ўжо яе выбар. Дзе яна яго будзе карміць, плянуецца загадзя, гэтак жа як і плянуюцца пампэрсы, бутэлькі, вазкі, кашкі. У мяне дзяцей няма, але я магу гэта ўявіць. У яе ёсьць выбар, дзе карміць. Рабіць гэта адкрыта, публічна перад усімі ці зайсьці ў прыбіральню, у машыну, знайсьці нейкі куток. Цяпер шмат такога, у аэрапортах ёсьць кабінкі для маці, дзе можна карміць дзяцей. Гэта не тая сытуацыя, дзе выбару проста няма.
«Гэта не адрозьніваецца ад таго, як мы зьяўляемся на пляжы»
Ганна Соўсь: Некалькі гадоў таму дачка цяпер ужо былога прэзыдэнта Кіргізстану Алмазбека Атамбаева Алія Шагіева апублікавала ў сацсетках фота, дзе яна корміць свайго сына грудзьмі з подпісам: «Я буду карміць свайго сына тады і там, дзе яму патрэбна» Яна заклікала не ператвараць жаночыя грудзі ў сэксуальны аб’ект, бо яны прызначаныя найперш для кармленьня дзяцей. «Я буду прыкладам для астатніх маці, якіх загналі ў нязручныя рамкі патрыярхальнага грамадзтва». Гэтыя пасты выклікалі вельмі нэгатыўную рэакцыю ў кіргіскім грамадзтве, у выніку яна выдаліла і фота, і свой акаўнт у ФБ.
Натальля і Марыя, ці часта вам даводзілася сутыкацца зь непрыязным ці агрэсіўным стаўленьнем да таго, што вы вырашылі пакарміць сваіх дзяцей? І як вы на гэта рэагавалі?
Натальля Кулінковіч: Такія выпадкі бывалі. Некаторыя людзі рэагавалі словамі, асуджалі, некаторыя проста чырванелі і адыходзілі. Я хачу ўдакладніць наступнае. Тое, што мы называем агаленьнем, часамі разумецца людзьмі інакш. Нават футболкі, у якіх мы зьяўляемся на вуліцы, камусьці ўяўляюцца празьмерна распуснымі. Нехта лічыць, што лепей хадзіць у адзеньні з даўгімі рукавамі. Той кавалак скуры, я не кажу пра смочку, а пра скуру, які могуць пабачыць людзі, для кагосьці гэта таптаньне маральных нормаў, але гэта ні якім разе не зьяўляецца адрозным ад таго, як мы зьяўляемся на пляжы. На пляж мы ходзім, каб атрымаць асалоду ад мора, рэчкі, возера і сонца. А кармленьне нашых дзяцей — гэта такая ж патрэба, як і патрэба нашых людзей купацца.
Я лічу, што патрабаваць ад жанчын, каб нават кавалак скуры ня быў бачны, гэтак жа несумленна ў адносінах да маці, як патрабаваць ад жанчын купацца ў цалкам закрытым адзеньні, як у ісламскіх краінах. Досьвед нэгатыўных заўвагаў навучыў мяне чароўнай фразе: «Тое, як я выхоўваю і кармлю свайго сына, тычыцца выключна мяне, дзякуй за вашае меркаваньне». Гэтая фраза працуе. Не хацелася бы ў 2019 годзе абмяжоўваць свабоду перасоўваньня маці вельмі малога дзіцяці, якому малако сапраўды патрэбнае як ежа.
«Нэгатыў больш сыходзіў ад уласнай сямʼі. Бабулі і бацькі саромілі мяне»
Марыя Каленьнікава: Мне, напэўна, пашанцавала. Калі я карміла дзяцей у грамадзкіх месцах, а я маю вялікі досьвед, я зь выразна нэгатыўным стаўленьнем не сутыкалася. Мне не рабілі заўвагаў. Я лавіла позіркі, людзі альбо самі палохаліся і адварочваліся зьбянтэжаныя, альбо наадварот — пераважна жанчыны зь дзецьмі ці бабулі былі расчуленыя. У дзяцей таксама была цікавая рэакцыя. Маглі ў парку падысьці і запытацца, а што я раблю.
У мяне нэгатыў больш сыходзіў ад уласнай сямʼі. Бабулі, бацькі мяне саромілі ўвесь пэрыяд, калі я карміла ўсіх сваіх дзяцей. Нават ва ўласнай сямʼі я імкнулася выйсьці ў іншае памяшканьне, каб пакарміць. Мяне гэта напружвала. Мяне павучалі і спрабавалі прынізіць, казалі, што я дзецям псыхіку псую, здароўе, зубы, што заўгодна. Зь першым я спрабавала нешта даказаць, прыводзіла дасьледаваньні, давала кнігі, але з наступнымі дзецьмі я проста не рэагавала. А ў грамадзкіх месцах праблем увогуле не было.
Людзі, якія самі прайшлі праз гэта, звычайна добра рэагуюць, а тыя, хто ня ведаюць, для іх гэта агідна і гідка. Гэта няведаньне проста. Я ўнутры была моцна перакананая, што ўсё раблю клясна і слушна. Цяпер столькі прыстасаваньняў, што быць пабачаным крайне складана. Ёсьць шалі, сьлінгі, спэцыяльнае адзеньне. Калі ты вельмі саромеесься, то можна прыкрыцца і нікога не бянтэжыць. Усе ўмовы ёсьць, каб і дзецям было добра, і мама дома не сядзела ўвесь час. Мы і ў тэатры карміліся, чаго толькі не было...
Натальля Кулінковіч: Давайце згадаем кнігу «Зьнесеныя ветрам». У тыя часы ў ЗША лічылася непрыстойным, нясьціплым паказаць свой цяжарны жывот. Недапушчальна было цяжарнай жанчыне зьявіцца на людзях. Гэта сышло. Я лічу, што наступным сыдзе стаўленьне да кармленьня грудзьмі на людзях як да нечага непрыстойнага. Што бянтэжыць людзей? Ня тое, што яны бачаць, а тое, што яны разумеюць. Жанчына можа быць у адзеньні для кармленьня, галава дзіцяці можа быць закрытая тканінай сьлінгу, але людзі вакол разумеюць, што менавіта цяпер жанчына корміць свайго дзіцяці грудным малаком. Калі гэтая думка некаму ўяўляецца непрыстойнай, то няважна, якой колькасьцю тканіны ўсё закрытае, праблема ў дадзеным выпадку менавіта ў галаве.
У гэтым пляне дзякую спадарыні Шагіевай, што яна пайшла на рызыкоўны крок, і будучы маці, надала ўвагу прапагандзе груднога кармленьня. Часта дзеці і падлеткі, дажываючы да ўласнага вясельля, да бацькоўства, асабліва не падазраюць, наколькі натуральнае кармленьне грудзьмі. Гэтак жа як я рада, калі бачу бацькаў, якія гуляюць на дзіцячай пляцоўцы зь дзецьмі, гэтак жа важна пабачыць ня голае жаночае цела, а факт груднога кармленьня. Гэта стварае пазытыўны вобраз мацярынства.
«Для большасьці людзей нязвыкла назіраць працэс кармленьня грудзьмі»
Ганна Соўсь: Публічнае кармленьне грудзьмі становіцца ўсё больш распаўсюджана зьявай у сьвеце. Сэнатарка Ларыса Уотэрс стала першай жанчынай-палітыкам, якая пакарміла грудзьмі 3-месячную дачку ў парлямэнце Аўстраліі. Варта згадаць і шэдэўры жывапісу з выявамі маці, якія кормяць дзяцей. Сьвятлана, Ганна, можа, з часам крытыкі будуць больш паблажліва ставіцца да публічнага кармленьня, калі будзе больш прыкладаў вядомых людзей. Што магло бы зьмяніць ваша меркаваньне?
Сьвятлана Бергер: Я ня думаю, што ў мяне зьменіцца стаўленьне да агаленьня жаночага цела. Я памятаю, як мяне шакавала, калі я гэта бачыла. Калі мы гаворым пра творы мастацтва ці пра прыклад спадарыні Шагіевай, то ёсьць творы мастацтва, дзе намаляваныя мужчынскія і жаночыя геніталіі. І вельмі лёгка знойдуцца людзі, якія працягнуць думкі ў гэтым кірунку. Мы абмяркоўваем сапраўды напружаныя рэчы для нашых грамадзтваў. У Беларусі і ў Кіргізстане розныя грамадзтвы. Там усход, патрыярхальныя людзі, у нас наўрад ці была б такая нэгатыўная рэакцыя.
Нам трэба ўлічваць меркаваньне самых розных людзей. Мы разумеем, што для большасьці людзей нязвыкла назіраць працэс кармленьня грудзьмі. Жанчыны, якія ідуць на гэта, лічаць гэта слушным і вельмі добрым. Але гэтак жа трэба разумець слушнасьць іншага чалавека, разумець, што ў іншага чалавека можа быць сваё стаўленьне. І даваць нэгатыўныя ацэнкі людзям, якія ня згодныя з пазыцыяй, таксама няслушна. У мяне 25-гадовая дачка. Зразумела, што я чакаю, калі стану бабуляй. Праблема для нас будзе актуальнай. Мы з дачкой абмяркоўвалі, і дачка сказала, што калі пабачыць агаленьне цела пры кармленьні, то яна нічога ня скажа, адвернецца, але сама ніколі гэтага рабіць ня буду.
«Гэта дрэннае плянаваньне»
Ганна Ласко: Я разумею, што гэта дае жанчынам пэўную свабоду. Але я таксама жанчына, і я не хачу на гэта глядзець. У офісе напрыклад. Мяне гэта адцягвае ад працы, выклікае непрыемныя эмоцыі. Гэта шакуе людзей. Гэта дрэннае плянаваньне, калі жанчына ня можа рабіць усё адразу і пры гэтым не шакаваць грамадзтва. Значыць яны робіць няслушна.
Нават з пункту гледжаньня здароўя. Я ня думаю, што дзецям добра быць у офісе ці ў дарозе. Усяму сваё месца. Калі гэта на палатне, то няма моцных уражаньняў. Палатно 15 стагодзьдзя не выглядае рэалістычна. Атрымліваецца, што людзей, якія ня хочуць на гэта глядзець, меншасьць. Большасьць людзей мае дзяцей, і яны будуць гэта апраўдваць і заахвочваць, але гэта насамрэч шакуе многіх. Гэта інтымная рэч, якую трэба хаваць ад грамадзтва.
