Лінкі ўнівэрсальнага доступу

У Беларусі рыхтуюць указ пра фінансы ў інтэрнэце. Чаго чакаюць краўдфандынг-пляцоўкі


©Shutterstock
©Shutterstock

Галоўнае ўпраўленьне рэгуляваньня некрэдытных арганізацыяў Нацбанку Беларусі распрацоўвае праект указу «Аб дзейнасьці фінансавых інтэрнэт-пляцовак». Указ у дзяржаўных СМІ зьвязваюць з краўдфандынгам, але ён насамрэч не зьвязаны зь імі наўпрост.

Адной з нормаў указу мае стаць тое, што ў інтэрнэце дамовы будуць заключацца безь юрыдычнага ўдзелу інтэрнэт-пляцоўкі — наўпрост між пазычальнікам і пазыкадаўцам, хай і з выкарыстаньнем сайту трэцяй асобы. Таксама Нацбанк, як паведамляецца, вывучае міжнародны досьвед у краўдлэндынгу (калі фізычныя асобы крэдытуюць іншых фізычных асобаў, «скідваючыся» грашыма праз інтэрнэт) і краўдінвэстынгу (інвэстыцыі накшталт краўдфандынгу, калі інвэстары атрымліваюць долю ў акцыянэрным капітале таго, на што «скідваюцца»).

Чаго ад заканадаўцаў чакаюць самі краўдфандынгавыя плятформы, Свабодзе расказаў заснавальнік і кіраўнік пляцоўкі Talaka.by Яўген Клішэвіч.

Гэты канкрэтны праект указу не пра краўдфандынг

Як кажа Клішэвіч, Нацбанк кансультаваўся з «Талакой» наконт праекту ўказу. Але ўказ ня тычыцца ўсяго краўдфандынгу — ён тычыцца толькі той часткі дзейнасьці інтэрнэт-пляцовак, у якой яны прапануюць зьбіраць грошы на канкрэтны прадукт:

Яўген Клішэвіч, архіўнае фота
Яўген Клішэвіч, архіўнае фота

«Ён тычыцца вузкага шэрагу пазыковых пляцовак: тых, што дапамагаюць выдаваць анлайн-пазыкі — калі ты атрымаў такую пазыку, то павінен аддаць. Тых пляцовак, якія працуюць як дарэньне на стварэньне праекту і не прадугледжваюць вяртаньня грошай, ён не рэгулюе».

У адрыве ад краўдфандынгу Клішэвіч лічыць указ проста ўпарадкаваньнем — здыманьнем з плятформы адказнасьці за дачыненьні між пазыкадаўцам і пазычальнікам (мікрапазыкі не прызнаюцца прадпрымальніцкай дзейнасьцю, таму пытаньняў з падаткамі не павінна ўзьнікаць). А ці будуць указы, што тычацца менавіта краўдфандынгу, пакуль невядома. Клішэвіч кажа, што, хоць краўдфандынг у заканадаўстве не апісаны, ён працуе і як мэханізм не канфліктуе з законам.

Юрыдычна краўдфандынг — гэта «дарэньне» грошай

Калі цяпер карыстальнік фінансуе праект на «Талацэ», Ulej.by або іншай краўдфандынгавай пляцоўцы ў Беларусі, фактычна (згодна з Грамадзянскім кодэксам) адбываецца факт дарэньня сумы грошай на стварэньне абяцанай рэчы або паслугі. Ці варта гэта зьмяніць, каб было зручней пляцоўкам або спакойней карыстальнікам?

Зьбіраем на беларускае: 10 праектаў, якія можна падтрымаць рублём

«Заўчасна нешта зарэгуляваўшы, можна нарабіць лішніх турботаў, — разважае Клішэвіч. — Нейкіх рэчаў, якія перашкаджаюць працаваць, няма. Хутчэй пытаньне ў тым, што трэба падрасьці гэтай сфэры, а далей ужо будуць зьяўляцца пытаньні, што нешта трэба ўрэгуляваць».

А калі падмануць і зробяць ня той прадукт? А калі ня зробяць зусім?

Далёка ня ўсе праекты, на якія сабралі грошы праз інтэрнэт, былі пасьпяховымі: недзе пакупнікоў не задавальняла якасьць прадукту, а некаторыя прадукты нават не дайшлі да пакупнікоў. Так, на праект відэагульні Star Citizen праз сайт Kicrstarter у лістападзе 2012 году сабралі 2 млн даляраў, але гульню ня выпусьцілі ні ў абяцаны тэрмін у лістападзе 2014-га, ні цяпер, у лістападзе 2017-га. Пры гэтым распрацоўшчыкі прадоўжылі зьбіраць грошы праз уласны сайт і набралі ўжо 160 млн даляраў (праект ужо ў пяцёрцы самых высокабюджэтных відэагульняў), а выдалі толькі асобныя элемэнты гульні, але ня цэлы прадукт.

Заканадаўцы думаюць над такімі пытаньнямі, кажа Клішэвіч, але пакуль гэтая праблема для Беларусі не актуальная, мяркуе ён:

«У цяперашнім беларускім невялічкім маштабе такія пытаньні вырашаюцца натуральным чынам. Каб сабраць больш-менш значную суму на нейкі праект (а значная — гэта 10 тысяч рублёў, 20 тысяч), трэба, з аднаго боку, укласьці сацыяльны капітал, быць ужо „кімсьці“ (бо проста „чалавек з вуліцы“, не паказаўшы, кім ён ёсьць і што за ім стаіць, не зьбярэ такую суму) і, з другога боку, паставіць на кон сваю рэпутацыю. Гэта ня тыя грошы, за якія варта падманваць, бо стаўка даволі высокая, публічная гісторыя хутка разыходзіцца».

7 рэкордаў і 25 выбітных праектаў беларускага краўдфандынгу

Пазьней, калі сумы беларускага краўдфандынгу вырастуць, нейкае рэгуляваньне павінна зьявіцца, кажа Клішэвіч, але мае быць гнуткім: дапускаць, што ў праектах нешта можа атрымацца ня так, як уяўлялася спачатку. А чым больш рэгулюецца абарона спажыўцоў, тым больш падвышаецца «парог уваходу» для энтузіястаў, якія спрабуюць запускаць інавацыйныя праекты.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG