Пра місію АДКБ у Казахстане
Вусаў:
- Улада ў Казахстане разгубленая. Сілавікі, нягледзячы на вострае супрацьстаяньне з пратэстоўцамі, шмат дзе ня ўдзельнічаюць у лякальных рэпрэсіях і актыўных дзеяньнях.
- Цяжка сказаць, ці была гэта ініцыятыва самога Такаева. Просьба аб дапамозе прагучала адразу пасьля размовы Такаева з Пуціным, пасьля ўмоўнага сыходу Назарбаева ў адстаўку.
- Магчыма, Такаеў меў сумневы, што сілавікі будуць выкарыстоўваюць зброю супраць грамадзянаў.
- Але місія АДКБ магла быць і прапановай Пуціна.
Цыганкоў:
- Ёсьць шмат загадак. У адных месцах сілавікі паводзілі сябе нэўтральна, нічога не рабілі, а ў іншых месцах былі больш актыўныя.
- Што тыя сотні ці пару тысяч вайскоўцаў з АДКБ могуць там зьмяніць, у такой вялікай краіне? Гэта палітычны і сымбалічны крок, які пакліканы засьведчыць, што Такаеў зьвярнуўся да Пуціна і Лукашэнкі і пацьвердзіў: «я свой, я ваш».
Пра ўдзел беларускіх міратворцаў
Вусаў:
- Апанэнты Лукашэнкі заўсёды будуць нэгатыўна ўспрымаць такія ініцыятывы. Нават тыя, хто больш-менш нэўтральна ставіцца да падзеяў у Беларусі, таксама будуць крытычна ставіцца да ўдзелу беларусаў у чужых войнах ці ў здушэньні чужых рэвалюцый. Але тая група, якая падтрымлівае Лукашэнку, будзе толькі за. Бо яны ўспрымаюць казаскую рэвалюцыю як змову зьнешніх ворагаў. Гэта салідарызацыя з тыраніяй.
- Сытуацыя сярод ябацек можа зьмяніцца тады, калі пачнуць гінуць беларускія вайскоўцы.
- Рэжым Лукашэнкі будзе ўдзельнічаць ва ўсіх зьнешнепалітычных дзеяньнях Пуціна. Калі гэта будзе прапанова Пуціна выслаць войскі і павялічыць свой палітычны кантроль над Казахстанам і над іншымі, то Лукашэнка будзе ня толькі змушаны, але задаволены, што яго запрашаюць удзельнічаць у такіх апэрацыях.
Цыганкоў:
- Праціўнікі Лукашэнкі ўсе будуць супраць удзелу беларускіх вайскоўцаў у апэрацыі ў Казахстане. Але думаю, што нават сярод ягоных прыхільнікаў і абыякавых гэтае рашэньне будзе выклікаць масавае незадавальненьне. Акрамя, можа, 10–15% самых зацятых, якія гатовыя паляцець з Лукашэнкам на Сонца. Для беларусаў традыцыйна нікуды ня ўмешвацца.
- Калі пачалася расейская агрэсія ў Данбасе, то Лукашэнка граў якраз іншую ролю — маўляў, мы нэўтральныя, нам ня трэба ўмешвацца.
- Пасьля 2020 году ўсё зьмянілася, ён настолькі залежны ад Расеі, што ўжо ня можа гуляць у нэўтральнасьць. Ды яго ўжо і не турбуе думка народу аб некаторых пытаньнях. Нават калі ён разумее, што большасьць беларусаў паставяцца да гэтага нэгатыўна, ён вымушаны гэта рабіць, і яму пляваць на думку электарату.
Як падзеі ў Казахстане паўплываюць на Беларусь
Вусаў
- Для Лукашэнкі гэтыя падзеі — добрая нагода, каб не праводзіць канстытуцыйны рэфэрэндум. Я думаю, што ўлады разважаюць, ці праводзіць яго цяпер, ці не.
- Рэпрэсіі ў Беларусі пашырацца. Лукашэнка разумее, што калі ён страціць кантроль над палітычнымі рашэньнямі, то гэта прывядзе да расхістваньня сыстэмы. Гэтыя падзеі пераканаюць Лукашэнку, што трэба ўтрымліваць уладу ў сваіх руках, што няма ніякага сэнсу пераразьмяркоўваць уладу, а тым больш зьмяняць інстытуцыянальныя функцыі.
- Лукашэнка будзе рыхтавацца да выбараў 2025 году. Сыстэма будзе пашыраць прастору тэрору.
- Падзеі ў Казахстане паказваюць, што калі лідэр у дыктатуры перастае прымаць фізычна сам рашэньні, то гэта імгненна прыводзіць да каляпсу сыстэмы. Лукашэнка пакуль фізычна сам у стане прымаць рашэньні.
Цыганкоў:
- Усе рэплікі Лукашэнкі сьведчылі пра тое, што ён ня хоча рэфэрэндуму. А цяпер ён задумаецца лішні раз, ці трэба яму гэта. Бо гэта трэба было больш Расеі, і Лукашэнка абяцаў яго Расеі.
- Небясьпека ёсьць і ў тым, каб заставацца да канца ва ўладзе. Лукашэнка будзе шукаць больш надзейны варыянт, безь нечаканасьцяў.
- Калі ён вырашыць, што новая Канстытуцыя яго не задавальняе, то рэфэрэндум адменяць ці перанясуць. Гэта выкліча незадавальненьне Расеі, але Лукашэнка будзе прадаваць гэта Маскве пад дэвізам — «вы ж бачыце, што робіцца ў Казахстане».
Ці будзе Такаеў рэфарматарам
Вусаў:
- Чакаць дэмакратычнага транзыту і трансфармацыі ў Казахстане няма сэнсу. Ня будзе там сур’ёзных палітычных зьменаў. Усё ж такі гэта азіяцкі рэгіён.
- У Казахстане адбудзецца зьмена клану Назарбаева на клан Такаева. Гэта магчыма пры адной умове — што Назарбаеў ужо фізычна ня ў стане аддаваць загады.
- Няма і зьнешніх асяродкаў, якія маглі б падтрымліваць разьвіцьцё дэмакратычных тэндэнцый у Казахстане. З аднаго боку — таталітарны ў палітычным сэнсе Кітай, зь іншага боку — Расея, якая будзе выкарыстоўваць слабасьць Такаева.
- Такаеў можа стаць новым Назарбаевым, як гэта зрабіў у Туркмэністане Бэрдымухамэдаў пасьля сьмерці папярэдняга дыктатара.
Цыганкоў:
- Такія падзеі не спрыяюць таму, каб Такаеў пачынаў ці працягваў эканамічныя і палітычныя рэформы. Акурат пасьля такіх падзей наступае адкат.
- Казахстан у дэмаграфічным пляне вельмі маладая краіна. Мне здаецца, гэты ўздым невыпадковы. Я ня думаю, што гэтую краіну чакае аўтарытарная стабільнасьць. Шмат казахаў вучацца за мяжой і потым вяртаюцца дадому. Шмат моладзі, шмат незадаволеных, адтуль няма вялікай эміграцыі.
Ці канец гэта эры Назарбаева
Вусаў:
- Можна гэта ацэньваць як умоўны сыход: можа так быць, што пасьля здушэньня пратэстаў Такаеў ідзе ў адстаўку, а Назарбаеў рэалізуе свой сцэнар «спадкаемца» і вылучае пляменьніка, які да ўчорашняга дня займаў пасаду старшыні аналяга КДБ Беларусі. Але яго раптоўна звольнілі.
- Мы бачым тут прыкметы палацавага перавароту пры дапамозе пратэстаў.
- Так ці інакш, эпоха Назарбаева ўжо скончылася. Ён жа ўсё яшчэ «лідэр нацыі», а ён нават ня выступіў перад народам, каб суцішыць настроі. Нават ягоная старонка была ўчора заблякаваная. Ён не кантралюе сытуацыю.
Цыганкоў:
- Эпоха Назарбаева скончаная. Ён ужо ня зьявіцца на палітычнай арэне. Мяккі варыянт — што ён проста сыдзе і новыя ўлады ня будуць пра яго згадваць. Больш жорсткі варыянт — што пачнуць чысьціць сям’ю Назарбаева. Можа, пачнуць чысьціць і спадчыну Назарбаева, скідаць яго помнікі.
