Дата дня
3 чэрвеня 1988 году ў газэце «Літаратура і мастацтва» быў надрукаваны артыкул Зянона Пазьняка і Яўгена Шмыгалёва «Курапаты — дарога сьмерці». У выніку сьвет даведаўся пра масавыя сталінскія рэпрэсіі ў Беларусі.
Дзень у гісторыі
1912 — Янка Купала скончыў працу над камэдыяй «Паўлінка».
2006 — Чарнагорыя абвясьціла незалежнасьць ад Сэрбіі.
У гэты дзень нарадзіліся
1911 — Ганна Сапрыка, беларуская пісьменьніца, перакладчыца.
1915 — Адольф Гугель, беларускі мастак.
1935 — Васіль Зуёнак, беларускі паэт.
У памяці
1899 — памёр Ёган Штраўс (сын), аўстрыйскі кампазытар, дырыжор і скрыпач, кароль вальсаў (самы славуты —«Казкі венскага лесу»), аўтар апэрэт (найвядомейшыя — «Жанчына-кажан», «Цыганскі барон»).
1924 — памёр Франц Кафка, нямецкамоўны пісьменьнік.
1997 — памёр Янка Сурвіла, грамадзкі дзяяч у эміграцыі, у 1958–1965 арганізатар і вядоўца беларускіх радыёпраграмаў Гішпанскага радыё.
У чатыры гады ён ужо чытаў па-беларуску і дэклямаваў на памяць Купалаву паэму «Курган».
У 1942-м сямнаццацігадовы Янка — дырэктар пачатковай беларускай школкі, спаленай партызанамі.
Па вайне ў беларускім лягеры для перамешчаных асобаў у нямецкім Ватэнштэце ён засноўвае й рэдагуе часопіс «Шляхам жыцьця».
Потым — эміграцыя ў Францыю. Там у 1948-м, на Першым зьезьдзе беларускай эміграцыі ў Парыжы, адбываецца рамантычнае Янкава знаёмства з зусім яшчэ юнай Івонкаю Шыманец, якая празь дзесяць гадоў стане ягонай жонкаю.
Атрымаўшы стыпэндыю Мадрыдзкага ўнівэрсытэту, Сурвіла вывучае эканоміку і робіць захады, каб арганізаваць беларускамоўныя праграмы Гішпанскага радыё. 25 сакавіка 1952 году ён выходзіць у эфір зь першай скіраванай на Беларусь перадачаю. У 1958–1965 гадах Янка вядзе з Гішпаніі штодзённыя беларускія радыёпраграмы.
Пасьля пераезду Сурвілаў у Канаду наша заакіянская дыяспара атрымала ў асобе Янкі чалавека, які, паводле словаў Барыса Рагулі, «быў прычынны да вытокаў усіх пачынаньняў на беларускай палітычнай і грамадзкай ніве, што зарадзіліся і рэалізаваліся ў Атаве».
Зь дзіцячых гадоў, калі сам змайстраваў свой першы фотаапарат, ён захаваў захапленьне мастацкай фатаграфіяй, пакінуўшы, у прыватнасьці, цэлую галерэю партрэтаў нашых літаратараў-эмігрантаў, у тым ліку партрэт Натальлі Арсеньневай, зьмешчаны ў менскай кнізе яе вершаў «Яшчэ адна вясна» (1996).
У вечнасьць Янка адышоў, як і жыў, грамадзянінам Беларускай Народнай Рэспублікі, Раду якой ад 1997 году ўзначальвае Івонка Сурвіла.
Уладзімер Арлоў, Імёны Свабоды, 4-е выданьне, с. 438–439.
