Ці маюць рацыю крытыкі прэзыдэнта ЗША, якія лічаць, што саміт у Хэльсынкі — адназначная перамога Пуціна? Чаму амэрыканскі прэзыдэнт ні ў чым не пярэчыў расейскаму? Што атрымаў Трамп ад саміту ў фінскай сталіцы?
Гэтыя тэмы абмяркоўваюць Юры Дракахруст і аглядальнік расейскай службы Радыё Свабода Яраслаў Шымаў.
Чаму Трамп не пярэчыў Пуціну?
Дракахруст: Амэрыканскі друк, амэрыканскі істэблішмэнт амаль пагалоўна ацаніў вынікі хэльсынскага саміту адмоўна, ацаніў як перамогу Пуціна і паразу Трампа. Пра гэта гавораць як дэмакраты, гэтак і рэспубліканцы, традыцыйныя крытыкі — такія як The New York Times i The Washington Post — не шкадуюць рэзкіх і моцных словаў, але нават Fox News камэнтуе вынікі даволі кісла.
Крытыкі Трампа закідаюць яму, што ён ні ў чым не запярэчыў Пуціну, што ён абсалютна беспрэцэдэнтна крытыкаваў уласныя спэцслужбы, стоячы побач ці то з супернікам, ці то з канкурэнтам, але не зь сябрам. І фактычна сказаў, што давярае Пуціну больш, чым айчынным спэцслужбам.
Відавочна, што дроваў у гэты агонь падкінула рашэньне пракуратуры ЗША выставіць абвінавачваньні ва ўмяшальніцтве ў амэрыканскія выбары 12 афіцэрам ГРУ РФ.
Можна гадаць, ці гэта было зроблена знарок ці так выпадкова супала (хаця падобныя супадзеньні ўяўляюцца малаімавернымі), але ў любым выпадку Трампу гэтым рашэньнем зрабілі галоўнае пытаньне парадку дня саміту. І агульнае меркаваньне — ён прайграў.
Але ня будзем ставіць на гэтым кропку. Хаця б з той прычыны, што Трамп — палітык моцны і рэзкі. Мы гэта бачылі і падчас прэзыдэнцкіх выбараў, і на мінулым тыдні ў Брусэлі і ў Лёндане, калі Трамп даваў указаньні, як англічанам праводзіць Brexit.
І вось Хэльсынкі. І Трамп паводзіць сябе вельмі лагодна, Трамп сапраўды не пярэчыць Пуціну ні ў чым. Таму што ён слабак? А, можа, так было і задумана? І калі так, то што менавіта было задумана?
Шымаў: Што задумана, я дакладна адказаць не магу, бо я — ня Трамп. Але магу меркаваць на падставе назіраньняў за яго палітычнымі паводзінамі ня толькі ад пачатку яго выбарчай кампаніі, але і ад больш раньняга часу.
Чаму ўсе крытыкі Трампа і нават частка рэспубліканскай партыі абвясьцілі пра паразу? Іх палітычная лёгіка і іх палітычныя ўстаноўкі вельмі адрозьніваюцца ад лёгікі і палітычных установак Трампа.
Хто крытыкуе Трампа
Гэтая крытыка сыходзіць як з шэрагаў дэмакратычнай партыі, гэтак і ад больш традыцыйнай часткі рэспубліканскай партыі, якую савецкія прапагандысты называлі «ястрабамі». Гэтыя людзі арыентаваныя на актыўнае ўмяшальніцтва ЗША ў палітычныя працэсы фактычна па ўсім сьвеце і на жорсткае супрацьстаяньне тым рэжымам, якія з тых ці іншых прычынаў увайшлі з ЗША ў клінч большай ці меншай жорсткасьці.
Трампу не падабаецца існы ўсясьветны парадак, у якім зашмат, на яго погляд, міжнародных дамоўленасьцяў, якія зьвязваюць рукі
Найбольш яскравай фігурай гэтай плыні ў рэспубліканскай партыі зьяўляецца Джон Макейн. Гэтыя людзі атаясамляюць сваю лёгіку з інтарэсамі Злучаных Штатаў.
А ў Трампа іншая лёгіка і ўяўленьні. Яму наагул не падабаецца існы ўсясьветны парадак, у якім занадта шмат, на яго погляд, шматбаковасьці, зашмат міжнародных дамоўленасьцяў, якія зьвязваюць рукі, прычым у асноўным зьвязваюць рукі самым моцным.
Гэта і парыская дамова аб глябальным пацяпленьні, зь якой Трамп выйшаў, як толькі зьявілася магчымасьць, гэта і дамова з Іранам. Гэтая апошняя дамова яму таксама не даспадобы. Ён лічыць яе слабай, і ў яго больш жорсткі падыход да Ірану і больш праізраільская пазыцыя, чым у большасьці папярэдніх адміністрацыяў і асабліва ў адміністрацыі Абамы.
Агульны стыль палітыкі Трампа — я хачу рабіць Амэрыку вялікай, у ягоным разуменьні, за кошт разьвязваньня ёй рук і магчымасьці дамаўляцца наўпрост з партнэрамі, супернікамі, праціўнікамі, зь якімі ён цяпер лічыць патрэбным дамаўляцца. Палічыў патрэбным сустрэцца з Кімам — сустрэўся. Якія вынікі гэтай сустрэчы — іншая справа. Трамп — майстра піяру, ён выціснуў максымум з гэтай, на мой погляд, даволі пустой сустрэчы.
Роля Расеі для Трампа
Сустрэўся з Пуціным... Я не прыхільнік тэорыяў, што Трамп — расейскі агент. Гэта лухта. У лёгіцы Трампа Расея не адыгрывае такой ужо вялікай ролі. Яна адыгрывае важную ролю, але не велізарную Велізарную ролю адыгрывае Кітай. І там вялікае суперніцтва, там найперш эканамічнае супрацьстаяньне. Мы бачым, што Трамп пачаў гандлёвую вайну з КНР, ён падвысіў тарыфы на дзясяткі мільярдаў даляраў.
Дракахруст: Падобнае тлумачэньне прапанаваў мой калега Валер Карбалевіч. Паводле яго, лагодны Трамп у Хэльсынкі і агрэсіўны Трамп у Брусэлі і Лёндане ўпісваюцца ў палітычную філязофію Трампа, вызначаную яшчэ ў яго кнігах, напісаных да прэзыдэнцтва.
Дзе амэрыканскія інтарэсы маюць канкрэтнае грашовае вымярэньне — там Трамп будзе жорсткім, злым, скандальным, будзе прадʼяўляць прэтэнзіі
Груба кажучы, сэнс гэтай лёгікі — значэньне маюць толькі грошы. Дзе амэрыканскія інтарэсы маюць канкрэтнае грашовае, прычым велізарнае, вымярэньне — там ён будзе жорсткім, злым, скандальным, там ён будзе прадʼяўляць прэтэнзіі. А дзе ёсьць гэтыя грашовыя інтарэсы? Гэта Кітай і Эўразьвяз. Менавіта зь імі ён размаўляе жорстка і вядзе гандлёвыя войны.
А Расея... Ён, дарэчы, у Хэльсынкі двойчы паўтарыў: ЗША і РФ разам маюць 90% усясьветнага ядзернага патэнцыялу. Але гэта падкрэсьлівае, што эканамічныя патэнцыялы ў дзьвюх краінаў несувымерныя.
Шымаў: Там быў цікавы момант, зьвязаны з «Паўночным патокам-2», калі ён спачатку пакрытыкаваў Нямеччыну, а потым прызнаў, што Амэрыка выходзіць на пярэдні плян па здабычы газу і ў яе свой інтарэс пастаўляць звадкаваны газ на эўрапейскі рынак. Для яго на першым пляне сапраўды камэрцыя, ён бізнэсовец.
Дракахруст: А Расея пры гэтым — эканамічны карлік. Так, у яе ёсьць нафта, газ, але ў маштабах ЗША, ЭЗ, Кітаю — гэта карлік. Ну, а з карлікам можна пагаварыць і лагодна.
І для Трампа Ўкраіна, Сырыя, нават Іран — гэта другасна і наагул малацікава.
Шымаў: Не зусім. Ён дакладна сфармуляваў, што для яго важная бясьпека Ізраілю. Блізкаўсходні матыў там гучаў, былі прыгаданыя і Іран, і Ізраіль. Некаторыя геапалітычныя пункты для яго важныя. Але я згодны, што ў цэлым, у прынцыпе, для яго палітыка — гэта збольшага сьледзтва эканомікі. Паводле лёгікі Трампа, у стасунках з Расеяй няма праблемаў, дзеля якіх варта было б ісьці на канфрантацыю.
Нашто яму казаць — вы, расейцы, умешваліся ў выбары, якія ён выйграў? Ён бы тады падрываў уласную легітымнасьць
А што да меркаванага ўмяшальніцтва Расеі ў амэрыканскія выбары, дык крытыкі Трампа, відаць, лічаць яго ідыётам. Нашто яму казаць — вы, расейцы, умешваліся ў выбары, якія ён выйграў? Ён бы тады падрываў уласную легітымнасьць. Але ён ня дурань. І натуральна, што ён ня хоча гэтую тэму пэдаляваць. Ён яе і не пэдаляваў.
Каму Трамп паказаў сябе «крутым»
Дракахруст: Пасьля саміту Трамп-Кім вы напісалі тэкст «Пацанская дыпляматыя». Але ці не здаецца вам, што Трамп прайграў у Хэльсынкі нават у парадыгме пацанскай дыпляматыі, прайграў «па паняцьцях»? Вось ёсьць амэрыканскі прэзыдэнт, ён круты мужык, каўбой, ён ганяе ўсіх гэтых эўрапейскіх «фраероў». Але тут сустракаецца мужык з мужыком. Ну і здавалася б, нават па паняцьцях, варта было неяк абазначыць сваю пазыцыю, сказаць, што а вось па Ірану я з вамі ў тым нязгодны, а па Сырыі — у тым, а па Ўкраіне — у гэтым.
А атрымалася сьмешна. Пуцін выкладаў амэрыканскія пярэчаньні. Было пытаньне пра Крым, Пуцін сказаў: амэрыканскі бок лічыць, што гэта была анэксія, у нас іншае меркаваньне, мы лічым, што гэта было народнае волевыяўленьне. Трамп нават не сказаў: так, мы і сапраўды лічым гэта анэксіяй.
Выглядае, што Трамп, апроч іншага, не паказаў сябе крутым. Ці наадварот — паказаў?
Шымаў: Я вам адкажу адной лічбай. Ёсьць сьвежае апытаньне па Амэрыцы. Яго вынікі прыгадвае амэрыканскі аналітык, зусім не заўзятар Трампа, Фарыд Закарыя. Ён піша пра «рэвалюцыю Трампа» у рэспубліканскай партыі. Яшчэ некалькі гадоў таму рэспубліканскі электарат быў настроены вельмі скэптычна адносна Пуціна і Расеі. Сёньня сярод рэспубліканскіх выбаршчыкаў 56% за паляпшэньне адносінаў з Расеяй. У Трампа на носе, у лістападзе — выбары ў Кангрэс і Сэнат. Трампу трэба, каб рэспубліканцы перамаглі. І ў першую чаргу сярод іх тыя кандыдаты, якія блізкія яму, носьбіты і адэпты гэтай трампісцкай рэвалюцыі.
Трамп адчувае свайго выбаршчыка. Яму ня трэба было выглядаць «паханом» з Пуціным. А з эўрапейцамі — трэба
А гэты электарат ня хоча, каб Трамп таптаў ці спрабаваў таптаць Пуціна. Ён хоча, каб Трамп з Пуціным дамаўляўся. Трамп адчувае свайго выбаршчыка. Яму ня трэба было выглядаць «паханом» з Пуціным. А з эўрапейцамі — трэба.
Трамп не казаў, што Пуцін — яго сябра. Ён ужывае словы «канкурэнт», «супернік». У абдымкі ня кідаецца, але і на канфрантацыю ня йдзе. А электарат не складаецца з палітычных аналітыкаў.
Прычым ніякі не складаецца — ні дэмакратычны, ні рэспубліканскі, ні шэра-бура-малінавы. Ён складаецца пераважна зь людзей, якія рэагуюць на сымбалі. Вось сымбаль: Трамп крута дамовіўся з Кім Чэн Ынам. Былі на мяжы вайны, а цяпер — не. Трамп паказаў сябе добра.
Трамп мякка пагаварыў з Пуціным — гэта таксама сыгнал таго, што Трамп — добры дзяржаўны дзеяч, які ўмее размаўляць з малапрыемнымі людзьмі.
А зь людзьмі іншага кшталту, якія нам, амэрыканцам, грошы вінныя, ён таксама ўмее размаўляць і выбіваць зь іх грошы. Ці, прынамсі, пагражае ім, што будзе кепска, калі яны гэтыя грошы не заплацяць. Лёгіка такая. Масаваму выбаршчыку, схільнаму галасаваць за Трампа, гэтага сёньня цалкам хапае.
Камэнтаваць тут можна праз Facebook. Калі вы ў Беларусі, любы камэнтар можа быць падставай для перасьледу з боку ўладаў