Ці карэктна праводзіць паралелі паміж трагедыяй у пецярбурскім мэтрапалітэне і выбухам 6-гадовай даўнасьці ў менскай падземцы? Якія высновы варта зрабіць на будучыню?
Алег Воўчак, былы сьледчы, а цяпер праваабаронца, наведваў судовыя працэсы над Дзьмітрыем Канавалавым і Ўладзіславам Кавалёвым — жыхарамі Віцебску, абвінавачанымі ў арганізацыі выбуху ў менскім мэтро 11 красавіка 2011 году. Цяпер сочыць за хадой сьледзтва ў Санкт-Пецярбургу. Ягоныя назіраньні такія:
«Зразумела, што, гледзячы на падзеі ў Расеі, трэба вяртацца і да нашага выбуху. Бо, як у масе сваёй выказаліся і праваабаронцы, і палітыкі, і грамадзкія дзеячы, расстраляўшы людзей, ніхто не супакоіўся. Усё сьведчаць пра тое, што абвінавачаныя ня маюць дачыненьня да злачынства, адпаведна, павісла пытаньне: а хто насамрэч прывёў у дзеяньне выбуховае прыстасаваньне?
Што тычыцца піцерскай гісторыі, пакуль ня будуць агучаныя вынікі першасных сьледчых дзеяньняў, нешта сьцьвярджаць досыць складана. Але пэўныя пытаньні ўзьнікаюць ужо цяпер. Мэтрапалітэн у Расеі даўно абсталяваны спэцыяльнай апаратурай для „вылоўліваньня“ хімічных, выбуховых рэчаў. Якім жа чынам праз шматлікія рамкі і міліцэйскія кардоны здолелі пранесьці самаробную бомбу?».
Галоўным падабенствам почыркаў менскага і піцерскага тэрарыста (ці групы асобаў) Алег Воўчак называе прынцып дзеяньня выбухоўкі:
«Найперш зьвярну увагу, што ў абодвух выпадках было дыстанцыйнае кіраваньне. Выбухоўка спрацавала не на рух, а калі цягнік спыніўся на пэроне і пачалі адчыняцца дзьверы. Безумоўна, расейскія спэцслужбы маюць пэўны досьвед у змаганьні з тэрарызмам, але ў гэтым выпадку пракол трэба занесьці ім у пасіў — усё ж ня здолелі спрацаваць на апярэджаньне.
Як практык, сьледчы, бачу некалькі прычынаў падобнай непаваротлівасьці. Найперш, значны пасажырапаток. Па-другое, бесталковасьць вартавых парадку, якія нават лянуюцца ўключыць абсталяваньне, каб прасьвечваць багаж. Тады трэба сачыць, кантраляваць, а лепш памянціць языком з калегам. Дарэчы, на „рэнтгене“ ў менскім мэтро таксама ня тыя прафэсіяналы, якія мусяць праглядаць зьмесьціва паклажы. Дзеля гэтага кадры гадамі навучаюць, рыхтуюць. Тады ступень бясьпекі будзе прынцыпова іншай».
Тэракт у мэтро ў Санкт-Пецярбургу. Фота
На перакананьне суразмоўцы, чалавечы фактар — галоўная прычына надзвычайных здарэньняў на транспарце:
«Тыя ж ахоўнікі ў менскім мэтрапалітэне. Часам спыняюся, размаўляю. Дык вось там ужо ня толькі вайсковыя адстаўнікі, бяруць усіх — і старых, і маладых, некаторыя нават у арміі не служылі. Уладкоўваюць людзей з рэгіёнаў. Вялікая цякучка кадраў, бо няпэўны статус. Яны як быццам і не цывільныя, бо выконваюць функцыі падтрыманьня бясьпекі, але пры гэтым іх нельга залічыць да супрацоўнікаў сілавых органаў. А пакуль ня вызначаны статус, будзе слабая прафэсійная падрыхтоўка.
Ніхто зь імі ня ладзіць адукацыйных праграмаў, ня вучыць, як паводзіць сябе ў экстрэмальных сытуацыях. Для гэтага трэба прыцягваць замежных экспэртаў, якія маюць практычна досьвед — з Брытаніі, Ізраілю, ЗША. Каб практыкі расказалі, якія могуць быць выбуховыя рэчывы, як іх вылавіць у агульным патоку. Бо цяпер правяраюць толькі вялікія сумкі, а калі пацікавіўся, чаму ігнаруюць іншыя, маўчаць: „Нам не казалі“. Але галоўнае, трэба заставацца пільнымі нам самім. Меней спадзявацца на дзяржаву».
Ахвярамі выбуху 2011 году ў менскім мэтро сталі 15 чалавек, больш за 200 былі пакалечаныя і параненыя. Канавалаў і Кавалёў рашэньнем суду прыгавораныя да найвышэйшай меры пакараньня.
У выніку выбуху ў адным з вагонаў піцерскай падземкі загінулі 14 чалавек, многія дагэтуль у крытычным стане. Некалькіх падазраваных узялі пад варту, пэрсанальныя абвінавачаньні пакуль не прад’яўленыя.
