Якія тэмы закранулі падчас інтэрвію:
- пасадку самалёта Ryanair у Менску;
- адносіны Беларусі з Захадам;
- уплыў санкцый на эканоміку краіны;
- нелегальную міграцыю;
- будучы ўдзел Беларусі ў чарговай сэсіі Генэральнай асамблеі ААН.
Лукашэнка выказаўся пра тое, хто вінаваты ў нелегальнай міграцыі. Ён заявіў, што ў Літве ёсьць злачынныя групоўкі, якія за грошы прывозяць мігрантаў, і што лічыць, пасьля ўвядзеньня санкцый Беларусі было б дзіўна абараняць Літву ад мігрантаў. Калі Літве патрэбна будзе дапамога, «мы гэтую дапамогу ім акажам, але ўжо не задарма».
Ён таксама заявіў, што беларускай эканоміцы санкцыі (ён іх назваў удушэньнем беларускага народу) не нанесьлі шкоды, а ВУП сёлета нават вырас на 3,5%.
Асноўныя тэзісы ягонага выступу камэнтуе палітоляг Павел Вусаў.
— Я думаю, што гэта спроба проста выйсьці на міжнародны інфармацыйны парадак дня, таму што Лукашэнка пасьля выбараў 2020 году знаходзіцца ў поўнай інфармацыйнай ізаляцыі, калі казаць наогул аб міжнародным узроўні. Нават расейскія сродкі масавай інфармацыі неахвотна ўдзельнічаюць у піяры Лукашэнкі. І вось выкарыстаньне сваіх сяброў з Саудаўскай Арабіі, таму што ў Лукашэнкі і яго клану вельмі добрыя ўзаемаадносіны — фінансавыя, эканамічныя, асабістыя — з Аб’яднанымі Арабскімі Эміратамі, з Саудаўскай Арабіяй, таму яны вырашылі, як мне здаецца, выкарыстаць гэты фактар для таго, каб выйсьці якраз на заходні інфармацыйны рынак. І асноўныя мэсыджы для гэтага заходняга інфармацыйнага сэгмэнту Лукашэнка вызначыў у гэтых двух урыўках, якія разьмясілі інфармацыйнае агенцтва БелТА і «Пул першага», гэта наконт санкцый.
Сыгнал там ня толькі ў тым, што ён гатовы за грошы спыніць паток мігрантаў, а сыгнал важны быў у тым, што яны гатовыя да дыялёгу, яны гатовыя сесьці і размаўляць зь Літвой ці з Захадам, нягледзячы на тое, што іх ціснуць і душаць, але гэта быў ясны сыгнал для Захаду. Можа быць, у чымсьці завуаляваны — у тым, што сыстэма гатова пайсьці на нейкія размовы з суседзямі, перш за ўсё з Літвой і, безумоўна, празь Літву — з Эўрапейскім зьвязам. Паглядзім, што яшчэ было ў іншых урыўках. Поўнага інтэрвію пакуль не апублікавалі.
ВУП Беларусі вырас на 3,5%, нягледзячы на санкцыі?
— Гэта ўвогуле трэнд. Цяпер кожны дзень ад умоўнага прэмʼер-міністра да міністра замежных спраў, умоўнага Макея, кожны дзень яны гавораць пра тое, што ВУП Беларусі павялічыўся. Апошні раз Лукашэнка казаў гэта на сустрэчы з Пуціным. Афіцыйнай статыстыкі мы ніколі ня ўбачым, не даведаемся, а без доступу да агульных дадзеных гэта вельмі складана праверыць. На мой погляд, гэта такі ідэалягічны крок, трук, каб паказаць, што «санкцыі неэфэктыўныя, яны нас не задушаць».
А ўчора ці пазаўчора ўжо сам Макей казаў пра тое, што санкцыі спрыяюць разьвіцьцю беларускай эканомікі. Але гэта, па сутнасьці, можна праверыць па тым, як санкцыі бʼюць па Расеі, што фактычна многія расейскія сэктары эканомікі цярпяць, нягледзячы на тое, што краіна вялізная, у чымсьці самадастатковая, цярпяць ад санкцый. Што ўжо казаць пра такую сьціснутую эканоміку, як у Беларусі.
Дык санкцыі «не адбіліся на беларускай эканоміцы» ці гэта «ўдушэньне»?
— Гэта ўсё ідэалягічныя парамэтры. З аднаго боку, трэба паказаць, што санкцыі скіраваныя не супраць рэжыму, а супраць народу. І калі мы паглядзім камэнтары праўладных аналітыкаў або публіцыстаў, там усюды гаворыцца пра тое, што санкцыі — гэта непрыкрыты фашызм. Гэта ў прынцыпе неабходна для таго, каб у нейкай ступені мабілізаваць частку насельніцтва вакол сыстэмы, паказаць, што ў пагаршэньні эканамічнай сытуацыі вінаватыя санкцыі. Але сэгмэнт супярэчнасьцяў тут зусім не замінае сыстэме ў выкарыстаньні прапагандысцкіх трукаў.
Але, з другога боку, вядома ж, трэба паказаць, што мы не прагнілі, нас не зламаць і санкцыі толькі спрыяюць разьвіцьцю беларускай эканомікі. Практычна той жа інструмэнтар — прапагандысцкі, ідэалягічны — да гэтага часу выкарыстоўвае і расейская прапаганда.
Санкцыі Эўразьвязу супраць рэжыму Лукашэнкі
Эканамічныя сэктаральныя санкцыі
Эканамічныя сэктаральныя санкцыі былі ўведзеныя Эўразьвязам пасьля інцыдэнту з прымусовай пасадкай самалёта Ryanair у Менску 23 траўня 2021 году і наступнага затрыманьня журналіста Рамана Пратасевіча і ягонай партнэркі Соф'і Сапегі, а таксама з прычыны парушэньняў правоў чалавека і рэпрэсій.
У матывацыйнай частцы прынятага рашэньня прыгадваюцца, у прыватнасьці, эскаляцыя сур’ёзных парушэньняў правоў чалавека ў Беларусі і жорсткія рэпрэсіі супраць грамадзянскай супольнасьці, дэмакратычнай апазыцыі і журналістаў, а таксама асобаў, якія належаць да нацыянальных меншасьцяў.
24 чэрвеня 2021 году Эўразьвяз увёў наступныя абмежавальныя захады:
- У экспарце і перадачы абсталяваньня, тэхналёгіяў або праграмнага забесьпячэньня, прызначанага для выкарыстаньня ў інтарэсах беларускіх уладаў у маніторынгу або перахопе Інтэрнэту і тэлефоннай сувязі на мабільных або стацыянарных прыладах.
- У экспарце ў Беларусь тавараў падвойнага прызначэньня для вайсковага выкарыстаньня.
- У экспарце ў Беларусь тавараў, якія выкарыстоўваюцца для тытунёвых вырабаў.
- У імпарце ў ЭЗ нафтапрадуктаў з Беларусі.
- У імпарце ў ЭЗ калійных угнаеньняў з Беларусі,
- У доступе на фінансавыя рынкі ЭЗ ўраду Беларусі, а таксама беларускім дзяржаўным фінансавым інстытутам і субʼектам.
- Эўрапейскаму інвэстыцыйнаму банку забаронена фінансаваць праекты ў дзяржаўным сэктары Беларусі.
Санкцыі супраць асобаў і прадпрыемстваў
Раней, на пасяджэньні ў Люксэмбургу 21 чэрвеня 2021 году, міністры замежных спраў Эўразьвязу зацьвердзілі чацьвёрты пасьля прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году ў Беларусі пакет санкцый супраць беларускага рэжыму.
Санкцыйны сьпіс з 78 чалавек і 8 арганізацый, якім замарожваюцца актывы і забараняецца выдача візаў у Эўразьвяз, быў апублікаваны ў афіцыйным часопісе Эўразьвязу, такім чынам ён набывае моц.
Яшчэ раней, у кастрычніку, лістападзе і сьнежні 2020 году Эўразьвяз увёў тры пакеты санкцый супраць уладаў Беларусі. Абмежавальныя захады тычацца афіцыйных асобаў, а таксама некаторых прадпрыемстваў. Агулам у санкцыйным сьпісе тады апынуліся 84 асобы, якім забаронены ўезд у краіны ЭЗ. У сьпіс уваходзіць Аляксандар Лукашэнка, ягоны сын Віктар Лукашэнка, кіраўніца ЦВК Лідзія Ярмошына, старшыня КДБ Іван Тэртэль, старшыня Сьледчага камітэту Іван Наскевіч, генэральны пракурор Андрэй Швед і іншыя сілавікі, а таксама судзьдзі і чальцы выбарчых камісіяў.
Сярод іншага, ЭЗ увёў санкцыі супраць юрыдычных асобаў: ЗАТ «Белтэхэкспарт», «Дана Холдынгз/Дана Астра», Кіраўніцтва справаў прэзыдэнта Беларусі, ТАА «Сінэзіс», ААТ «АГАТ — электрамэханічны завод», ААТ «140-ы рамонтны завод» і ААТ «Менскі завод колавых цягачоў».
