Гэтыя машыны кіруюцца дыстанцыйна, часам іх апэратары знаходзяцца за дзясяткі кілямэтраў ад лініі фронту.
Рэпартаж тэлеканалу «Настоящеее время».
Павел і Ўладзімір кіруюць наземным рабатызаваным комплексам (НРК) 57-й брыгады УСУ. Па сутнасьці гэта вялізная машына на радыёкіраваньні. Сёньня яна едзе пад Ваўчанск.
«Гэта вялікая машынка, толькі яна крыху больш каштуе. Вялікая машынка для вялікага дзіцяці», — камэнтуе Ўладзімір.
У адной сакрэтнай кропцы ў НРК устаўляюць батарэю і грузяць у джып. Джып даяжджае ў іншае сакрэтнае месца, дзе ў рабатызаваны комплекс грузяць 200 кіляграмаў грузу. Ні Паўла, ні Ўладзіміра тут няма — яны ў трэцім сакрэтным месцы.
«Я і з Польшчы магу кіраваць. Сыстэма Starlink — і мне больш нічога ня трэба», — кажа Павел.
Такое дыстанцыйнае кіраваньне — навацыя ва ўкраінскай арміі. Для суперніка бесьпілётнікі і іх апэратары — прыярытэтная цэль, таму чым больш разсяроджаныя ўсе элемэнты лягістычнага ланцужку, тым лепш. Шлях да пазыцый няблізкі, збочыць нельга — апэратары эканомяць батарэю НРК.
«Там маячок наш, арыенцір. Там кавалак жалеза ляжыць, і мы па ім арыентуемся. Жалязяка, і праз два мэтры — поле», — камэнтуюць байцы прасоўваньне наземнага комплексу.
Від на разбураны Ваўчанск
Усе тутэйшыя дарогі апэратары ведаюць на памяць. Уладзімір пасьпеў паваяваць, «сьпісаўся» — і зноў прыйшоў у войска.
«Дома дах ехаў, — тлумачыць ён. — Тут ты разумееш, што табе трэба рабіць. Тут кожны з паўслова цябе разумее. Ты зірнуў на пабраціма — і вы зразумелі, што вам трэба рабіць. Дома ты сядзіш і глядзіш на ўвесь гэты бардак і мітусьню. Яно ня добра на псыхіку ўплывае».
Яшчэ месяц таму Ўладзімір трымаў пазыцыю ў Ваўчанску. Ягоны пабрацім Павел ваюе на гэтым кірунку ўжо некалькі гадоў. Раней быў у пяхоце і ведае, як гэта — утрымліваць пазыцыю па некалькі месяцаў:
«Я сядзеў тры месяцы [на пазыцыі]. Нармальна. А перад гэтым чатыры».
Лягістыка — гэта праблема ўкраінскай арміі каля Ваўчанска. На ўсё, што езьдзіць, палююць расейскія дроны. Таму малапрыкметныя рабатызаваныя комплексы падыходзяць выдатна: на іх і дастаўляюць прадукты, і вывозяць людзей.
Бітва за Ваўчанск доўжыцца ўжо ня першы год. Гэта горад на поўначы Харкаўскай вобласьці побач з мяжой Расеі. За апошні месяц расейскія войскі тут істотна рушылі наперад, практычна акупаваўшы горад. Салдаты канстатуюць: супернік увесь час павялічвае колькасьць сваіх дронаў.
«Плюс на кірунак заяжджаюць спэцыялізаваныя падразьдзяленьні, якія вылучаюцца сваёй эфэктыўнасьцю працы на фоне іншых расейскіх падразьдзяленьняў. Калі яны прыбываюць на кірункі, гэта становіцца адразу зразумела. Лягістыка становіцца нашмат складаней. Калі нашым моцным бокам зьяўляецца тое, што ў нас ёсьць магчымасьць карэктаваць частоты, дапілоўваць, дарабляць гэтыя FPV пад патрэбы асобнага кірунку, то ў іх апэратараў больш дронаў», — распавядае аб становішчы на гэтым участку фронту афіцэр 2-га батальёна 57-й асобнай мэханізаванай брыгады Аляксей.
Апэратары НРК час ад часу пазіраюць на карту, дзе бачныя выявы дронаў арміі Расеі. На экране зьверху — стрым з гораду. Дакладней, з таго, што ад яго засталося.
Від на разбураны Ваўчанск
Ваўчанск літаральна зраўнялі зь зямлёй, яго контуры засталіся толькі на мапе, а фота — у календары, падораным разьліку камандаваньнем.
«Тыя месцы, дзе мы раней былі, тыя месцы ў Ваўчанску — зараз іх няма. Зараз адны сьцены і руіны. Бывае, сядзім і глядзім: дзе яно, што за раён? Немагчыма зразумець. Ёсьць там адзін раён, дзе помнік самалёту, — вось тое адзінае, што можна апазнаць, таму што самалёт там яшчэ ляжыць. Шкада, канечне. За год, паўтара, якія мы тут стаім, зьнішчыць столькі ўсяго», — кажа Павел.
Праз паўтары гадзіны НРК даяжджае да пазыцый. Яго разгружаюць за паўхвіліны: Уладзімір пасьпявае толькі расьцягнуцца на крэсьле. Яшчэ паўтары гадзіны — і НРК едзе назад. У спэцыяльным месцы яму памяняюць батарэю і выпусьцяць на новую місію. Да пазыцый, лёс якіх залежыць ад вось такіх робатаў, як у фантастычных фільмах з 90-х гадоў аб вайне будучыні.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Як і адкуль ляцелі дроны? Крыніца ў СБУ распавяла дэталі атакі на расейскія авіябазыВайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе на просьбу груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах вобласьцяў. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб’екты, расейцы пачалі бамбіць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фатаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяраў масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый і ў Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якіх Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпра, Кіева, Харкава, Адэсы і іншых месцаў. Дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя процілегламу боку тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ карпарацыі «Роснефть» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародзкай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі думку, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16–18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- У красавіку высьветлілася, што мірныя перамовы пакуль ня маюць посьпеху, а тым часам Украіна заявіла, што ведае імёны 155 кітайскіх наймітаў, якія падпісалі кантракты з Расеяй і пайшлі на вайну. Афіцыйны Пэкін заявіў, што сваіх грамадзянаў на вайну не адпраўляў, а наадварот, раіў жыхарам краіны трымацца падалей ад абодвух бакоў.
- Дзяржаўны ўкраінскі праект «Хачу жыць», які выконвае Каардынацыйны штаб у пытаньнях абыходжаньня з ваеннапалоннымі, у красавіку 2025 году апублікаваў прозьвішчы 742 грамадзян Беларусі, якія з 2023 году ваююць супраць Украіны на баку Расеі, зь іх 96 ужо загінулі.
- 1 чэрвеня на Дзень расейскай авіяцыі Ўкраіна правяла маштабную апэрацыю «Павуціньне». Служба бясьпекі Ўкраіны зладзіла ўдары па авіябазах па ўсёй тэрыторыі Расеі, зьнішчыўшы дзясяткі расейскіх вайсковых самалётаў. Дакладна невядома, адкуль кіраваліся гэтыя дроны і ці выкарыстоўвалі яны штучны інтэлект для нацэльваньня на расейскія самалёты. Паводле ўкраінскага боку, дахі грузавікоў, дзе хаваліся дроны, адчынялі дыстанцыйна, каб дазволіць квадракоптэрам узьлятаць.
- Улетку 2025 году прэзыдэнт Злучаных Штатаў Дональд Трамп правёў шэраг сустрэчаў, у тым ліку з Уладзімірам Зяленскім і Ўладзімірам Пуціным. Дамовіцца пра мірнае пагадненьне ці прынамсі на асабістую сустрэчу прэзыдэнтаў Украіны і Расеі не атрымалася.
- У ноч на 7 верасьня расейскія войскі нанесьлі рэкордны ўдар па Ўкраіне — дзяржаву атакавалі 805 «Шахедаў» і дронаў-імітатараў. Загарэўся будынак ураду ў Кіеве.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.