У беларускім часовым лягеры для мігрантаў у Брузгах людзі сутыкаліся зь біцьцём і сэксуальным гвалтам. Пра гэта гаворыцца ў новай справаздачы міжнароднай праваабарончай арганізацыі Human Rights Watch, апублікаванай 8 чэрвеня.
Большая частка справаздачы прысьвечана парушэньням правоў чалавека з польскага боку. У справаздачы крытыкуюцца дзеяньні польскіх памежнікаў, якія прымушалі людзей вяртацца ў Беларусь, дзе іх трымалі ў лягеры ў Брузгах.
Лягер знаходзіўся ў будынку лягістычнага цэнтру. Там зь лістапада 2021 году ўтрымлівалася да 4 тысяч чалавек. Іх колькасьць паступова зьмяншалася, сёлета ў сакавіку ўлады аб’явілі, што мігрантаў там больш няма і лягер закрыты.
Суразмоўцы Human Rights Watch, якія пабывалі ў лягеры, расказалі праваабаронцам пра жорсткае абыходжаньне і гвалт. Паводле іхных словаў, памежнікі білі іх, прымушалі пераходзіць польскую ці літоўскую мяжу, вымагалі грошы за дазвол вярнуцца ў Менск, нацкоўвалі на іх сабак.
Да прыкладу, адзін з мужчын, «Абдула», расказаў, як на пачатку сакавіка беларускія памежнікі (якія, паводле яго, былі пʼяныя) прывезьлі яго і яшчэ трох чалавек на мяжу з Літвой, загналі па калена ў халодную ваду і так прымушалі стаяць амаль гадзіну, а потым загадалі плыць на другі бераг, на тэрыторыю Літвы. «Абдула» кажа, што адзін зь ягоных спадарожнікаў тады патануў.
Польская экспэртка ў правах чалавека Аляксандра Хшаноўская расказала пра выпадак згвалтаваньня са слоў сваёй кліенткі, якая дабралася да Польшчы. Гэта 35-гадовая жанчына з Ірака, якая была ў лягеры ў Брузгах.
Паводле гэтай жанчыны, беларускія памежнікі трымалі некаторых людзей па-за складам — у падвалах на тэрыторыі лягістычнага цэнтру і вайсковых абʼектаў непадалёк.
У адзін з такіх падвалаў, расказала жанчына, пагранічнікі аднойчы забралі яе разам з 16-гадовай дачкой. Двое памежнікаў пачалі прыставаць да дзяўчыны, чапаць яе інтымныя месцы. Маці ўмольвала іх, каб яны ўзялі яе замест дачкі. Тады прынамсі двое сілавікоў вагінальна і анальна згвалтавалі жанчыну на вачах у яе дачкі. Пасьля гэтага абедзьвюх вярнулі ў лягер. Жанчына таксама казала Хшаноўскай, што пасьля здарэньня яна стала больш уважліва прыглядацца да тых, каго сілавікі забіралі з лягеру, а потым вярталі. Гледзячы на тое, якімі гэтыя людзі — як жанчыны, так і мужчыны — вярталіся, як сябе паводзілі, яна лічыла, што яны таксама прайшлі праз сэксуальны гвалт.
Свае высновы Human Rights Watch накіравала польскім і беларускім уладам, папрасіўшы іх пра камэнтары, але не атрымала адказу.
Мігранцкі крызіс — 2021. Асноўнае
- У ліпені 2021 году Аляксандар Лукашэнка заявіў, што з прычыны санкцыяў Беларусь больш ня будзе стрымліваць нелегальную міграцыю ў краіны Эўразьвязу. Найперш вялікія патокі мігрантаў накіраваліся ў Літву, па стане на верасень — звыш 4,2 тысячы чалавек з краінаў Азіі і Афрыкі. Затым напружаньне на сваіх межах адчулі Латвія і Польшча.
- Рэагуючы на крызіс, Літва і Польшча пачалі будаваць сьцяну на мяжы зь Беларусьсю.
- Урады Літвы, а затым Латвіі і Польшчы, улетку 2021-га зрабілі істотна больш строгім заканадаўства аб нелегальным перасячэньні дзяржаўнай мяжы, а таксама выслалі ў памежныя зь Беларусьсю раёны падмацаваньне з вайсковых злучэньняў. Лукашэнку абвінавацілі ў спрыяньні нелегальнай міграцыі ў краіны Эўразьвязу.
- У Літве ў лягерах для ўцекачоў мігранты неаднаразова ладзілі бунты і намагаліся зьбегчы.
- Улады Польшчы зь верасьня распачалі затрыманьні і дэпартацыі людзей, якія дапамагаюць мігрантам нелегальна перасякаць мяжу. Сярод іх як грамадзяне Польшчы, так і грамадзяне Беларусі, краінаў Азіі, у тым ліку некаторыя асобы, што маюць від на жыхарства ў краінах Эўразьвязу.
- Прэм’ер-міністар Польшчы Матэвуш Маравецкі выказаў упэўненасьць, што сцэнар «гібрыднай агрэсіі» супраць Эўразьвязу быў распрацаваны Менскам не самастойна, а ў шчыльнай супрацы з Масквой.
- Прэс-сакратар каардынатара спэцслужбаў Польшчы Станіслаў Жарын 27 верасьня заявіў, што 20% затрыманых мігрантаў маюць сувязі з Расеяй, пра што сьведчаць знойдзеныя доказы. Міністар унутраных спраў і адміністрацыі Мар’юш Каміньскі сказаў, што беларускія памежнікі даюць мігрантам псыхатропныя сродкі, у тым ліку дзецям.
- 30 верасьня ПАРЭ катэгарычна асудзіла практыку вяртаньня мігрантаў «у трэцюю краіну, дзе ім ня можа быць гарантавана міжнародная абарона», і нагадала Латвіі, Літве і Польшчы пра забарону на калектыўную высылку іншаземцаў.
- 8 кастрычніка Варшава заявіла, што трактуе паводзіны беларускага боку як «агрэсіўныя дзеяньні супраць Польшчы». Зьявіўся шэраг відэадоказаў, што беларускія памежнікі ня толькі не спыняюць мігрантаў, але і актыўна дапамагаюць ім нелегальна перасякаць польскую мяжу.
- На межах Беларусі з Польшчай і Літвой ад пачатку міграцыйнага крызісу загінулі сама меней 9 чалавек.
- 8 лістапада раніцай на мяжы зь беларускага боку заўважылі буйную калёну зь некалькіх сотняў мігрантаў, якія рушылі ў суправаджэньні ўзброеных сілавікоў да калючага дроту на мяжы з Польшчай, намагаючыся перасекчы мяжу. Паводле розных ацэнак, іх колькасьць была ад 2 да 4 тысяч чалавек. Многія атрымалі візы ў беларускім дыпляматычным прадстаўніцтве ў Анкары, турэцкія авіякампаніі ўдзельнічаюць у перакіданьні мігрантаў у Беларусь.
- У наступныя дні мігранты пры спрыяньні беларускіх сілавікоў сталі лягерам на памежнай паласе. Курд з Іраку Рэбаз Наджм Хама Саід сказаў Свабодзе, што беларуская міліцыя дапамагае высякаць дрэвы для вогнішчаў на беларускай жа тэрыторыі. Некаторым групам удалося прарвацца на польскую тэрыторыю, але вайскоўцы затрымалі ўсіх парушальнікаў.
- 10 лістапада эўрадэпутат Радаслаў Сікорскі заявіў, што крызіс на мяжы ініцыяваны пры падтрымцы Масквы, а Лукашэнку трэба прызнаць тэрарыстам і выдаць Міжнароднаму трыбуналу. Шэраг іншых эўрапейскіх палітыкаў таксама выказалі ўпэўненасьць, што Пуцін з дапамогай Лукашэнкі расхіствае Эўропу, пачуліся заклікі да ЭЗ дзейнічаць актыўна, а не чакаць.
- 11 лістапада ў паветранай прасторы Беларусі пачалі патруляваць межы расейскія бамбавікі Ту-22М3. Яны належаць паветрана-касьмічным сілам Расеі.
- 11 лістапада Фэдэральная паліцыя Нямеччыны заявіла, што толькі за першыя дні лістапада ў краіну трапілі больш за тысячу мігрантаў, якія выкарысталі Беларусь як краіну транзыту.
- Са жніўня польскія памежнікі спынілі больш за 33 тысячы спробаў нелегальнага перасячэньня мяжы з боку Беларусі, летась іх было 88.
- 15 лістапада больш за 3 тысячы мігрантаў сабраліся на беларускім памежным пераходзе «Брузгі» перад лініяй польскай мяжы, умацаванай часовымі загародамі і шарэнгай польскіх вайскоўцаў.
- Па словах прэс-сакратара Лукашэнкі Натальлі Эйсмант, у Беларусі агулам каля 7 тысяч мігрантаў, якія спадзяюцца трапіць у Нямеччыну.
- 22 лістапада ў Бэрліне адмовіліся прымаць каля 2 тысяч чалавк з Блізкага Ўсходу, якія прыбылі ў Беларусь пасьля арганізацыі рэжымам Лукашэнкі мігранцкага крызісу.
- 25 лістапада мігранты правялі акцыю пратэсту на памежжы, заяўляючы, што ня хочуць вяртацца назад у свае краіны.
- На больш чым дзесяці эвакуацыйных рэйсах у Ірак і Сырыю ў лістападзе-сьнежні Беларусь пакінулі каля 4,5 тысяч мігрантаў.
- На пачатку 2022 году сталі вядомыя тэрміны пабудовы агароджаў на мяжы зь Беларусьсю. Польшча адзначыла, што агароджу дабудуюць да канца чэрвеня, а Літва, што да восені.
- За 2023 год памежнікі суседніх зь Беларусьсю краін Эўразьвязу спынілі 42 тысячы спробаў нелегальнага пранікненьня на сваю тэрыторыю, што на траціну больш за 2022 год.
