Лінкі ўнівэрсальнага доступу

«Што б расказаў унукам? Супрамат вучыў, пакуль адбываліся перамены?». Гісторыя студэнта БНТУ, затрыманага за дзень да абароны дыплёма


Сяргей Верамяюк
Сяргей Верамяюк

У 2018 годзе берасьцеец Сяргей Верамяюк атрымаў тытул «Найлепшы студэнт БНТУ». Ужо праз 3 гады, на 5 курсе, яго адлічылі з унівэрсытэту за затрыманьні паводле палітычных артыкулаў. Сяргей прызнаецца, што не шкадуе аб тым, што здарылася, бо ня мог ня выказаць сваю грамадзянскую пазыцыю.

Аднак такія погляды хлопец меў не заўсёды. Аб ранейшым стаўленьні да апазыцыі, пераасэнсаваньні сытуацыі ў краіне, сваёй матывацыі ўдзелу ў пратэстах, затрыманьнях і вучобе ў вымушанай эміграцыі Сяргей Верамяюк расказаў Свабодзе.

«Думаў, што апазыцыя – гэта калябаранты»

«Раней я думаў, што ў краіне ўсё добра. Успрымаў пратэсты ў Беларусі як нейкую каламуць. Лічыў, што ўсе, хто гаворыць па-беларуску, – апазыцыя. А з часоў школы ў мяне ў галаве адклалася, што гэта калябаранты, – апавядае 23-гадовы Сяргей Верамяюк. – Думаў, што ўсе яны супраць нашай дзяржавы і гісторыі. А тэма Вялікай Айчыннай вайны для мяне была вельмі важнай, мой прадзед ваяваў. Сам я 5 гадоў стаяў на пасту ля Вечнага агню Берасьцейскай крэпасьці. Быў такім патрыётам-патрыётам, як мне здавалася».

Сяргей кажа, што вучобу за мяжой не разглядаў. Пасьля заканчэньня школы паступіў у БНТУ на мэханіка-тэхналягічны факультэт. У 2018 годзе атрымаў тытул найлепшага студэнта, пастаянна ўдзельнічаў у розных унівэрсытэцкіх фэстывалях і конкурсах. Аднак частку зь іх сёньня Сяргей ацэньвае крытычна.

«Часта праводзіліся сапраўды выдатныя мерапрыемствы на высокім узроўні. Але бывалі, напрыклад, такія: «Беларусь моцная, Беларусь вольная». Было відаць, што ўсе найграна, для галачкі, як той казаў: гэтыя ўсьмешкі, дзядзькі ў касьцюмах з адміністрацыі…»

Сяргей Верамяюк
Сяргей Верамяюк

На 3 курсе хлопец паехаў па студэнцкім абмене ў Польшчу. Гаворыць, зрабіць гэта ад БНТУ было практычна немагчыма.

«Кіраўніцтва па-рознаму ставіла нам палкі ў колы – загады падпісвалі ў апошні момант. Прымушалі ўвесь час нешта перарабляць. Напрыклад, мы пішам у заяве: «Я хачу паехаць у палітэхніку горада Любліна». Ляжыць гэтая папера ў рэктара тыдзень, потым нам яе вяртаюць і кажуць: «Перапішыце, не «палітэхніка горада Любліна», а «Люблінскі тэхнічны ўнівэрсытэт». Плюс у нас забралі стыпэндыю, гэта чамусьці было адной з умоваў паездкі. Паперы мы пачалі зьбіраць у сакавіку, а дакумэнты з усімі подпісамі атрымалі на рукі ў канцы жніўня. Пры тым, што віза робіцца да 60 дзён».

Па словах Сяргея, за час паездкі ён адчуў моцны кантраст паміж вучобай у Польшчы і Беларусі.

«У польскіх унівэрсытэтах цябе ніхто не чапае, маўляў, ты чалавек ужо дарослы, хочаш – вучысься, хочаш – не. Не пасьпяваеш – адлічваюць. У Беларусі такога няма, увесь час за табой ходзяць з фармулёўкай «ты павінен», а гэта якраз дэматывуе».

Сяргей кажа, вучоба за мяжой дапамагла яму пераасэнсаваць шматлікія рэчы, якія адбываліся ў БНТУ.

«Фармальных мерапрыемстваў станавілася ўсё больш. І, калі я прыехаў зь Любліна, зразумеў, што не хачу ўжо ў гэтым удзельнічаць. Было адчуваньне, што мяне выкарыстоўваюць. Я сталеў, у мяне расплюшчваліся вочы на дэталі, якіх я раней не заўважаў».

Сяргей Верамяюк
Сяргей Верамяюк

«Там вадамёты, сьвятлашумавыя гранаты. Я не разумеў, навошта, як, што я асабіста зрабіў»

На выбарах 2015 году Сяргей прагаласаваў за Аляксандра Лукашэнку. Летась яго фаварытам стаў ужо іншы патэнцыйны кандыдат у прэзыдэнты – экс-банкір Віктар Бабарыка.

«Ён своечасовы чалавек, які мае добрую адукацыю, добра размаўляе, відаць, што разумны. Здаецца, я б мог яму давяраць», – тлумачыць суразмоўца.

Сяргей падкрэсьліў, што ўсё ягонае атачэньне было супраць дзейнай улады. Гэта, у тым ліку, паўплывала на ягоны недавер да афіцыйных вынікаў выбараў.

«Памятаю, як 9 жніўня паехаў са сваёй сяброўкай у цэнтар Берасьця, каб проста прагуляцца, паглядзець на гэтых сьветлых беларусаў. А там вадамёты, сьветлашумавыя гранаты. Я не разумеў: навошта, як, што я асабіста зрабіў? Што зрабіла мая сяброўка? – успамінае Сяргей. – У той дзень мяне ўразіла колькасьць нязгодных людзей. Звычайна я баюся натоўпу, таму што ён некантраляваны, часта гэта поўны хаос. Але той натоўп, які я ўбачыў – гэта адукаваныя і добрыя людзі, якія здольныя зьмяняць ня тое, што краіну, нават цэлы сьвет».

Хлапец кажа, што на пратэсты ў Берасьце хадзіў штодня цягам 2 тыдняў. Пазьней удзельнічаў і ў мітынгах у Менску.

Сяргей Верамяюк на адной з акцый пратэсту 2020 году
Сяргей Верамяюк на адной з акцый пратэсту 2020 году

«Што б я расказаў сваім унукам? Што супрамат вучыў, пакуль у краіне адбываліся перамены?»

Хлопец сьцьвярджае, што ведаў пра магчымыя наступствы такога роду выказваньня сваёй грамадзянскай пазыцыі, але застацца ў баку ня мог. На пытаньне, чаму, адказвае:

«Гэта перш за ўсё годнасьць. Мой прадзед прыпісаў сабе ўзрост, каб трапіць на фронт. Прапрадзед ваяваў у 3 войнах. А я буду сядзець, калупацца ў носе, казаць, што мне трэба скончыць вучобу? Ды гары яно агнём! І потым, што я сваім унукам раскажу? Што сядзеў і супрамат вучыў, пакуль у краіне адбываліся перамены?»

25 сакавіка 2021 году Сяргея першы раз затрымалі паводле вядомага ў народзе артыкулу 24.23 КаАП (раней 23.34 КаАП). Па словах хлопца, нягледзячы на тое, што ў той дзень у Менску анансавалася акцыя да Дня Волі, людзей на вуліцах практычна не было. Па горадзе перамяшчаліся ў асноўным сілавікі.

«Яны бралі ўсіх запар. Калі мяне пасадзілі ў машыну, я ўжо зразумеў, што павязуць у ізалятар, але адчуваў хутчэй цікавасьць, чым страх. Хацеў даведацца, як гэта працуе знутры. Быў свайго роду квэст. Калі мяне прывезьлі ў РАУС, міліцыянт спытаў: «Адкуль?». Я адказаў, што зь Берасьця. А ён: «Ха-ха. Нармальна вы там мусарам далі прас..цца».

15 сутак Сяргей правёў у жодзінскім ізалятары.

«Там з затрыманымі размова была кшталту: селі, усталі, да сьцяны. Білі кожную раніцу падчас шмону (праверкі). Памятаю, як сілавік нам сказаў: «Вы тупыя, безь лялькаводаў нават у турму зайсьці ня можаце». Адзін раз да нас зайшоў супрацоўнік з пытаньнем, ці былі мы ў душы. Мы адказалі, што не. (Ён зноў пытае: «Колькі?» Адказваем: «Тыдзень» А ён: «По..й». Замкнуў камэру і пайшоў», – расказвае суразмоўца.

Сяргей Верамяюк
Сяргей Верамяюк

Ужо празь некалькі месяцаў хлопец зноў апынуўся ў ізалятары. 14 чэрвеня, за дзень да абароны дыплёма, Сяргея затрымалі супрацоўнікі ГУБАЗіК, нібыта падазраючы ў адміністраваньні тэлеграм-канала «БНТУ 97».

Не знайшоўшы ніякіх доказаў, хлопца чарговым разам асудзілі на 15 сутак паводле артыкулу 24.3 КаАП (нібыта за «непадпарадкаваньне супрацоўніку МУС») і зьмясьцілі ў ІЧУ на Акрэсьціна.

«У камэры, разьлічанай на 4 чалавекі, нас знаходзілася ад 16 да 23. Сьпякота была 34ºC, мы сядзелі ў майтках і сплывалі потам. Там пастаянна гарэла сьвятло. 2 разы ноччу, а 2 і 4 гадзіне, нас будзілі крыкам: «Устаць! Б…, хутка ўсталі». Нас ні разу не вывелі на шпацыр і не перадалі ніводнага ліста. Мая мама знарок ехала зь Берасьця ў Менск, каб перадаць мне рэчы, але атрымаў я іх, толькі калі выйшаў на свабоду».

Дыплём, адвучыўшыся 5 гадоў ва ўнівэрсытэце, Сяргей атрымаць так і ня змог. Яго адлічылі. Хлопец сьцьвярджае, што ўспрыняў гэтую навіну спакойна.

«Я жыў Беларусьсю, быў гатовы да ўсяго», – кажа ён.

«Хачу, каб давалі магчымасьць вырашаць праблемы ў краіне, а не садзілі за краты»

Ад магчымага працягу перасьледу 6 жніўня Сяргей вырашыў выехаць у Польшчу. У Варшаве ён змог паступіць на бюджэт у політэхнічны ўнівэрсытэт. Яго залічылі адразу на апошні курс. Пасьля пасьпяховай задачы экзамэнаў дыплём Сяргей зможа абараніць ужо ў лютым.

У Варшаве Сяргей ходзіць на акцыі беларусаў, працягвае вучыць беларускую мову, на якой ён ужо вольна размаўляе, часам піша лісты палітвязьням. Хлопец кажа, што вельмі спадзяецца на хуткае вяртаньне на радзіму. А сваю «ідэальную Беларусь» апісвае так:

«Я б хацеў жыць у краіне, дзе можна будзе размаўляць па-беларуску і не трапляць за гэта ў турму. Дзе можна будзе выйсьці ў чырвона-белых шкарпэтках. Напрыклад, у майго польскага дэкана на профілі ў фэйсбуку стаіць рамка пра «Страйк кабет» (пратэсты супраць рашэньня Канстытуцыйнага суду аб узмацненьні жорсткасьці закону аб абортах у Польшчы. – РС), і яе ніхто за гэта не звальняе. Гэта нармальна – мець сваю думку, і я хачу, каб і ў нас было гэтаксама. Я гатовы ісьці працаваць на МАЗ, МЗКТ, каб нешта рабіць для сваёй краіны. У кожнай дзяржаве ёсьць праблемы, і трэба іх вырашаць. Але галоўнае, каб давалі магчымасьць гэтым займацца, а не садзілі за краты».

Камэнтаваць тут можна праз Facebook. Калі вы ў Беларусі, любы камэнтар можа быць падставай для перасьледу з боку ўладаў

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG