28 ліпеня 1951 году на ініцыятыву Арганізацыі Аб’яднаных нацыяў ў Жэнэве была падпісаная Канвэнцыя аб правох уцекачоў. Як сёньня жывецца беларускім эмігрантам у Швайцарыі, наколькі іх правы абараняюцца падпісанай менавіта там Канвэнцыяй?
(Сурмач: ) “Сучасная беларуская эміграцыя ў Швайцарыі нешматлікая. Цяпер там, паводле афіцыйных дадзеных, жыве трохі больш за сотню ўцекачоў зь Беларусі і далёка ня ўсім ім удасца даказаць швайцарскім уладам, што яны маюць права на прытулак і пастаяннае жыхарства ў гэтай краіне.
Пра тое, наколькі гэта складаная справа, сьведчыць лёс сям’і Канавалавых зь Менску, якія жывуць у швайцарскім кантоне Аргаў. Мы атрымалі іхны роспачны ліст, дзе яны паведамляюць, што нядаўна ім далі адмоўны адказ на іхную заяву аб палітычным прытулку ў Швайцарыі. Яны лічаць, што мелі для гэтага ўсе падставы”.
(Натальля Канавалава: ) “Мой муж быў ўдзельнікам дэмакратычнага руху з 1995 году. Ён працаваў ў Менскім мэтрапалітэне, потым быў страйк, яго звольнілі з працы, потым супрацоўнічаў з Партыяй Свабоды. Ён меў праблемы з уладамі і мы пакінулі Беларусь у красавіку 2003 году.
Прыехалі ў Швайцарыю і папрасілі тут палітычны прытулак. Наша справа разглядалася два гады і чатыры месяцы, але мы не атрымалі за гэты час ніякага адказу. Таму мы напісалі ліст у адпаведныя органы з просьбай хутчэй разглядзець нашую заяву. У нас хварэе дачка, яна ўжо заканчвала школу, і мы ня ведалі, што рабіць далей. Мы атрымалі адказ, што нас запрашаюць на інтэрвію.
24 жніўня было гэта інтэрвію цягам 7 гадзін. А праз тыдзень на пачатку верасьня мы атрымалі адмоўны адказ, там было сказана, што ўсе дакумэнты, якія мы прадставілі, нічога не азначаюць, што палітычнае становішча ў нас вельмі добрае для жыцьця і вяртаньня нас на Радзіму, што няма падставаў для атрыманьня намі палітычнага прытулку ў Швайцарыіі.
Яшчэ ўзьнікла праблема. Мы пакідалі Беларусь легальна, з пашпартамі і візамі. У сувязі з гэтым яны нам напісалі, што гэтая абставіна таксама сьведчыць супроць нас, што калі мы былі прасьледаваныя ў Беларусі, то мы быццам бы не павінны былі мець пашпартоў. Ня ведаю, адкуль у іх такая інфармацыя, што мы ня можам мець пашпарты. Яны запыталіся, як мы маглі пакінуць краіну легальна. Муж у адказ запытаўся, а як можна пакінуць нелегальна? Яму нічога не адказалі.
Ігар зрабіў вывад, што многія дакумэнты, якія былі на беларускай мове, нават не перакладаліся. Мы бачылі, што яны не ўяўляюць сабе, што мы маем сваю родную мову. Інтэрвію мы давалі на расейскай мове, бо зь беларускай нам сказалі што няма перакладчыка, і ці ёсьць увогуле такая мова. Калі гаворыш, што мы размаўляем на сваёй беларускай мове, яны зьдзіўлена пытаюцца: "А што гэта за мова?"
Сьмешна, што ў адказе напачатку напісана пра нас, як сям’ю з краіны Belarus, а ў далей усюды – Weißrussland, Weißrussland – Белая Расея. Для нас гэта прынцыповае пытаньне, што наша краіна завецца Беларусь”.
(Сурмач: ) “Вы сказалі, што ў вас хворая дачка, магчыма гэта можа стаць падставаю для атрыманьня там гуманітарнага прытулку?”
(Натальля Канавалава: ) “Нашай дачцы 15 гадоў, у яе праблемы з нагой, зь лімфавузламі зьвязана. Паставілі дыягназ, што гэта ад радыяцыі, што ў нас брудная вада, бруднае паветра і можа быць, што яе некалі ўкусіў камар ці клешч, занёс нейкую інфэкцыю. Мы пасылалі ліст, прыкладалі дыягназ. Але нам сказалі тут, што гэта ня можа быць падставай”.
(Сурмач: ) “Вы маеце там права абскардзіць рашэньне эміграцыйных органаў?”
(Натальля Канавалава: ) “Мы маем права абскардзіць гэтае рашэньне, мы ўжо падрыхтаваліся да гэтага. Калі мы гэтага ня зробім, то ўсе дакумэнты будуць перасланыя ў кантон і тут будуць прымаць рашэньне аб дэпартацыі”.
***
(Сурмач: ) “Інтэрвію ў эміграцыйнай службе праходзіў спадар Ігар. Я пацікавілася, якія ўражаньні ў яго засталіся ад гэтай размовы?”
(Ігар Канавалаў: ) “Калі я зь імі размаўляў, бачыў іх вочы і зразумеў, што яны думаюць, што я тут нейкі злодзей. Палітычная сытуацыя ў Беларусі іх увогуле не хвалюе, размова была пра іншае. Маё ўражаньне такое, што яны ня ведаюць, што напрыклад Кангрэс ЗША прыняў Акт аб дэмакратыі ў Беларусі, што Эўразьвяз таксама прыняў шэраг дакумэнтаў. Іхная справа – як мага хутчэй выкінуць нас адсюль”.
(Сурмач: ) “Натальля сказала, што складаецца ўражаньне, што ў Швайцарыі ўвогуле ня хочуць даваць беларусам палітычны прытулак”.
(Ігар Канавалаў: ) “Жанчына, якая была перакладчыцай, швайцарка, сказала, што мы зь Беларусі нікому прытулак не даем, і ніхто не атрымае тут станоўчы адказ. Я думаю, што гэтая перакладчыца выказвала ня толькі сваё меркаваньне як перакладчыца”.
(Сурмач: ) “Перакладчыца так сказала Вам пад час інтэрвію?”
(Ігар Канавалаў: ) “Не, гэта быў перапынак і мы зь ёю размаўлялі. Прыватная была гаворка, і яна так сказала, што зь Беларусі нікому прытулку не даюць. Я запытаўся, чаму. Яна адказала, што гэта не яны вырашаюць, што гэта ідзе ад вышэйшых структураў.
Я думаю, што гэта таму, што кантон Аргаў сябруе з афіцыйным Менскам. Сын Лукашэнкі працаваў у Швайцарыі два гады. У мінулым годзе тут быў артыкул у мясцовай газэце, што зь Беларусьсю мы сябруем, што гэта нармальная краіна, гэта нашы сябры. Фота было, што вось, маўляў, мы сядзім за адным сталом”.
***
(Сурмач: ) “Другі ўцякач зь Беларусі Міхась Глюкаў мае больш аптымістычны настрой. Ён жыве ў Швайцарыі каля двух гадоў з жонкай і 5-гадовым сынам. Ён таксама падаў заяву на палітычны прытулак. Гэтая сям’я жыве ў кантоне Бэрн.
Як і спадарства Канавалавых, яны ў той жа дзень – 2 верасьня сёлета атрымалі адмоўны адказ ад уладаў на сваю заяву і зьбіраюцца яго абскарджваць. Міхась лічыць, што гэтым разам яны даб’юцца станоўчага рашэньня
(Глюкаў: ) “Наш адвакат поўны аптымізму, сказаў, што рашэньне павінна быць станоўчым”.
(Сурмач: ) “Спадарства Канавалавых маюць уражаньне, што ў Швайцарыі наагул ня хочуць даваць прытулак беларусам. А якое Вашае меркаваньне?”
(Глюкаў: ) “Цяжка гаварыць пра палітыку, рабіць вывады, бо беларусаў тут ня вельмі шмат. Я не раблю вывад па першай адмове. Гэта не канчатковы вэрдыкт. У кожным выпадку сытуацыя разглядаецца пэрсанальна. Так што, я лічу, немагчыма сьцьвярджаць, што гэта афіцыйная палітыка Швайцарыі. Але ў той жа час цяпер Швайцарыя займае адно зь першых месцаў па аб’ёме інвэстыцыяў у эканоміку Беларусі. Я глядзеў афіцыйную статыстыку”.
(Сурмач: ) “Якія ўражаньні ў Вас засталіся ад інтэрвію ў эміграцыйнай службе. Ці адчувалі, што Вам не давяраюць?”
(Глюкаў: ) “Не, першае інтэрвію было нармальнае. Другое было больш складаным. Ім ня вельмі спадабалася маё веданьне нямецкай мовы, я вучыў яе ў Беларусі. Адносіны адразу былі такія...”
(Сурмач: ) “Лепшыя?”
(Глюкаў: ) “Не, не, наадварот. У іх была думка, што я ўжо недзе прасіў прытулак у іншай краіне, калі ведаю мову. Так што мяне ўспрымалі зь недаверам.
Тут факт здачы з пашпартамі – гэта дрэнна. Калі мову іншую ведаеш – гэта таксама дрэнна. Кругом мінусы. Такія не зусім нармальныя адносіны”.
(Сурмач: ) “Як вам жывецца там у чаканьні на прытулак, чым займаецеся?”
(Глюкаў: ) “Мы тут часу дарма ня трацім. Кампутарамі займаюся, трохі відэамантажом. Мая жонка па адукацыі мадэльер-дызайнэр, яна тут скончыла курсы нямецкай мовы, зараз пачала выкладаць на шавецкіх курсах.
Я зараз вучуся ў духоўнай акадэміі, гэта завочная духоўная акадэмія Апостальскай праваслаўнай царквы тут у Бэрне, заходнеэўрапейская эпархія”.
(Сурмач: ) “Гэта царква не падпарадкуецца Маскоўскаму патрыярхату?”
(Глюкаў: ) “Не, яны ніколі не супрацоўнічалі з камуністамі. Гэтая царква істотна адрозьніваецца ад беларускай і ад расейскай праваслаўных цэркваў”.
(Сурмач: ) “І што дасьць Вам гэтая адукацыя, ці зможаце працаваць?”
(Глюкаў: ) “Я хачу больш для сябе, чалавечыя законы я больш-менш ведаю, я юрыст па адукацыі. Я хачу больш пазнаць цяпер законы Божыя. Дыплём там будзе нармальны, можна служыць, можна будзе працаваць місіянэрам, ці выкладаць у нядзельнай школе”.
(Сурмач: ) “Як Вы трапілі ў гэтую акадэмію?”
(Глюкаў: ) “Тут у Бэрне існуе абшчына, пазнаёміліся мы пасьля двух трагічных выпадкаў. У нас тут сярод бежанцаў у гэтым годзе было два трагічных выпадкі – адзін з Арсенем Скарулісам. А другі – таксама з бежанцамі, нашыя знаёмыя расейцы з Кыргызстану, у іх загінула дзіця.
Пад час пажару пажарнік выкінуў памылкова з вакна з трэцяга паверху сумку з жывым дзіцём. У іх толькі нарадзіліся блізьняты, двое хлопчыкаў. Калі дзіця загінула, прыяжджаў сьвятар з гэтай царквы, а другі раз – адпявяў Арсеня Скаруліса. Мы пазнаёміліся тады, і так я далучыўся да царквы”.
(Сурмач: ) “А што з гэтай сям’ёю, у якіх загінула дзіця?”
(Глюкаў: ) “Зараз ідзе суд. Гэта неасьцярожнае забойства. Так сталася, што суседзі, у якіх пачаўся пажар, выбеглі на вуліцу і не папярэдзілі тых, хто жыў паверхам вышэй. Гэтыя нашыя знаёмыя не маглі ўжо самі выйсьці, бо лесьвіца была ахоплена агнём.
Яны ўжо павінны былі ад''ехаць з краіны, іх пакінулі толькі дзеля таго, каб нарадзіліся гэтыя дзеці. Яны атрымалі адмоўны адказ на заяву аб палітычным прытулку. Яны зараз яшчэ тут, пакуль суд ідзе”.
(Сурмач: ) “Пэўна, ім цяпер дадуць гуманітарны прытулак?”
(Глюкаў: ) “Не, іх выганяюць нават пасьля гэтага, дадуць толькі нейкую матэрыяльную кампэнсацыю”.
(Сурмач: ) “Нялёгка даводзіцца ўцекачам у Швайцарыі?”
(Глюкаў: ) “Не, нялёгка тут, выганяюць многіх. Зараз цяжкая палітыка ў Швайцарыі ў адносінах да ўцекачоў. Я бачыў статыстыку, на жнівень тут было недзе 120 беларусаў, 60 зь іх ужо атрымалі адмовы. Нейкіх асабліва спрыяльных адносінаў да беларусаў тут няма.
Гэта краіна, у якой была падпісаная Жэнэўская канвэнцыя ў абарону правоў уцекачоў, цяпер іх крытыкуюць з усіх бакоў за такія адносіны да ўцекачоў. Тут, дарэчы знаходзіцца і сядзіба Вярхоўнага камісара ААН па справах уцекачоў”.
***
(Сурмач: ) “Міхась нагадаў пра трагічны выпадак з вядомым беларускім палітычным уцекачом ў Швайцарыіі Арсенем Скарулісам, які загінуў у Альпах.
Я пацікавілася, што сталася зь ягонай сям’ёй. Удава Эля засталася з двума малымі дзецьмі на руках у чужой краіне. Ці паставіліся гуманна швайцарскія ўлады да гэтай беларускай сям’і?”
(Эла Скаруліс: ) “Мы засталіся ў Швайцарыі, нам далі прытулак тыпу літары "F". Гэта азначае, што мы можам тут жыць яшчэ гадоў дзесяць. Але гэта ніяк не мяняе ўмоваў наша жыцьця, проста можам тут жыць, як жылі”.
(Сурмач: ) “А што значыць 10 гадоў, як будзе далей?”
(Скаруліс: ) “Кажуць, што потым можна падаць дакумэнты на швайцарскі пашпарт.Калі зьменіцца сытуацыя ў Беларусі, то можна будзе ехаць дахаты”.
(Сурмач: ) “Матэрыяльна неяк Вам дапамаглі швайцарскія ўлады?”
(Эла Скаруліс: ) “Не, нічога, як было, так і засталося. Цяжэй стала душэўна, маральна... Я яшчэ ў роспачы”.
(Сурмач: ) “Сучасная беларуская эміграцыя ў Швайцарыі нешматлікая. Цяпер там, паводле афіцыйных дадзеных, жыве трохі больш за сотню ўцекачоў зь Беларусі і далёка ня ўсім ім удасца даказаць швайцарскім уладам, што яны маюць права на прытулак і пастаяннае жыхарства ў гэтай краіне.
Пра тое, наколькі гэта складаная справа, сьведчыць лёс сям’і Канавалавых зь Менску, якія жывуць у швайцарскім кантоне Аргаў. Мы атрымалі іхны роспачны ліст, дзе яны паведамляюць, што нядаўна ім далі адмоўны адказ на іхную заяву аб палітычным прытулку ў Швайцарыі. Яны лічаць, што мелі для гэтага ўсе падставы”.
(Натальля Канавалава: ) “Мой муж быў ўдзельнікам дэмакратычнага руху з 1995 году. Ён працаваў ў Менскім мэтрапалітэне, потым быў страйк, яго звольнілі з працы, потым супрацоўнічаў з Партыяй Свабоды. Ён меў праблемы з уладамі і мы пакінулі Беларусь у красавіку 2003 году.
Прыехалі ў Швайцарыю і папрасілі тут палітычны прытулак. Наша справа разглядалася два гады і чатыры месяцы, але мы не атрымалі за гэты час ніякага адказу. Таму мы напісалі ліст у адпаведныя органы з просьбай хутчэй разглядзець нашую заяву. У нас хварэе дачка, яна ўжо заканчвала школу, і мы ня ведалі, што рабіць далей. Мы атрымалі адказ, што нас запрашаюць на інтэрвію.
24 жніўня было гэта інтэрвію цягам 7 гадзін. А праз тыдзень на пачатку верасьня мы атрымалі адмоўны адказ, там было сказана, што ўсе дакумэнты, якія мы прадставілі, нічога не азначаюць, што палітычнае становішча ў нас вельмі добрае для жыцьця і вяртаньня нас на Радзіму, што няма падставаў для атрыманьня намі палітычнага прытулку ў Швайцарыіі.
Яшчэ ўзьнікла праблема. Мы пакідалі Беларусь легальна, з пашпартамі і візамі. У сувязі з гэтым яны нам напісалі, што гэтая абставіна таксама сьведчыць супроць нас, што калі мы былі прасьледаваныя ў Беларусі, то мы быццам бы не павінны былі мець пашпартоў. Ня ведаю, адкуль у іх такая інфармацыя, што мы ня можам мець пашпарты. Яны запыталіся, як мы маглі пакінуць краіну легальна. Муж у адказ запытаўся, а як можна пакінуць нелегальна? Яму нічога не адказалі.
Ігар зрабіў вывад, што многія дакумэнты, якія былі на беларускай мове, нават не перакладаліся. Мы бачылі, што яны не ўяўляюць сабе, што мы маем сваю родную мову. Інтэрвію мы давалі на расейскай мове, бо зь беларускай нам сказалі што няма перакладчыка, і ці ёсьць увогуле такая мова. Калі гаворыш, што мы размаўляем на сваёй беларускай мове, яны зьдзіўлена пытаюцца: "А што гэта за мова?"
Сьмешна, што ў адказе напачатку напісана пра нас, як сям’ю з краіны Belarus, а ў далей усюды – Weißrussland, Weißrussland – Белая Расея. Для нас гэта прынцыповае пытаньне, што наша краіна завецца Беларусь”.
(Сурмач: ) “Вы сказалі, што ў вас хворая дачка, магчыма гэта можа стаць падставаю для атрыманьня там гуманітарнага прытулку?”
(Натальля Канавалава: ) “Нашай дачцы 15 гадоў, у яе праблемы з нагой, зь лімфавузламі зьвязана. Паставілі дыягназ, што гэта ад радыяцыі, што ў нас брудная вада, бруднае паветра і можа быць, што яе некалі ўкусіў камар ці клешч, занёс нейкую інфэкцыю. Мы пасылалі ліст, прыкладалі дыягназ. Але нам сказалі тут, што гэта ня можа быць падставай”.
(Сурмач: ) “Вы маеце там права абскардзіць рашэньне эміграцыйных органаў?”
(Натальля Канавалава: ) “Мы маем права абскардзіць гэтае рашэньне, мы ўжо падрыхтаваліся да гэтага. Калі мы гэтага ня зробім, то ўсе дакумэнты будуць перасланыя ў кантон і тут будуць прымаць рашэньне аб дэпартацыі”.
***
(Сурмач: ) “Інтэрвію ў эміграцыйнай службе праходзіў спадар Ігар. Я пацікавілася, якія ўражаньні ў яго засталіся ад гэтай размовы?”
(Ігар Канавалаў: ) “Калі я зь імі размаўляў, бачыў іх вочы і зразумеў, што яны думаюць, што я тут нейкі злодзей. Палітычная сытуацыя ў Беларусі іх увогуле не хвалюе, размова была пра іншае. Маё ўражаньне такое, што яны ня ведаюць, што напрыклад Кангрэс ЗША прыняў Акт аб дэмакратыі ў Беларусі, што Эўразьвяз таксама прыняў шэраг дакумэнтаў. Іхная справа – як мага хутчэй выкінуць нас адсюль”.
(Сурмач: ) “Натальля сказала, што складаецца ўражаньне, што ў Швайцарыі ўвогуле ня хочуць даваць беларусам палітычны прытулак”.
(Ігар Канавалаў: ) “Жанчына, якая была перакладчыцай, швайцарка, сказала, што мы зь Беларусі нікому прытулак не даем, і ніхто не атрымае тут станоўчы адказ. Я думаю, што гэтая перакладчыца выказвала ня толькі сваё меркаваньне як перакладчыца”.
(Сурмач: ) “Перакладчыца так сказала Вам пад час інтэрвію?”
(Ігар Канавалаў: ) “Не, гэта быў перапынак і мы зь ёю размаўлялі. Прыватная была гаворка, і яна так сказала, што зь Беларусі нікому прытулку не даюць. Я запытаўся, чаму. Яна адказала, што гэта не яны вырашаюць, што гэта ідзе ад вышэйшых структураў.
Я думаю, што гэта таму, што кантон Аргаў сябруе з афіцыйным Менскам. Сын Лукашэнкі працаваў у Швайцарыі два гады. У мінулым годзе тут быў артыкул у мясцовай газэце, што зь Беларусьсю мы сябруем, што гэта нармальная краіна, гэта нашы сябры. Фота было, што вось, маўляў, мы сядзім за адным сталом”.
***
(Сурмач: ) “Другі ўцякач зь Беларусі Міхась Глюкаў мае больш аптымістычны настрой. Ён жыве ў Швайцарыі каля двух гадоў з жонкай і 5-гадовым сынам. Ён таксама падаў заяву на палітычны прытулак. Гэтая сям’я жыве ў кантоне Бэрн.
Як і спадарства Канавалавых, яны ў той жа дзень – 2 верасьня сёлета атрымалі адмоўны адказ ад уладаў на сваю заяву і зьбіраюцца яго абскарджваць. Міхась лічыць, што гэтым разам яны даб’юцца станоўчага рашэньня
(Глюкаў: ) “Наш адвакат поўны аптымізму, сказаў, што рашэньне павінна быць станоўчым”.
(Сурмач: ) “Спадарства Канавалавых маюць уражаньне, што ў Швайцарыі наагул ня хочуць даваць прытулак беларусам. А якое Вашае меркаваньне?”
(Глюкаў: ) “Цяжка гаварыць пра палітыку, рабіць вывады, бо беларусаў тут ня вельмі шмат. Я не раблю вывад па першай адмове. Гэта не канчатковы вэрдыкт. У кожным выпадку сытуацыя разглядаецца пэрсанальна. Так што, я лічу, немагчыма сьцьвярджаць, што гэта афіцыйная палітыка Швайцарыі. Але ў той жа час цяпер Швайцарыя займае адно зь першых месцаў па аб’ёме інвэстыцыяў у эканоміку Беларусі. Я глядзеў афіцыйную статыстыку”.
(Сурмач: ) “Якія ўражаньні ў Вас засталіся ад інтэрвію ў эміграцыйнай службе. Ці адчувалі, што Вам не давяраюць?”
(Глюкаў: ) “Не, першае інтэрвію было нармальнае. Другое было больш складаным. Ім ня вельмі спадабалася маё веданьне нямецкай мовы, я вучыў яе ў Беларусі. Адносіны адразу былі такія...”
(Сурмач: ) “Лепшыя?”
(Глюкаў: ) “Не, не, наадварот. У іх была думка, што я ўжо недзе прасіў прытулак у іншай краіне, калі ведаю мову. Так што мяне ўспрымалі зь недаверам.
Тут факт здачы з пашпартамі – гэта дрэнна. Калі мову іншую ведаеш – гэта таксама дрэнна. Кругом мінусы. Такія не зусім нармальныя адносіны”.
(Сурмач: ) “Як вам жывецца там у чаканьні на прытулак, чым займаецеся?”
(Глюкаў: ) “Мы тут часу дарма ня трацім. Кампутарамі займаюся, трохі відэамантажом. Мая жонка па адукацыі мадэльер-дызайнэр, яна тут скончыла курсы нямецкай мовы, зараз пачала выкладаць на шавецкіх курсах.
Я зараз вучуся ў духоўнай акадэміі, гэта завочная духоўная акадэмія Апостальскай праваслаўнай царквы тут у Бэрне, заходнеэўрапейская эпархія”.
(Сурмач: ) “Гэта царква не падпарадкуецца Маскоўскаму патрыярхату?”
(Глюкаў: ) “Не, яны ніколі не супрацоўнічалі з камуністамі. Гэтая царква істотна адрозьніваецца ад беларускай і ад расейскай праваслаўных цэркваў”.
(Сурмач: ) “І што дасьць Вам гэтая адукацыя, ці зможаце працаваць?”
(Глюкаў: ) “Я хачу больш для сябе, чалавечыя законы я больш-менш ведаю, я юрыст па адукацыі. Я хачу больш пазнаць цяпер законы Божыя. Дыплём там будзе нармальны, можна служыць, можна будзе працаваць місіянэрам, ці выкладаць у нядзельнай школе”.
(Сурмач: ) “Як Вы трапілі ў гэтую акадэмію?”
(Глюкаў: ) “Тут у Бэрне існуе абшчына, пазнаёміліся мы пасьля двух трагічных выпадкаў. У нас тут сярод бежанцаў у гэтым годзе было два трагічных выпадкі – адзін з Арсенем Скарулісам. А другі – таксама з бежанцамі, нашыя знаёмыя расейцы з Кыргызстану, у іх загінула дзіця.
Пад час пажару пажарнік выкінуў памылкова з вакна з трэцяга паверху сумку з жывым дзіцём. У іх толькі нарадзіліся блізьняты, двое хлопчыкаў. Калі дзіця загінула, прыяжджаў сьвятар з гэтай царквы, а другі раз – адпявяў Арсеня Скаруліса. Мы пазнаёміліся тады, і так я далучыўся да царквы”.
(Сурмач: ) “А што з гэтай сям’ёю, у якіх загінула дзіця?”
(Глюкаў: ) “Зараз ідзе суд. Гэта неасьцярожнае забойства. Так сталася, што суседзі, у якіх пачаўся пажар, выбеглі на вуліцу і не папярэдзілі тых, хто жыў паверхам вышэй. Гэтыя нашыя знаёмыя не маглі ўжо самі выйсьці, бо лесьвіца была ахоплена агнём.
Яны ўжо павінны былі ад''ехаць з краіны, іх пакінулі толькі дзеля таго, каб нарадзіліся гэтыя дзеці. Яны атрымалі адмоўны адказ на заяву аб палітычным прытулку. Яны зараз яшчэ тут, пакуль суд ідзе”.
(Сурмач: ) “Пэўна, ім цяпер дадуць гуманітарны прытулак?”
(Глюкаў: ) “Не, іх выганяюць нават пасьля гэтага, дадуць толькі нейкую матэрыяльную кампэнсацыю”.
(Сурмач: ) “Нялёгка даводзіцца ўцекачам у Швайцарыі?”
(Глюкаў: ) “Не, нялёгка тут, выганяюць многіх. Зараз цяжкая палітыка ў Швайцарыі ў адносінах да ўцекачоў. Я бачыў статыстыку, на жнівень тут было недзе 120 беларусаў, 60 зь іх ужо атрымалі адмовы. Нейкіх асабліва спрыяльных адносінаў да беларусаў тут няма.
Гэта краіна, у якой была падпісаная Жэнэўская канвэнцыя ў абарону правоў уцекачоў, цяпер іх крытыкуюць з усіх бакоў за такія адносіны да ўцекачоў. Тут, дарэчы знаходзіцца і сядзіба Вярхоўнага камісара ААН па справах уцекачоў”.
***
(Сурмач: ) “Міхась нагадаў пра трагічны выпадак з вядомым беларускім палітычным уцекачом ў Швайцарыіі Арсенем Скарулісам, які загінуў у Альпах.
Я пацікавілася, што сталася зь ягонай сям’ёй. Удава Эля засталася з двума малымі дзецьмі на руках у чужой краіне. Ці паставіліся гуманна швайцарскія ўлады да гэтай беларускай сям’і?”
(Эла Скаруліс: ) “Мы засталіся ў Швайцарыі, нам далі прытулак тыпу літары "F". Гэта азначае, што мы можам тут жыць яшчэ гадоў дзесяць. Але гэта ніяк не мяняе ўмоваў наша жыцьця, проста можам тут жыць, як жылі”.
(Сурмач: ) “А што значыць 10 гадоў, як будзе далей?”
(Скаруліс: ) “Кажуць, што потым можна падаць дакумэнты на швайцарскі пашпарт.Калі зьменіцца сытуацыя ў Беларусі, то можна будзе ехаць дахаты”.
(Сурмач: ) “Матэрыяльна неяк Вам дапамаглі швайцарскія ўлады?”
(Эла Скаруліс: ) “Не, нічога, як было, так і засталося. Цяжэй стала душэўна, маральна... Я яшчэ ў роспачы”.
