Валер Бычкоўскі працаваў на «Яндекс.Такси» праз кампанію-пасярэдніцу, у якой арандаваў аўтамабіль. 25 кастрычніка, падчас нядзельнага маршу, яго затрымалі разам з траімі пасажырамі і аўтамабілем, прысудзілі «суткі». Цяпер мужчына ў Польшчы. Пра сваю гісторыю барацьбы, затрыманьня і ўцёкаў ён расказаў Свабодзе.
Валер Бычкоўскі мае дзьве адукацыі — сярэднюю спэцыяльную і вышэйшую. Летась ён завочна скончыў гістарычны факультэт БДУ і балятаваўся ў дэпутаты на парлямэнцкіх выбарах. Сёлета ўвайшоў у ініцыятыўную групу Вольгі Кавальковай. Пасьля выбараў далучыўся да акцыяў пратэсту, а пасьля іх дапамагаў іншым удзельнікам дабірацца дадому.
Як затрымалі
25 кастрычніка Валер ехаў за калёнай пратэстоўцаў у машыне таксі. На розных участках маршруту да яго селі трое пасажыраў — мужчына сярэдняга ўзросту, маладая дзяўчына і жанчына гадоў 50.
«Да мяне селі тыя, каму ўжо цяжка было ісьці. Мы даехалі амаль да міліцэйскага кардону і вырашылі зьяжджаць, бо пратэстоўцы ўжо пачалі разыходзіца. На Арлоўскай, каля цэнтру «Маці і дзіця», дарогу нам перакрылі два бусы, адтуль выскачылі гэтыя чэрці з аўтаматамі і атачылі маю машыну. Не душыць жа іх... І ў мяне было разуменьне — ну два бусікі я аб’еду, а далей стаіць іхны асноўны кардон, і ўцякаць там няма куды. Мы ціха, мірна выйшлі з машыны. Я быў у камуфляжнай куртцы зь бел-чырвона-белым шаўронам на левым рукаве. Яны, мусіць, мяне і спынілі за шаўрон, бо левая рука відаць праз вакно. І іхны камандзір у рацыю сказаў: «Прысылайце машыну. Чатыры чалавекі. Таксіст з бэчэбэ-шаўронам».
Валер кажа, што дакладна ведае пра лёс толькі аднаго з сваіх пасажыраў — мужчыну вызвалілі пасьля допыту, хаця нібыта пагражалі крымінальнай справай за арганізацыю і каардынацыю акцыяў пратэсту.
«Кантактаў дзяўчыны і жанчыны ў мяне не было, але ў пастарунку я дзяўчыну бачыў. Мусіць, яе таксама пасадзілі на „суткі“, бо я яе потым бачыў на Акрэсьціна. Лёс жанчыны мне невядомы».
Білі ня ўсіх
Валер Бычкоўскі кажа, што яго ня білі — ні пры затрыманьні, ні потым ў аўтазаку, РУУС ці ізалятары. «Нас ня білі і рукі хамуцікамі ня сьцягвалі. У аўтазаку мы чулі, што недзе гранаты выбухаюць. Потым нам закінулі яшчэ аднаго чалавека — маладога перапужанага і пабітага хлопца, яшчэ аднаго мужчыну пад 60 гадоў з залітым сьлезацечным газам тварам. Ад гэтага газу было цяжка дыхаць нават нам. У іх абодвух рукі былі сьцягнутыя плястыкам. І ў пастарунку амаль ва ўсіх былі рукі ў такой сьцяжцы. У РУУС нас паставілі ў калідоры тварам да сьцяны, і да мяне заўсёды падводзілі міліцыянтаў, зьвяртаючы ўвагу на мой шаўрон. Але мяне ня білі».
Суразмоўца кажа, што на Акрэсьціна «таксама не было жаху. У першую ноч нас было восем у камэры на 6 чалавек. А ў Баранавічах быў выпадак, калі адзін хлопец выходзіў на волю, то канваір сказаў: «Ну вы, хлопцы, давайце, хутчэй усё вырашайце. Або скідвайце яго, або суцішцеся, бо я хачу Новы год дома адсьвяткаваць».
Суд праз скайп і «суткі» за ўдзел у акцыі і непадпарадкаваньне міліцыі
Суд над Валерам Бычкоўскім прайшоў традыцыйна — праз скайп у ЦІП на Акрэсьціна.
«У пратаколах напісалі, што я ўдзельнічаў у несанкцыянаванай акцыі, выгукаў лёзунгі, хаця я, што называецца, „круціў баранку“... Я паведаміў, што маіх траіх пасажыраў таксама затрымалі, і ў іх можна запытаць, яны таксама недзе тут... Але судзьдзя, прозьвішчам Няборская, адмовілася, бо ў яе былі паказаньні міліцыянта Александровіча А. А., у іншых — Іванова І. І. Я казаў, што з машыны мы выйшлі самі, не было ніякага непадпарадкаваньня. Але ёй гэта было нецікава. Службовую машыну забралі для праверкі».
«На трэці дзень мяне перавезьлі ў Баранавічы. Там у нас уся камэра падхапіла COVID. Я яшчэ не да канца паправіўся, дагэтуль кашляю».
Службовую машыну вярнулі, а ўласную — арыштавалі
Пасьля вызваленьня Валер адразу зьвязаўся з кіраўніцтвам, каб паведаміць, што службовая машына знаходзіцца ў РУУС, але яму прапанавалі прыехаць у офіс і падпісаць дакумэнты аб аплаце так званага прастою машыны.
«Я адмовіўся. Потым патэлефанаваў кіраўнік кампаніі і літаральна сказаў мне: „Если вы, Валерий, участвовали в майданах и обоср...лись, то это не моё дело“. Я адмовіўся размаўляць у такім тоне і паклаў слухаўку. Пазьней, наколькі я ведаю, кампанія забрала машыну з РУУС».
Пазьней у месцы сваёй прапіскі ён атрымаў паведамленьне пра арышт уласнага аўтамабіля.
«Відаць, калі мяне судзілі на Акрэсьціна, то паднялі ўсе мае справы. Я ж і ў 1996 годзе ўдзельнічаў, і ў Курапатах стаяў, быў кандыдатам на мінулых парлямэнцкіх выбарах... Яны паднялі ўсе мае нявыплачаныя штрафы — агулам недзе на 3,5 тысячы рублёў — і арыштавалі мой аўтамабіль».
На наступны дзень з банкаўскай карткі Валера на загад выканаўчай службы зьнялі ўсе грошы.
«Я зразумеў, што мяне будуць заціскаць і далей, і мне трэба нешта рабіць. Пакуль я думаў, мне адключылі мабільны інтэрнэт, а на наступны дзень і мабільную сувязь. Два дні запар прыходзілі і грукалі ў дзьверы... Я вырашыў, што наступным крокам будзе забарона выезду за мяжу. Я за дзень сабраў усе неабходныя рэчы і зьехаў у Кіеў. Мяжу прайшоў спакойна, а потым брат казаў, што яшчэ тры дні па мяне прыходзілі».
У Кіеве пры дапамозе беларускіх валянтэраў Валер падаў дакумэнты ў польскае консульства для атрыманьня гуманітарнай візы, а праз два тыдні зьехаў ужо ў Варшаву. Пасьля ізаляцыі плянуе шукаць працу.
Сямʼя засталася ў Беларусі
У Менску ў яго застаўся малодшы брат, а маці жыве ў іншым горадзе.
«Брат усё разумее, а маці, безумоўна, перажывае. Першыя дзесяць дзён пасьля арышту я проста ляжаў з ковідам, а потым была такая інтэнсіўнасьць падзеяў, што я хуценька сабраў валізу і паехаў».
Мужчына кажа, што, пакуль рэжым ня зьменіцца, не плянуе вяртацца ў Беларусь.
«У мяне ж яшчэ крэдыт на рамонт аўтамабіля нявыплачаны. Спадзяюся, што ў новай Беларусі мы зможам неяк улічыць форс-мажорныя абставіны».
Валер Бычкоўскі працаваў у розных сфэрах — кіроўцам тралейбуса, на МАЗе, у лягістычным цэнтры «Эўраопту», езьдзіў гастарбайтэрам у Маскву. Супрацоўнічаў з рознымі палітычнымі сіламі — рухам салідарнасьці «Разам», БХД, «Эўрапейскай Беларусьсю», АГП. Але перакананы, што цяпер нельга разыходзіцца па «партыйных кватэрах».
«Мы ўсе робім адну справу. Усе рознагалосьсі трэба вырашаць пазьней, калі зьменім уладу і будзе канкурэнцыя між партыйнымі рухамі. Тады будзем вырашаць, да якой партыі далучацца паводле ўласных ідэяў і поглядаў. Цяпер наша задача — зьмяніць уладу».
Выступ Валера Бычкоўскага на тэлевізіі ў часе выбарчай кампаніі ў парлямэнт, 2019 год
