Ізраільскія войскі пашыраюць наземную апэрацыю ў паласе Газа з мэтай нэўтралізаваць “вярхушку” тэрарыстычнай арганізацыі ХАМАС. Паводле зьвестак ААН, ад пачатку апэрацыі ўжо забітыя больш за 600 палестынцаў, чвэрць ахвяраў — мірныя жыхары. Ёсьць забітыя і параненыя сярод ізраільцаў. Як у Беларусі рэагуюць на гэтую вострую сытуацыю дасьведчаныя асобы?
Многія экспэрты ў Беларусі лічаць, што Ізраілю ўзяць пад кантроль паласу Газа будзе досыць праблематычна. Да 2005 году ў гэтым анкляве Палестынскай аўтаноміі былі габрэйскія паселішчы, аднак тагачасны прэм’ер-міністар Арыэль Шарон сваім загадам вывеў адтуль і пасяленцаў, і вайскоўцаў. Ад таго часу вызваленая тэрыторыя апынулася пад кантролем больш ці менш радыкальных арабскіх груповак, некаторыя зь якіх не падпарадкоўваліся нават ХАМАСу. Без цэнтралізаванага кантролю пачасьціліся абстрэлы ізраільскіх гарадоў ракетамі “Касам”, а 19 сьнежня 2008 году кіраўніцтва ХАМАС заявіла, што спыняе ранейшае замірэньне з Ізраілем.
Амбасадар Дзяржавы Ізраіль у Беларусі Зэеў Бен-Ар’е кажа, што гэтым крокам ХАМАС чарговым разам прадэманстраваў сьвету сваё сапраўднае аблічча. І ён перакананы: у дадзеным выпадку нельга спэкуляваць на “гуманным” ці “адэкватным” складніку ў сілавых дзеяньнях ізраільскага ўраду:
“Мы зусім ня ўсьцешаныя кровапраліцьцем, але мы прыпёртыя да сьцяны. Таму я лічу, што гэты адказ цалкам лягічны. Проста сама фармулёўка, калі пытаньне стаіць пра жыцьці людзей, крыху некарэктная.Наш адказ ХАМАСу ня можа быць адэкватным ці неадэкватным. Ён проста адзіна магчымы і неабходны ў гэтых умовах. І апэрацыя будзе працягвацца, пакуль ХАМАС не перастане забіваць ізраільцаў. Таму пытаньне пра адэкватнасьць ці прапарцыянальнасьць, на мой погляд, — гэта проста рэч цынічная”.
У Беларусі палестына-ізраільскі канфлікт ацэньваецца досыць стрымана. Кіраўніцтва краіны занятае фінансавым крызісам і дэвальвацыяй рубля, голасу дэмакратычных актывістаў у калядныя вакацыі таксама амаль не чуваць. Выбіваецца з гэтага шэрагу хіба зварот да ізраільскага ўраду праз амбасадара Зэева Бен-Ар’е з боку старшыні Духоўнага ўпраўленьня мусульманаў у Беларусі Ісмаіла Варановіча. Муфцій піша: мусульмане “з абурэньнем і горыччу ўспрымаюць генацыд палестынскага народу, з болем глядзяць на пакуты адзінаверцаў, якія гінуць пад бомбамі ізраільскай арміі”. Ісмаіл Варановіч ад імя мусульманаў патрабуе спыніць забойства палестынскага насельніцтва і ваенныя дзеяньні:
“Уся грамадзкасьць — ня толькі ў нас у Беларусі, але і сусьветная — абураная дзеяньнямі Ізраілю. Няўжо можна так з народу зьдзекавацца? Няўжо чымсьці апраўданыя такія ахвяры? Пераваліла ўжо за 600 чалавек забітымі! І яны яшчэ параўноўваюць з чатырма забітымі на тэрыторыі Ізраілю! Як можна параўноўваць? І чаму ад 1948 году і дагэтуль не даюць магчымасьці Палестынскай аўтаноміі арганізаваць сваю дзяржаву? Ва ўсім найперш вінаватыя палітыкі, а бедны народ пакутуе, гіне. Гэта будзе бясконца цягнуцца. Няўжо пакаленьне, якое цяпер расьце ў Палестыне, абыякава ўспрыме гэтыя падзеі, няўжо яны не застануцца ў яго памяці? Гэта якое зараз гора — людзі ня маюць ні вады, ні харчаваньня, ні мэдычнай дапамогі. Як можна такое дапусьціць? І нашае абурэньне зусім ня тое, якое патрэбнае. Мы маем магчымасьць абурыцца толькі ў пісьмовым выглядзе. Ніякіх іншых захадаў зрабіць ня можам. Як і не разумеем, чаму іншыя дзяржавы так спакойна гэта ўсё ўспрымаюць”.
Адказ ізраільскага амбасадара чакаць сябе не прымусіў: “Як і Вы, мы таксама не абыякавыя да пакутаў. Толькі нас у першую чаргу хвалююць пакуты нашых адзінаверцаў — грамадзянаў Ізраілю — і злачынствы супраць чалавечнасьці, якія ўчыняюцца палестынскімі тэрарыстычнымі арганізацыямі”.
У інтэрвію Радыё Свабода спадар Бен-Ар’е яшчэ раз падкрэсьлівае: Ізраіль у выпадку з паласой Газа пазбаўлены выбару:
“Вы таксама зразумейце простыя рэчы. Калі ў мірнай дзяржаве, як Беларусь, дзякуй Богу, ад часоў Другой сусьветнай вайны людзі ня ведаюць, што такое ракеты і снарады, то ў Ізраілі сытуацыя прынцыпова іншая. На нашай тэрыторыі, у нашых гарадох штодзённа рвуцца дзясяткі — да 80, да 100 — снарадаў і ракетаў, кожная зь якіх сьмертаносная і можа забраць не адно чалавечае жыцьцё”.
Трывогу беларускіх мусульманаў падзяляе і амбасадар Палестыны ў Беларусі Амунтасэр Абу Зэйд. Па словах дыплямата, палестынцы сьвята вераць у сваю праўду і ня пойдуць на саступкі “агрэсару”, які сваёй сутнасьцю нагадвае спадару Абу Зэйду ня надта даўняе мінулае:
“Гэтая агрэсія дакладна паўтарае нямецкую агрэсію ў 1941-1945 гадох супраць Савецкага Саюзу, супраць Беларусі. Гэта фашысцкая агрэсія, гэта каляніяльная агрэсія. Ізраіль дагэтуль акупуе Заходні бераг ракі Ярдан і паласу Газа, акупуе сірыйскія землі, акупуе лібанскія землі. Тым самым ён парушае нормы міжнароднага права, ігнаруючы ўсе рэзалюцыі Арганізацыі Аб’яднаных Нацый. Таму ўсе іхныя заявы наконт „адсутнасьці выбару“ — гэта спробы прыкрыць свае злачынствы супраць палестынскага народу”.
Чарговая хваля гвалту ў неспакойным рэгіёне павялічыла колькасьць уцекачоў. Перадусім паласу Газа пакідаюць дзеці, жанчыны — якія родам з краінаў СНД і выйшлі колісь замуж за палестынцаў. Аднак назіраецца і іншая тэндэнцыя — з Ізраілю зьяжджаюць тыя, хто ў 1990-х пасьля адкрыцьця “ідэалягічных шлюзаў” масава ехаў на Сьвятую Зямлю. Як расказвае Ігар Шнэйдэр, які да нядаўняга часу жыў у Бээр-Шэве, ягонае рашэньне вярнуцца ў Беларусь прадыктаванае якраз бясьпекай сваёй сям’і. Калі летась яшчэ былі нейкія сумневы — ці варта пакідаць наседжанае месца, то пасьля таго як на Бээр-Шэву пачалі падаць палестынскія ракеты “Касам”, пытаньні вырашыліся самі сабой. Мой суразмоўца кажа, што ягоны прыклад пераймаюць і іншыя ізраільскія знаёмыя — ня вераць, што ў агляднай пэрспэктыве ў рэгіёне можа штосьці наладзіцца:
“Калі нават раптам там і будзе калі-небудзь, у агляднай будучыні (у чым я моцна сумняюся) падпісанае нейкае мірнае пагадненьне, то ўсё роўна знойдуцца адзіночкі, нават сярод ізраільскіх арабаў, якія па-ранейшаму будуць ладзіць розныя правакацыі. Я ўвогуле баюся, каб там не дарасло да чагосьці больш сур’ёзнага. Бо навокал яшчэ тыя краіны — адзін Іран чаго варты. Каб зь ядзернай зброяй яшчэ не пачалі спрэчкі вырашаць калі-небудзь. Усё можа здарыцца. Калі на тое пайшло, то самі ізраільцы ня лезуць на ражон, гэта ж арабы вечна першыя пачынаюць са сваімі „Касамамі“. Было перамір’е, але ж самі палестынцы яго і парушылі. Таму наконт хуткага міру ў рэгіёне моцна сумняюся”.
Праўда, Ігар Шнэйдэр зазначае, што нават двух-трох гадоў жыцьця ў Ізраілі дастаткова, каб прызвычаіцца да небясьпекі. Нават цяпер пры размовах зь сябрамі, якія засталіся ў Ізраілі,пра вайну ўзгадваюць толькі пасьля пытаньняў пра сям’ю ды здароўе:
“Кантактуем па-ранейшаму. Часам сябры тэлефануюць, але мы гэтыя вострыя тэмы намагаемся асабліва не закранаць. Дый справа ў тым, што там ужо народ да такога экстрыму прызвычаіўся, амаль што ўвагі людзі не зьвяртаюць. Ну, адбываецца дзесьці штосьці, а народ жыве сваім жыцьцём. Таму, як і бальшыня ізраільцаў, асноўныя навіны пра сытуацыю ў Газе атрымліваю з тэлевізара”.
Паводле афіцыйных зьвестак, ад пачатку ваеннага канфлікту жаданьне пакінуць паласу Газа выказалі чацьвёра грамадзян Беларусі. Таліна Махдзі з трыма сынамі расейскім самалётам 3 студзеня прыляцела ў Маскву. А 5 студзеня сям’я нарэшце дабралася да Наваполацку. Паказальна, што ў красавіку мінулага году ў дом Таліны і Нідаля Махдзі (абое — выпускнікі Віцебскага мэдынстытуту) трапіла ізраільская ракета. Будынак быў моцна пашкоджаны, але ніхто, на шчасьце, не пацярпеў. Яшчэ раз выпрабоўваць лёс беларуска не рызыкнула.
Многія экспэрты ў Беларусі лічаць, што Ізраілю ўзяць пад кантроль паласу Газа будзе досыць праблематычна. Да 2005 году ў гэтым анкляве Палестынскай аўтаноміі былі габрэйскія паселішчы, аднак тагачасны прэм’ер-міністар Арыэль Шарон сваім загадам вывеў адтуль і пасяленцаў, і вайскоўцаў. Ад таго часу вызваленая тэрыторыя апынулася пад кантролем больш ці менш радыкальных арабскіх груповак, некаторыя зь якіх не падпарадкоўваліся нават ХАМАСу. Без цэнтралізаванага кантролю пачасьціліся абстрэлы ізраільскіх гарадоў ракетамі “Касам”, а 19 сьнежня 2008 году кіраўніцтва ХАМАС заявіла, што спыняе ранейшае замірэньне з Ізраілем.
Амбасадар Дзяржавы Ізраіль у Беларусі Зэеў Бен-Ар’е кажа, што гэтым крокам ХАМАС чарговым разам прадэманстраваў сьвету сваё сапраўднае аблічча. І ён перакананы: у дадзеным выпадку нельга спэкуляваць на “гуманным” ці “адэкватным” складніку ў сілавых дзеяньнях ізраільскага ўраду:
“Мы зусім ня ўсьцешаныя кровапраліцьцем, але мы прыпёртыя да сьцяны. Таму я лічу, што гэты адказ цалкам лягічны. Проста сама фармулёўка, калі пытаньне стаіць пра жыцьці людзей, крыху некарэктная.
Наш адказ ХАМАСу ня можа быць адэкватным ці неадэкватным. Ён проста адзіна магчымы і неабходны ў гэтых умовах.
У Беларусі палестына-ізраільскі канфлікт ацэньваецца досыць стрымана. Кіраўніцтва краіны занятае фінансавым крызісам і дэвальвацыяй рубля, голасу дэмакратычных актывістаў у калядныя вакацыі таксама амаль не чуваць. Выбіваецца з гэтага шэрагу хіба зварот да ізраільскага ўраду праз амбасадара Зэева Бен-Ар’е з боку старшыні Духоўнага ўпраўленьня мусульманаў у Беларусі Ісмаіла Варановіча. Муфцій піша: мусульмане “з абурэньнем і горыччу ўспрымаюць генацыд палестынскага народу, з болем глядзяць на пакуты адзінаверцаў, якія гінуць пад бомбамі ізраільскай арміі”. Ісмаіл Варановіч ад імя мусульманаў патрабуе спыніць забойства палестынскага насельніцтва і ваенныя дзеяньні:
“Уся грамадзкасьць — ня толькі ў нас у Беларусі, але і сусьветная — абураная дзеяньнямі Ізраілю. Няўжо можна так з народу зьдзекавацца? Няўжо чымсьці апраўданыя такія ахвяры? Пераваліла ўжо за 600 чалавек забітымі! І яны яшчэ параўноўваюць з чатырма забітымі на тэрыторыі Ізраілю! Як можна параўноўваць? І чаму ад 1948 году і дагэтуль не даюць магчымасьці Палестынскай аўтаноміі арганізаваць сваю дзяржаву? Ва ўсім найперш вінаватыя палітыкі, а бедны народ пакутуе, гіне. Гэта будзе бясконца цягнуцца. Няўжо пакаленьне, якое цяпер расьце ў Палестыне, абыякава ўспрыме гэтыя падзеі, няўжо яны не застануцца ў яго памяці? Гэта якое зараз гора — людзі ня маюць ні вады, ні харчаваньня, ні мэдычнай дапамогі. Як можна такое дапусьціць? І нашае абурэньне зусім ня тое, якое патрэбнае. Мы маем магчымасьць абурыцца толькі ў пісьмовым выглядзе. Ніякіх іншых захадаў зрабіць ня можам. Як і не разумеем, чаму іншыя дзяржавы так спакойна гэта ўсё ўспрымаюць”.
Адказ ізраільскага амбасадара чакаць сябе не прымусіў: “Як і Вы, мы таксама не абыякавыя да пакутаў. Толькі нас у першую чаргу хвалююць пакуты нашых адзінаверцаў — грамадзянаў Ізраілю — і злачынствы супраць чалавечнасьці, якія ўчыняюцца палестынскімі тэрарыстычнымі арганізацыямі”.
У інтэрвію Радыё Свабода спадар Бен-Ар’е яшчэ раз падкрэсьлівае: Ізраіль у выпадку з паласой Газа пазбаўлены выбару:
“Вы таксама зразумейце простыя рэчы. Калі ў мірнай дзяржаве, як Беларусь, дзякуй Богу, ад часоў Другой сусьветнай вайны людзі ня ведаюць, што такое ракеты і снарады, то ў Ізраілі сытуацыя прынцыпова іншая. На нашай тэрыторыі, у нашых гарадох штодзённа рвуцца дзясяткі — да 80, да 100 — снарадаў і ракетаў, кожная зь якіх сьмертаносная і можа забраць не адно чалавечае жыцьцё”.
Трывогу беларускіх мусульманаў падзяляе і амбасадар Палестыны ў Беларусі Амунтасэр Абу Зэйд. Па словах дыплямата, палестынцы сьвята вераць у сваю праўду і ня пойдуць на саступкі “агрэсару”, які сваёй сутнасьцю нагадвае спадару Абу Зэйду ня надта даўняе мінулае:
Гэта каляніяльная агрэсія. Ізраіль дагэтуль акупуе Заходні бераг ракі Ярдан і паласу Газа.
Чарговая хваля гвалту ў неспакойным рэгіёне павялічыла колькасьць уцекачоў. Перадусім паласу Газа пакідаюць дзеці, жанчыны — якія родам з краінаў СНД і выйшлі колісь замуж за палестынцаў. Аднак назіраецца і іншая тэндэнцыя — з Ізраілю зьяжджаюць тыя, хто ў 1990-х пасьля адкрыцьця “ідэалягічных шлюзаў” масава ехаў на Сьвятую Зямлю. Як расказвае Ігар Шнэйдэр, які да нядаўняга часу жыў у Бээр-Шэве, ягонае рашэньне вярнуцца ў Беларусь прадыктаванае якраз бясьпекай сваёй сям’і. Калі летась яшчэ былі нейкія сумневы — ці варта пакідаць наседжанае месца, то пасьля таго як на Бээр-Шэву пачалі падаць палестынскія ракеты “Касам”, пытаньні вырашыліся самі сабой. Мой суразмоўца кажа, што ягоны прыклад пераймаюць і іншыя ізраільскія знаёмыя — ня вераць, што ў агляднай пэрспэктыве ў рэгіёне можа штосьці наладзіцца:
“Калі нават раптам там і будзе калі-небудзь, у агляднай будучыні (у чым я моцна сумняюся) падпісанае нейкае мірнае пагадненьне, то ўсё роўна знойдуцца адзіночкі, нават сярод ізраільскіх арабаў, якія па-ранейшаму будуць ладзіць розныя правакацыі. Я ўвогуле баюся, каб там не дарасло да чагосьці больш сур’ёзнага. Бо навокал яшчэ тыя краіны — адзін Іран чаго варты. Каб зь ядзернай зброяй яшчэ не пачалі спрэчкі вырашаць калі-небудзь. Усё можа здарыцца. Калі на тое пайшло, то самі ізраільцы ня лезуць на ражон, гэта ж арабы вечна першыя пачынаюць са сваімі „Касамамі“. Было перамір’е, але ж самі палестынцы яго і парушылі. Таму наконт хуткага міру ў рэгіёне моцна сумняюся”.
Праўда, Ігар Шнэйдэр зазначае, што нават двух-трох гадоў жыцьця ў Ізраілі дастаткова, каб прызвычаіцца да небясьпекі. Нават цяпер пры размовах зь сябрамі, якія засталіся ў Ізраілі,
Пра вайну ўзгадваюць толькі пасьля пытаньняў пра сям’ю ды здароўе.
“Кантактуем па-ранейшаму. Часам сябры тэлефануюць, але мы гэтыя вострыя тэмы намагаемся асабліва не закранаць. Дый справа ў тым, што там ужо народ да такога экстрыму прызвычаіўся, амаль што ўвагі людзі не зьвяртаюць. Ну, адбываецца дзесьці штосьці, а народ жыве сваім жыцьцём. Таму, як і бальшыня ізраільцаў, асноўныя навіны пра сытуацыю ў Газе атрымліваю з тэлевізара”.
Паводле афіцыйных зьвестак, ад пачатку ваеннага канфлікту жаданьне пакінуць паласу Газа выказалі чацьвёра грамадзян Беларусі. Таліна Махдзі з трыма сынамі расейскім самалётам 3 студзеня прыляцела ў Маскву. А 5 студзеня сям’я нарэшце дабралася да Наваполацку. Паказальна, што ў красавіку мінулага году ў дом Таліны і Нідаля Махдзі (абое — выпускнікі Віцебскага мэдынстытуту) трапіла ізраільская ракета. Будынак быў моцна пашкоджаны, але ніхто, на шчасьце, не пацярпеў. Яшчэ раз выпрабоўваць лёс беларуска не рызыкнула.