Дакумэнты з архіву Вітаўта і Зоры Кіпеляў прадставілі ў Менску напярэдадні VII Зьезду беларусаў сьвету. Фотаздымкі зь сямейнай калекцыі, школьныя дакумэнты і аўтографы дзеячаў эміграцыі — усё гэта можна пабачыць на выставе ў гонар 90-годзьдзя Вітаўта і Зоры Кіпеляў.
У мастацкай галерэі «Ўнівэрсытэт культуры», якая месьціцца ў Палацы Рэспублікі, адкрылася выстава «Зора і Вітаўт», прысьвечаная 90-годзьдзю актыўных дзеячоў беларускай эміграцыі на Захадзе.
Ад пачатку 1990-х і па сёньня іх прывозяць з ЗША і перадаюць у Беларускі дзяржаўны архіў-музэй літаратуры і мастацтва.
Натальля Гардзіенка і Павал Сапоцька, дырэктар мастацкай галерэі «Ўнівэрсытэт культуры»
Ініцыятарам выставы была Натальля Гардзіенка, намесьніца дырэктара Беларускага дзяржаўнага архіву-музэю літаратуры і мастацтва. Летась ужо ладзілася падобная выстава дакумэнтаў з архіву Янкі Запрудніка — яшчэ аднаго выбітнага дзеяча эміграцыі.
«Усё гэта каштоўнасьці ня толькі для эміграцыйнай культуры, але і для агульнай беларускай культуры», — сказала Гардзіенка.
Яна адзначыла, што сярод найбольш каштоўных экспанатаў можна назваць дакумэнты бацькоў Вітаўта і Зоры з пачатку XX стагодзьдзя, дакумэнты аб рэпрэсіях супраць іх. Тут ёсьць пасьведчаньні Вітаўта Кіпеля з школ трох краінаў: з расейскага Арла, Менску ваенных часоў і з пасьляваеннай Нямеччыны, дзе ён заканчваў гімназію імя Янкі Купалы. На стэндах можна пабачыць шмат сямейных фотаздымкаў, афіцыйныя дакумэнты з прыёмаў у амэрыканскіх прэзыдэнтаў.
Таксама тут ёсьць рукапісы, аўтографы Янкі Купалы і дзеячаў эміграцыі. І нават копія тастамэнту Ўладзімера Жылкі, якая захавалася дзякуючы сям’і Кіпеляў — бацьку Яўхіму Кіпелю.
На адкрыцьцё выставы прыехала дачка Вітаўта і Зоры — Алеся Кіпель. Яна нарадзілася і вырасла ў Амэрыцы. Цяпер працуе ў Дзяржаўным дэпартамэнце ЗША. Алеся Кіпель зачытала кароткі зварот з нагоды адкрыцьця выставы.
Алеся Кіпель на адкрыцьці выставы
«Шкада, што бацька сам ня змог прыехаць. Але ён ужо не такі малады. Тата рашыў, што лепей застацца дома і папрацаваць замест таго, каб стаміцца ў такой даўгой дарозе. Магу зацьвердзіць: як тата застаўся дома працаваць, дык гэта праўда. Назва ягонай кніжкі — „Жыць і дзеяць“. Тата нават у ягоным веку дзеіць кожны дзень. Кожны дзень займаецца беларускай справай».
На адкрыцьцё выставы прайшоў былы міністар замежных спраў Сяргей Мартынаў
На адкрыцьцё выставы прыйшлі былыя міністры замежных спраў Беларусі: Пятро Краўчанка і Сяргей Мартынаў. Выступаў са словам Радзім Гарэцкі — аднагодак Вітаўта Кіпеля.
Адкрыцьцё выставы прымеркавалі да Зьезду беларусаў сьвету, які ў суботу і нядзелю пройдзе ў Менску. Згуртаваньне беларусаў сьвету «Бацькаўшчына» акурат выступае адным з арганізатараў выставы. Валер Герасімаў, намесьнік старшыні «Бацькаўшчыны», нагадаў пра важную ролю эміграцыі ў разьвіцьці незалежнай Беларусі.
Валер Герасімаў
«Яны беларусы не па пашпарце, яны беларусы па духу, — сказаў Герасімаў пра Кіпеляў. — Такіх людзей прынята называць апосталамі нацыі і волатамі духу. І прыйдзе час, імёнамі такіх людзей будуць названыя вуліцы нашых гарадоў, паўстануць помнікі».
Пятро Краўчанка, Алег Трусаў і Уладыслаў Завальнюк
Вітаўт і Зора Кіпель пазнаёміліся ў акупаваным Менску, пазьней вучыліся разам у Беларускай гімназіі імя Янкі Купалы ў паваеннай Нямеччыне, перадае інфармацыйная служба ЗБС «Бацькаўшчына». У сярэдзіне 1950-х гадоў сьледам за бацькамі яны выехалі ў ЗША, дзе і пасяліліся настала. Будучы сябрамі Беларускага інстытуту навукі і мастацтва (ад 1982 года Вітаўт Кіпель зьяўляецца яго дырэктарам), яны шмат выступалі на канфэрэнцыях і іншых мерапрыемствах, расказваючы пра Беларусь і беларусаў.
А ад пачатку 1990-х Вітаўт і Зора сталі частымі гасьцямі на радзіме, перадавалі каштоўныя выданьні ў беларускія бібліятэкі, удзельнічалі ў навуковых і грамадзкіх імпрэзах.
Зора памерла 14 красавіка 2003 года, а Вітаўт Кіпель працягвае агульную справу з аднадумцамі па два бакі акіяну.