Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Катаваньні беларусаў на Акрэсьціна: як вучаць супрацоўнікаў ЦІП і ІЧУ, хто стаіць за загадамі, як было раней. Фільм «Нашай нівы»


Ізалятар на менскім завулку Акрэсьціна
Ізалятар на менскім завулку Акрэсьціна

На працягу вось ужо двух гадоў умовы на Акрэсьціна пагаршаюцца. Беларусы, якія трапілі ў ЦІП за антываенныя пратэсты і вызваліліся ў сакавіку і тыя, каго адправілі на «суткі» ў красавіку 2022-га, расказваюць, што ў камэрах на шасьцёх трымаюць па 30-40 чалавек.

Праект «Ток» пагутарыў зь беларусамі, якія неаднаразова траплялі на «суткі».

У фільме расказваецца гісторыя Сяргея Крупеніча, якога пратрымалі ў ЦІПе 112 дзён запар, як і ягоную жонку, за перасылку паведамленьняў з «экстрэмісцкіх» каналаў адно аднаму. Гісторыя Юліі Міхайлавай, якую затрымлівалі пяць разоў, апошні раз разам з маці і братам.

Расповеды пра ўмовы ўтрымання экс-дацэнткі МДЛУ Натальлі Дулінай, пэнсіянэркі з актыўнай жыцьцёвай пазыцыяй Галіны Лагацкай, таргетоляга Ангеліны Бруцкай.

Аўтары фільма распыталі экс-супрацоўніка ІЧУ Мазыра, а сёньня прадстаўніка ініцыятывы ByPol Уладзімера Жыгара пра тое, як арганізаваная гэтая структура знутры, хто там працуе, і параўналі сёньняшнюю сытуацыю з той, што была дзесяць гадоў таму, у 2011-м, 2014-м, пагутарыўшы з сузаснавальнікам Фонду мэдыцынскай салідарнасьці Беларусі Андрэем Ткачовым і бізнэсоўцам, колішнім маладафронтаўцам Іванам Шылам.

Узяла ўдзел у фільме і кандыдатка гістарычных навук, укладальніца кнігі «Ўлада і грамадзтва: БССР у 1929-1939 гады» Ірына Раманава. На яе думку, «гвалт складае каркас сыстэмы каштоўнасьцяў у войску, чым фармуе ідэнтычнасьць яго чальцоў».

Сяргей Крупеніч, у прыватнасьці, расказваў пра карцар на адну асобу, куды сілавікі зьмясьцілі 8 чалавек. Затым ужо было памяшканьне на чатырох чалавек, куды зьмясьцілі 12.

Уладзімер Жыгар расказаў пра ўласны досьвед працы ў ІЧУ і заявіў, што ў вучэбным цэнтры, адкуль супрацоўнікі трапляюць на працу ў ІЧУ, «ня вучаць, а дрэсуюць». У нейкі час 6-месячную вучобу замянілі 3-месячнай. На думку Жыгара, якасна навучыць міліцыянта за гэты час, у тым ліку супрацоўніка ІЧУ, немагчыма. Увесь вучэбны цэнтар па вечарах глядзеў навіны па БТ або АНТ. Таксама Жыгар заявіў, што ў міліцыі шмат даносчыкаў; акрамя таго, працуе і служба ўласнай бясьпекі, якая дзейнічае ў тым ліку ў месцах пазбаўленьня волі, таму ўсе супрацоўнікі пастаянна пад кантролем.

Юлія Міхайлава расказала пра сустрэчу за кратамі з прапагандыстам Рыгорам Азаронкам, які прыехаў здымаць сваё відэа. Яна катэгарычна адмовілася даваць яму інтэрвію, за гэта ўсю камэру пакаралі — вывелі на 2-гадзінны «шпацыр» у халодны калідор (на дварэ быў люты). Натальля Дуліна прыгадала, што ў адной з камэр, куды яе першапачаткова завялі пасьля затрыманьня за антываенны пратэст, не было нават умывальніка. У 2-меснай камэры трымалі 17 чалавек.

Андрэй Ткачоў успомніў, што ў 2011 годзе ўмовы былі значна прасьцейшымі, тады такіх зьдзекаў, як у 2020-м і пазьней, не было. Іван Шыла прыгадаў, што ў тыя гады ўзімку ніколі не было цёпла, а летам ніколі не было халаднавата. А пытаньне перанаселенасьці камэр, па словах Шылы, паўстала не ў 2020-м, а раней. Тады сукамэрнікі таксама разьмяркоўвалі, калі каму спаць.

Юрыст Павал Сапелка адзначыў, што ў 2020 годзе праз Акрэсьціна прайшлі прыблізна 40-45 тысяч чалавек. Парушэньні ўмоў утрыманьня былі і раней: напрыклад, 15-20 гадоў таму вязьняў маглі карміць толькі раз на дзень. Аднак з павальным парушэньнем асноўных правоў праваабаронцы сутыкнуліся толькі ў 2020-м.

Асобна ў фільме спыніліся на тым, як у камэры з «палітычнымі» падсяляюць бяздомнікаў, штучна перанасяляюць камэры, выліваюць на падлогу хлёрку, высыпаюць лекі і б’юць. Сярод ціску ёсьць і катаваньне голадам, калі чалавека наўмысна з раніцы пераводзяць у іншае месца «спэцэтапам», адпаведна, порцыя ежы на яго не замаўляецца.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG