Суд Цэнтральнага раёну Менску па матэрыялах ГУБАЗіК МУС Беларусі прызнаў інфармацыйную прадукцыю тэлеграм-каналу «Радыё Свабода — Беларусь», яе аналягі ў сацыяльных сетках і відэахостынгу «YouTube» экстрэмісцкімі матэрыяламі. Пра гэта 3 сьнежня паведаміў тэлеграм-канал ГУБАЗіК.
Камэнтуючы гэтае судовае рашэньне, прэзыдэнт RFE/RL Джэймі Флай сказаў:
«Радыё Свабода катэгарычна адхіляе гэты сьмешны ярлык. Мы імкнемся і надалей даваць аб’ектыўныя навіны і інфармацыю беларускім людзям, якія цяпер як ніколі маюць патрэбу ў незалежных СМІ. Рэжым Лукашэнкі па-ранейшаму дае зразумець, што яго ігнараванне праўды і намаганьні абмежаваць доступ да незалежнай інфармацыі не маюць межаў».
На гэты момант два журналісты Радыё Свабода, Ігар Лосік і Андрэй Кузьнечык, знаходзяцца за кратамі. Журналісты Алег Грузьдзіловіч, Алесь Дашчынскі і Іна Студзінская — пад крымінальным сьледзтвам. Офіс Радыё Свабода ў Менску апячатаны сілавікамі.
«Вас з захапленьнем слухалі яшчэ нашыя дзяды». Як адрэагавалі чытачы Свабоды
Мы сабралі нізку камэнтароў нашых падпісчыкаў на рашэньне ўладаў.
- «Ці ж магло быць па-іншаму? І то яны доўга «трывалі».
- «Прымайце віншаваньні! Знак якасьці!»
- «Віншую!!! Вось яны, санкцыі ў адказ. Зараз яшчэ McDonald’s закрыюць. Ёсьць адчуваньне, што пасьля шостага пакету санкцый (калі ён будзе) пачнуць расстрэльваць беларусаў у якасьці контрасанкцый».
- «Радыё Свабода — Беларусь, вы найлепшыя! Разам да перамогі!»
- «Я люблю вашае СМІ. Вы лепей за дзяржаўныя сьметніцы, якія нават пісаць нармальна ня могуць і выконваць журналісцкія стандарты. Пішыце на нацыянальнай мове, абуджайце ў людзях патрыятызм, пакуль савецкія да***ы і іншыя хворыя людзі зьнішчаюць усю нашую культуру».
- «Радыё Свабода — вечнае. Калі ўжо гнілы СССР нічога ня здолеў зрабіць, то ўжо гэтым клоўнам дакладна ня дадзена. Жыве Беларусь і Радыё Свабода!».
- «Віншую, гэта знак якасьці! Радыё Свабода, вас з захапленьнем слухалі яшчэ нашыя дзяды, вы дапамаглі вызваліцца ад камуністычнай нечысьці. Дзякуй вам, вызвалімся і ад лукашызму».
Перасьлед журналістаў Свабоды
25 чэрвеня 2020 году дома ў Баранавічах затрымалі журналіста Радыё Свабода Ігара Лосіка. Суд у ягонай справе пачаўся толькі праз год. Дакладна вядомыя два артыкулы абвінавачаньня з трох («удзел у масавых беспарадках» і «арганізацыя альбо падрыхтоўка дзеяньняў, якія груба парушаюць грамадзкі парадак»). На знак нязгоды Ігар Лосік двойчы абвяшчаў галадоўкі, адна зь іх працягвалася 42 дні. Пасьля выстаўленьня абвінавачаньняў паводле трэцяга артыкула ў сакавіку 2021 году Ігар Лосік на вачах у сьледчага і адваката пашкодзіў сабе вены на руцэ. У канцы чэрвеня 2020 году яго прызналі палітвязьнем.
Летась МЗС Беларусі пазбавіў акрэдытацыі ўсіх журналістаў Радыё Свабода, як і дзясяткі іншых прадстаўнікоў замежных СМІ.
16 ліпеня 2021 году сілавікі прыбылі ў менскі офіс Радыё Свабода, вырвалі камэры відэаназіраньня на паверсе і выламалі трое дзьвярэй у офісе. Канфіскавалі тэхніку. Таксама зь ператрусамі прыйшлі да журналістаў Алега Грузьдзіловіча, Алеся Дашчынскага і Іны Студзінскай, якія шмат гадоў працавалі на Радыё Свабода, а летась былі пазбаўленыя акрэдытацыі МЗС Беларусі.
Іх затрымалі і пакаралі арыштамі на 10 дзён. Нікому з затрыманых ня выставілі ніякіх абвінавачаньняў, яны застаюцца падазраванымі. Праваабаронцы прызналі іх палітычнымі вязьнямі.
25 лістапада затрымалі фрылансэра Радыё Свабода Андрэя Кузьнечыка, у яго кватэры правялі ператрус, забраўшы тэхніку і іншыя прадметы. Пры гэтым сілавікі на некалькі хвілін атрымалі доступ да тэлеграм-каналу Радыё Свабода. 26 лістапада Заводзкі раённы суд Менску прызнаў Андрэя Кузьнечыка вінаватым у дробным хуліганстве і пакараў 10 суткамі арышту.
Экстрэмісцкімі ў Беларусі прызнаныя больш за 300 каналаў і суполак: ад лякальных чатаў да каналаў з сотнямі тысяч падпісчыкаў. 7 з 10 найбольш папулярных беларускіх тэлеграм-каналаў прызнаныя экстрэмісцкімі.
Змаганьне ўлады супраць недзяржаўных СМІ
У 2020–2021 гадах перасталі выходзіць на паперы шэраг незалежных газэтаў нацыянальнага і рэгіянальнага абсягу. Большасьць газэтаў спынілі выхад праз палітычны ціск пасьля публікацый — ім не давалі далей друкавацца ў Беларусі. Перасьлед працягнуўся ў 2022-2023 гг.
Праблемы з друкарнямі паўсталі перад рэдакцыямі выданьняў:
- «Белгазета»,
- «Брестская газета»,
- «Газета Слонімская»,
- «Информ-прогулка»,
- «„Комсомольская правда“ в Белоруссии»,
- «Лидер-пресс».
- «Народная воля»,
- «Новы час»,
- «Рэгіянальная газета»,
- «Свободные новости плюс»,
- «Ганцавіцкі час».
У многіх рэдакцыях і ў журналістаў дома прайшлі ператрусы. Некаторыя рэдакцыі зазналі некалькі ператрусаў.
Фінансавыя праблемы сталі прычынай закрыцьця яшчэ дзьвюх папулярных у сваіх рэгіёнах незалежных газэтаў. На пачатку мінулага году перасталі выходзіць «Барысаўскія навіны», а ў канцы 2020 году выйшаў апошні нумар газэты «Вольнае Глыбокае».
Мэдыя і мэдыяарганізацыі, прызнаныя ўладай «экстрэмісцкімі фармаваньнямі/арганізацыямі»: Радыё Свабода, Белсат, БелаПАН, Эўрарадыё, Tut.by, Kyky.org, Наша Ніва, Хартыя’97, Флагшток, Hrodna.life, Volkovysk.by, Маланка Медыя, «Бабруйск Online», «Брестская газета», Беларуская асацыяцыя журналістаў, Мост, Люстэрка, Ранак, Беларускі расьсьледавальніцкі цэнтар, Tribuna.com Беларусь, Ex-press.livе.
У Воршы па рашэньні пракуратуры заблякавалі рэгіянальны партал Orsha.eu, у Гомлі «Свободные новости Плюс», у Віцебску «Витебский курьер».
Некаторыя рэдакцыі самі вырашылі спыніць выхад папяровых вэрсій, як, напрыклад, «Информ-прогулка» ў Лунінцы ці «ЎзГорак» у Горках.
Камэнтаваць тут можна праз Facebook. Калі вы ў Беларусі, любы камэнтар можа быць падставай для перасьледу з боку ўладаў