Міхась Скобла

Як цэнзуравалі Пімена Панчанку

Першае ў сваім жыцьці інтэрвію мне выпала браць у Пімена Панчанкі. Атрымаўшы рэдакцыйнае заданьне, я перш-наперш зазірнуў у энцыкляпэдыю і ажно разгубіўся — пра што я, нядаўні выпускнік філфаку, буду размаўляць з народным паэтам, ляўрэатам Дзяржаўных прэмій?

Высьпятак ад Скарыны

Шчасьлівы Бураўкін

І вось мы сядзім у позьнім застольлі, слухаем то чарговую цікавую гісторыю ад сына, то байку ад маці, ажно тут — званок па мабільніку. Генадзь Мікалаевіч слухае чыйсьці ўзбуджаны голас, і аблічча ягонае раптам пачынае прамяніцца шчасьцем. Такім я паэта бачыў першы і апошні раз. Даслухаўшы і паклаўшы тэлефон, Бураўкін наліў усім віна: «Званіў Васіль Раінчык. Толькі што прынята рашэньне вярнуць нашу „Калыханку“ на экран».

Месяц гаўптвахты за Бураўкіна

У савецкае войска праводзілі амаль як у космас. На доўгія два гады чалавек проста зьнікаў, а лісты ад яго маглі прыходзіць адкуль-небудзь з накрайсьветнай Камчаткі. Радзіму трэба было браць з сабой — у аб’ёме, паменшаным да памераў салдацкага заплечніка. Я ўзяў аднатомнік Генадзя Бураўкіна.

Ніл, які жывіў пустыню

Як і кожнага творцу, Ніла Гілевіча клапаціла, як адгукнулася яго слова, ці ўзышло пасеянае, ці спажыта яно, ці прынесла карысьць. І тут была яго болевая кропка…

Расея — ад Волгі да Енісея?

Падабаецца мне лягатып РУП «Белкартаграфія» — контур Беларусі на тле зямнога шара. Вагомы такі контур — на асобны мацярык цягне. Бачыцца мне ў ім тая дэфіцытная ў нашай краіне беларусацэнтрычнасьць, якой так заўважна бракуе айчынным мэдыям, палітыкам ды чыноўнікам розных узроўняў.

Апошні верш Стральцова

Разгрэбшы пагрызеную мышамі дванаццацітомную «Историю второй мировой войны», я выцягнуў бліжэй да цьмянай лямпачкі прадаўгаватую скрыню і з трымценьнем у сэрцы прачытаў зроблены флямастарам надпіс: «Архіў М. Стральцова»…

Як Анатоль Тарас прымусіў чырванець выдавецтва «Харвест»

Анатоль Тарас вырашыў скарыстаць сваю ж сэрыю, каб зьвесьці асабістыя рахункі. І зрабіў гэта ў беспардонна-агрэсіўнай форме.

З рабра беларускай вярбы

Для чаго існуюць дамы культуры? Каб там адбываліся розныя культурніцкія імпрэзы — выступы музыкаў, пісьменьнікаў, выставы мастакоў, прэзэнтацыі кніг.

Райхстаг над Менскам

Я зусім ня супраць тых сьцягоў і савецкіх лёзунгаў. У музэі ім — самае месца. З гісторыі нельга выкідаць таго, што насамрэч было. Але чаму ў новым музэі не знайшлося месца для экспанатаў, якія паказалі б нам трагедыю вайны не плякатна-аднабакова, а з розных ракурсаў?

Хто кананізаваў гаўляйтэра Кубэ?

За карыкатуры на прарока Мухамэда рэдакцыя францускага часопіса «Шарлі Эбдо» была расстраляная тэрарыстамі. Водгалас тых аўтаматных чэргаў доўга яшчэ чуўся ў эўрапейскіх сталіцах і мусульманскіх краінах.

Пабрацім барадатага зубра

Цуды ўсё ж здараюцца. І здараюцца там, дзе патрабуецца ўратаваць чалавецтва ад поўнай зьняверы. Вось і ў Беларусі з 1991 па 1994 год доўжыўся цуд. Упершыню ў гісторыі на беларускай зямлі кіравала беларуская ўлада.

Расплятаньне тканіны

Апошнім часам беларускаму грамадзтву ў інтэрнэт-прасторы настойліва навязваецца дыскусія аб перайменаваньні краіны

Крэнту-мэнту, альбо Колькі важыць эпіграма

Днямі ў Менску выходзіць з друку першая айчынная аўтарская кніга эпіграмаў.

Тысяча гадоў турмы

Калі сплюсаваць усе тэрміны, адседжаныя беларускімі пісьменьнікамі ў турме, атрымаецца больш за тысячагодзьдзе.

Непрызнаны дзяржавай паэт

Паэт Анатоль Вярцінскі сваім сябрам і знаёмцам любіць рабіць нечаканыя падарункі ў выглядзе рэдкіх кніг. Прызнаюся, у ліку ашчасьліўленых неаднойчы давялося быць і мне

Прафэсар крылатай мовы

... Усяго са слоўніка галоўным-угалоўным рэдактарам ды яго памочнікамі было выкінута больш за паўтысячы (!) цытатаў.

Дваццацітрохкніжжа Ніла Гілевіча

Збор твораў у 23 тамах народнага паэта Беларусі Ніла Гілевіча — вынік больш як паўвекавой працы.

І адна ў полі — воін

Валерыя Навадворская ўсім сваім жыцьцём аспрэчвала і ўрэшце аспрэчыла папулярны ў народзе выраз пра тое, што адзін у полі не наваюеш. Яна даказала: і адна ў полі — воін, калі раці за сьпіной няма, а ворагу даваць адпор трэба.

Віцебскі дыскамфорт Альгерда

Помніка князю Альгерду віцьбічы чакалі чатыры гады. І чакалі б яшчэ сорак чатыры, каб ня «новая політычная сытуацыя», як выказваўся самы хамэлеоністы герой беларускай сцэны Мікіта Зносак

Украінскі фронт Быкава

Украіна выдае Быкава, прычым не ў зацішным Львове, а ў памежным зрусіфікаваным Луганску, на перадавой новай вайны.

Дудар, якога слухала неба

Мацак ад Дамашэвіча, або Нацыяналіст у кубе

Я добра памятаю, як «нацыяналіст у кубе» павярнуўся да прыціхлага прэзыдыюму і закончыў свой выступ зь цьвёрдасьцю Каліноўскага на лукішкаўскім эшафоце: «Калі за беларускую мову будуць запісваць у чаргу на расстрэл ці ў турму — запішыце мяне першым!»

Страшны сон Васіля Стуса

Слуцкі пас — на абраз?

Канвэерны выпуск слуцкіх паясоў у ХХІ стагодзьдзі — праект, мякка кажучы, сумнеўны. Каму іх зьбіраецца збываць слуцкая фабрыка? Ну добра, сотні дзьве-тры беларускія амбасадары расьпіхаюць на дыпляматычных прыёмах. Пакуль дыпляматы разьбяруцца.

Крымская аўтаномія Багдановіча

І хай над усім Крымам сёньня — расейскі трыкалёр, над маленькай аўтаноміяй Багдановіча сёньня і назаўжды — бел-чырвона-белы.

Каінава братэрства

Гісторыя пра своеасаблівае — Каінава — братэрства міжволі прыходзіць на розум, калі глядзіш фэдэральныя расейскія тэлеканалы, чытаеш афіцыйныя і прыватныя расейскія сайты.

Фантомны боль імпэрыі

Расеі баліць тое, што ёй даўно не належыць, з чым яна аніяк ня можа зьмірыцца. І ад гэтага фантомнага болю няма лекаў.

Талент здацца бяз бою

Здавацца бяз бою — гэта наш нацыянальны талент. Бяз бою была здадзеная ўмацаваная фартэцыя нацыянальнай культуры — Дом літаратара... Бяз бою здымаліся са сцэны «Тутэйшыя», а зь дзяржаўных флягштокаў і фасадаў нацыянальныя сымбалі...

Якога колеру сьнег Міхася Жызьнеўскага?

У падгомельскай вёсачцы з характэрнай для савецкай і лукашэнкаўскай Беларусі назвай Знамя Труда (менавіта так напісана на адным з дарожных паказальнікаў) учора пахавалі дваццацішасьцігадовага Міхася Жызьнеўскага, які загінуў на кіеўскім Майдане 22 студзеня.

Адкуль паходзіць народецъ?

У абавязкі прэзыдэнтаў напісаньне прадмоваў да кніг не ўваходзіць. Яны іх і ня пішуць.

Дом Багдановіча ці сабачая будка?

Аўтарам пректу аказаўся малады скульптар-дызайнэр Максім Пятруль. Ён – ляўрэат дзьвюх прэзыдэнцкіх прэмій, апошнім часам шмат працаваў у Кітаі.

Зь Бібліяй у кошыку

Апошнія гадоў дваццаць Мікола Арочка пражыў, як Рабінзон на пустэльнай высьпе, як Дыяген у бочцы.

Траянскі конь русыфікацыі

Нядаўна знаёмы расейскамоўны пісьменьнік зьвярнуўся да мяне зь не зусім звычайнай просьбай. Зрэшты, просьба як просьба, але матывацыя... Карацей кажучы, знаёмец папрасіў перакласьці на беларускую мову яго дзіцячую кнігу.

Паэт усьмешлівага Хрыста

Ня ведаю, як хто, а я кніжныя рэйтынгі мінулага году праглядаў з засмучэньнем. Сярод дзясяткаў самых разнастайных і, безумоўна, вартасных выданьняў практычна адчутнічалі кнігі паэзіі.

Глёбус за сьпінай

Альбо – хто напісаў палянэз Агінскага?

Паўлюк Багрым і КДБ

Асьлеплены падманным сьвятлом герастратавай славы, М. Маліноўскі намагаецца адабраць у Паўлюка Багрыма і знакамітую жырандолю.

Каб не застацца ў саркафагу страху

На століку ляжыць анталёгія зьнішчаных падчас сталінскага тэрору беларускіх пісьменьнікаў. Там — семдзесят аўтараў, а магло быць у два разы болей, магло быць два ці нават тры тамы.

У чым крамола «Гродназнаўства»?

І закруцілася машына, якая ў нашай краіне стаіць заўсёды напагатове – мэханізм змазаны, экіпаж ніколі ня сьпіць.

Канцэрт на біс

Кветка Геніюш

Сваімі палескімі гатункамі Іван Тадорскі шчодра дзеліцца з айчыннымі і замежнымі кветкаводамі. Глядыёлус Геніюш ужо расьце і пад Пецярбургам, і ва Ўкраіне, і ў Сыбіры

Не абкрадайце Караткевіча!

Свабоды і гадоў шэсьцьдзесят жыцьця прасіў у лёсу малады Ўладзімер Караткевіч. Узамен абяцаўся напісаць сто тамоў, дадаючы ў дужках — пры штодзённай катаржнай працы. Лёс паскупіўся і пашкадаваў просьбіту цэлых шэсьць гадоў.

Машталеры — кар’еры сьмерці

Кар’ер. Жоўты пясочак. Гэтыя быкаўскія асацыяцыі заканамерна прыходзяць на розум, калі стаіш на стромістым беразе машталерскага кар’еру. Бо там, у жоўтым пясочку — скрозь чалавечыя косткі.

Суд, за які сорамна

"...Палешукоў, якія насілі недазволеныя кнігі «на тутэйшай гаворцы» празь мяжу, памежнікі папросту стралялі без суду і сьледзтва. У незалежнай Рэспубліцы Беларусь сучасных кніганошаў судзяць у адміністрацыйным парадку".

Музэй для цагліны Чавэса

Аляксандар Лукашэнка неаднойчы заяўляў, што самым рашучым чынам спыняе ўсе спробы стварэньня культу вакол сваёй асобы. Максымум, на што ён пагадзіўся, — гэта партрэты ў кабінэтах уладнай вэртыкалі.

Статутныя адносіны

Як пахне кніга, выдадзеная чатыры з чвэрцю стагодзьдзі таму, — мабыць, ніводны сабака, што служыць на мяжы, ня ведае. Рэдка возяцца падобныя рарытэты з краіны ў краіну, таму практыкі ў сабак ніякай.

Дзьве жмені радзімы

Terra nova Алеся Салаўя

​​Дзевяностагодзьдзе паэта Алеся Салаўя наўрад ці будзе адзначана на Койданаўшчыне, дзе ён нарадзіўся, ці ў аўстралійскім Мэльбурне, дзе ён памёр.

Крывое люстэрка Мядзьведзева

У таямнічым выдавецтве ЗАО «ББПГ» на сьвет зьявілася кніга пад назвай «Александр Лукашенко: контуры белорусской модели». Ухваленая ў адпаведных інстанцыях, яна стала абавязковай для дзяржаўных кнігарняў і чыноўніцкіх кабінэтаў, а таксама ўвайшла ў пералік тавараў, прызначаных на экспарт у краіны СНД, дзе яшчэ не забылі расейскую мову.