Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Шаўцоў супраць Фядуты: што сказаў Лукашэнка ў штогадовым пасланьні


Якія адказы на сацыяльна-эканамічныя выклікі прапанаваў кіраўнік Беларусі ў пасланьні? Чаму ён так стрымана казаў пра вынікі ўлагоджваньня адносінаў з Расеяй? Што азначае рэзкі тон яго выказваньняў наконт палітыкі Эўразьвязу?

Гэтыя пытаньні ў Праскім акцэнце абмяркоўваюць палітоляг Юры Шаўцоў і публіцыст і паліттэхноляг Аляксандар Фядута. Вядзе перадачу Юры Дракахруст.

Ці быў абвешчаны новы курс?

Дракахруст: Якія новыя падыходы прапанаваў Аляксандар Лукашэнка ў сваім сёлетнім штогадовым пасланьні? Ён у чарговы раз падкрэсьліў, што Беларусі, ды і нікому, паводле яго, не падыходзяць лібэральныя рэцэпты. Ну, а што было прапанавана ў межах дырыжысцкага ці кэйнсіянскага, ці камуністычнага, ці якога іншага падыходу?

Усё ж нядаўнія мітынгі «недармаедаў», якія прайшлі ў многіх гарадах Беларусі — індыкатар даволі высокай сацыяльнай напружанасьці. Ды і макрапаказьнікі эканомікі пакідаюць жадаць лепшага — спад працягваецца ўжо трэці год. Па ідэі выклік вымагае адказу. Ён прапанаваны, хаця б эскізна?

Калі Расея пачала ўзьнімацца эканамічна і мы таксама пайшлі ўгару.

Шаўцоў: Я проста ў іншых катэгорыях гэта ўсё разумею. Беларусь у апошнія 3 гады як саюзьнік Расеі атрымала ўсе плюсы і мінусы ад канфлікту Расеі і Захаду, мы мелі тыя ж самыя адсоткі падзеньня ВУП, як і Расея. Калі Расея пачала ўзьнімацца эканамічна і мы таксама пайшлі ўгару. Я б іншыя тэрміны выкарыстоўваў, калі мы кажам пра нашу эканамічную сытуацыю.

Дракахруст: Калі ласка, выкарыстоўвайце якія заўгодна тэрміны, але варта сказаць, што ў гэтым выступе Лукашэнка не сказаў пра тое, пра што вы сказалі, ён не сказаў — бачыце, мы замірыліся з Расеяй, у нас палепшыліся адносіны і таму будзе нам шчасьце.

Ён казаў пра шмат якія пытаньні: пра адукацыю, пра чыноўнікаў, пра карупцыю. Зараз людзям складана, многім складана, і людзі хочуць пачуць, як ім будзе лепш. Адказы на гэта прагучалі? Вы зараз прапанавалі свой, але вы не прэзыдэнт. А ў прамове Лукашэнкі вы пачулі адказы?

Шаўцоў: Лукашэнка казаў тое, што ён хацеў сказаць, як кіраўнік дзяржавы, а я ж адказваю не за яго, а за сябе. З майго пункту гледжаньня сёньня мы знаходзімся на дне той эканамічнай рэцэсіі, у якую мы ўпалі пасьля пачатку ўкраінскай вайны. І зараз з гэтага дна мы пачынаем падымацца — гэта кажа і Сусьветны банк, і МВФ, і наш урад. І ў гэтым годзе, ці ў наступным, але ў нас пачнецца зрост. Тое, што тычыцца таго, што казаў Лукашэнка, мне падаецца, што ён проста чалавек, які зьяўляецца важным для нашага грамадзтва, ён размаўляе не з намі, не з вамі, Юры, і не з вамі, Аляксандар, а з грамадзтвам. І ён ведае, што сказаць гэтаму грамадзтву, якое яго паважае, любіць і падтрымлівае. Ён дае яму гэтыя тэзы і тыя тэзы, якія ён сказаў, я думаю, што грамадзтва іх падтрымае.

Дракахруст: Аляксандр, якой вам бачыцца гэтая прамова і тое, што там прагучала? Пачулі людзі адказы на тыя пытаньні, якія ў іх ёсьць, якія яны задавалі? Магчыма, сапраўды гэта адрасавана не вам і не мне. Магчыма, Юрыю Шаўцову, вось ён пачуў. А іншыя пачулі, на ваш погляд?

Фядута: Магчыма, я сапраўды не адношуся да грамадзтва. Дагэтуль мяне з грамадзтва ніхто не выключаў, толькі з апазыцыі бывала. Я не пачуў ніякіх адказаў.

Не было адказу на пытаньне, чым новы год будзе адрозьнівацца ад мінулага.

Я сыходжу з таго, што перш за ўсё штогадовыя пасланьні прэзыдэнта — гэта нейкая канцэпцыя таго, як будзе жыць краіна ў надышоўшым годзе, перш за ўсе фінансава-эканамічным надышоўшым годзе. І гэтага адказу не было. Не было адказу на пытаньне, чым новы год будзе адрозьнівацца ад мінулага, таму што кожны год Аляксандр Лукашэнка кажа пра тое, што трэба лепей працаваць. Але ўсё гэта мы ведаем, што трэба лепей працаваць, што трэба весьці шматвэктарную палітыку. Ну так, трэба весьці, таксама трэба чынавенству ісьці да народа, але хто з гэтым спрачаецца? Ды ніхто.

Калі прааналізаваць, ці былі нейкія канцэптуальныя падыходы, зь якіх можна было зрабіць высновы, што будзе рабіць урад далей з краінай, то высьвятляецца, што нічога сказана не было. Магчыма, сапраўды Аляксандр Лукашэнка зьвяртаўся не да нас. Але перш за ўсё адказы на гэтыя пытаньні чакала нават не грамадзтва, а чакаў дзяржаўны апарат, для якога гэта праграмны выступ, чакалі замежныя інвэстары, для якія гэта таксама праграмны выступ. Усе перамовы, якія вядзе ўрад спадара Кабякова — гэта адбываецца недзе там, за кулісамі, а што будзе сказана дакладна і канкрэтна першай асобай, якая прымае рашэньні — вось гэтага ніхто не пачуў.

Дракахруст: Юры, а на ваш погляд, тыя адрасаты, пра якіх зараз сказаў Аляксандар, яны з гэтага выступу нешта пачулі? Скажам, не падабаецца лібэральная канцэпцыя, лібэральны погляд, добра, ёсьць іншыя падыходы, якія характэрызуюцца такімі паняцьцямі, як «кропкі росту», як «прамысловы прарыў», «прамысловая палітыка», ёсьць ідэі, якія нядаўна выказваў Пётар Пракаповіч, пра тое, што, так бы мовіць, трэба аслабіць жалезную хватку Нацыянальнага банку на горле нацыянальнай эканомікі.

Нешта такое прагучала і што з гэтага пасланьня пачулі тыя адрасаты, пра якіх казаў Аляксандар: дзяржаўны апарат і замежныя інвэстары?

Шаўцоў: Як на мой погляд, то ўсе ўсё пачулі. Лукашэнка вельмі вопытны чалавек, ён кіруе краінай больш за 20 гадоў, і трэба прыслухоўвацца, а не выказваць свой пункт гледжаньня.

Лукашэнка ўтрымлівае краіну ад вайны.

Як я разумею ягоную прамову, то ўсё там зразумела, ён вызначыўся па самай галоўнай праблеме Беларусі — па Ўкраіне: нацыяналісты ва ўладзе, але мы не лезем у канфлікт — гэта тое, чаго хоча наш народ.

У нас велізарная траўма ад Другой сусьветнай вайны і нашы людзі разумеюць, што такое вайна, адчуваюць гэта нават зараз, праз тры пакаленьні пасьля той вайны. І Лукашэнка гэта разумее, ён утрымлівае краіну ад вайны, і гэта прагучала.

Другое, што прагучала — наконт Захаду: мы не канфліктуем з Захадам, а шукаем нейкія кропкі паразуменьня, у прынцыпе тое ж самае, што і наконт Украіны, проста больш лагодна гэта прагучала.

Наконт Расеі: Расея наш саюзьнік і калі ня будзе Расеі, то будзе як ва Ўкраіне, гэта і прагучала. Лібэралізм. Ну што такое лібэралізм? Ён проста акрэсьліў, што ёсьць парадак у краіне і ён за гэты парадак нясе адказнасьць і таму гэтыя фанатыкі лібэральных рэформаў ці рынку, або як яны там сабе назавуць, яны не пройдуць. Гэта ўсе то, што народ чакае.

Дракахруст: Юры, гэта зразумела, гэта сапраўды прагучала, але з таго, як вы тлумачыце, вынікае, што быў адказ па Ўкраіне, быў адказ па Захаду, быў адказ па Расеі, а вось што тычыцца ўнутранай палітыкі — ці быў ён?

Лібэралізм ня пройдзе, а што пройдзе — прапановы Пракаповіча? Я не кажу, што яны кепскія, можа яны цудоўныя.

Шаўцоў: Я не памятаю ніякіх прапановаў Пракаповіча ці яшчэ кагосьці. У нас ёсьць адзін лідэр, адзін палітык, ён ужо за 20 гадоў кіруе краінай, ён проста падкрэсьліў, што так і будзе і далей.

Дракахруст: Зразумела, але ёсьць пэўныя спрэчкі, пэўныя дыскусіі пра розныя падыходы. Зьвярніце ўвагу, што з вуснаў Лукашэнкі гучыць, што нам не трэба лібэралізму, нам не трэба рэформаў, але гэта ўсё адрасуецца не нейкім людзям, якія «гвалтам крычаць на вуліцах», а гэта адрасуецца ўрадоўцам, гэта адрасуецца таму ж Кабякову, адрасуецца Мацюшэўскаму, адрасуецца Снапкову. Можна далей пералічваць. І гэтыя людзі на сваіх пасадах застаюцца.

Шаўцоў: Ну, так.

Дракахруст: Што так? Чыя палітыка праводзіцца? Лукашэнка ж трымае іх на пасадах, ён іх слухае, а навошта, калі яны такая «контра» лібэральная?

Шаўцоў: Каго паставіў, тых і слухае. А калі будзе «контра», то ён іх і здыме.

Дракахруст: Але ж слухае. А нашто слухае, калі яны вызнаюць лібэральныя падыходы, якія такія кепскія, жахлівыя?

Шаўцоў: Як я разумею, гэта проста дыскусіі ў момант прыняцьця рашэньня. Гэта не ёсьць дыскусіі ў парлямэнце Францыі, напрыклад, гэта не дыскусіі аб накірунку краіны ці чымсьці іншым. Накірунак акрэсьлівае Лукашэнка, а да ўсяго астатняга ён проста прыслухоўваецца, як да нейкага меркаваньня перш чым вырашыць нешта.

Дракахруст: Аляксандр, на ваш погляд, у гэтай спрэчцы дарадцаў, памочнікаў, супрацоўнікаў Лукашэнкі гэтая прамова абазначыла яго ўласную пазыцыю? Юры робіць выгляд ці сапраўды ня ведае пра наяўнасьць розных падыходаў.

У пасланьні, як мантра, паўтаралася — не, нам гэты паганы лібэралізм не патрэбны. Ну дык ня так даўно былі высунутыя канкрэтныя прапановы ў гэтым рэчышчы — давайце мы аслабім грашовую палітыку. Але не, у пасланьні гэта не было сказана, нават пра тыя ж тарыфы ЖКГ было сказана — мы іх будзем падымаць, толькі не адразу мы іх падымем, але мы іх падымем да 100%. Дык накірунак вызначаны?

Фядута: Не, накірунак не вызначаны. А накірунак не вызначаны менавіта таму, што, як слушна сказаў Юры, усе застануцца на сваіх пасадах і гэта значыць, што ні адзін з двух бакоў: ні бок плянава-дзяржаўнікаў на чале са спадаром Пракаповічам, ні бок лібэралаў-рыначнікаў на чале са спадаром Румасам пакуль што не атрымаў поўнага даверу, як і недаверу ад прэзыдэнта.

Галоўнае пытаньне ў тым, што канцэпцыі зноў не прагучала.

І гэта значыць, што і сам Лукашэнка не вызначыўся. І тады ўзьнікае іншае пытаньне: чалавек кіруе 23 гады і ў яго няма пляну, што рабіць у выпадку крызысу. Але насамрэч любое кіраваньне дзяржавай — гэта перш за ўсе антыкрызыснае кіраваньне. Чалавек можа ня ведаць, што рабіць з грашыма, якія раптам зваляцца яму на галаву, але ён мусіць ведаць, што рабіць, калі грошай няма. Чакаць, калі Расея дасьць? А калі яна ня дасьць? Чакаць, калі Захад дасьць? А калі і ён ня дасьць? І што тады? Галоўнае пытаньне ў тым, што канцэпцыі зноў не прагучала.

Што будзе з дэкрэтам аб «дармаедах»?

Дракахруст: Нагодай для пратэстаў, пра якія я казаў, быў знакаміты дэкрэт № 3, у прастамоўі — дэкрэт аб «дармаедах». З пасланьня стала зразумела, што будзе з гэтым Дэкрэтам? У пасланьні прагучалі цікавыя вызначэньні што на тых 350 тыс. чалавек, якія закранаюцца дэкрэтам, «кляйма няма дзе ставіць». Траціна мільёна з «кляймом».

Зь іншага боку, не было сказана, што грошы па дэкрэту працягнуць спаганяць. У сакавіку было сказана, што спаганяць да 2018 году ня будуць. Потым Лукашэнка тлумачыў, што дэкрэт як бы і не прыпынены. Але не было сказана, што дзейнічае ў поўным абʼёме. Дык што зь ім будзе? Аляксандр, Вы зразумелі?

Фядута: Не. Насамрэч калісьці я казаў, што найбольшай дэманстрацыяй павагі з боку прэзыдэнта і да дзяржаўнага апарату, і да народу было б проста зачытваць тое, што яму напісалі ў пасланьні.

На жаль у нас у краіне толькі адзін палітык.

У гэтым выпадку няма месца імправізацыі, у гэтым выпадку кожны чалавек, хто прымаў удзел у падрыхтоўцы гэтага пасланьня, адказвае за тыя дадзеныя, якія ён даў і за тыя словы, якія ён напісаў. Але сёньня прэзыдэнт кажа адно, а заўтра кажа іншае, і добра, калі год паміж гэтымі выказваньнямі. А калі месяц, а калі 3 дні? А як з гэтым дэкрэтам № 3 і што ў гэтым выпадку рабіць?

Так, сапраўды, на жаль у нас у краіне толькі адзін палітык, але галоўнае не ў тым, што ў нас адзін палітык, а ў тым, што ў нас няма тых мэханізмаў, якія здолелі ўраўнаважыць яго прыхільнасьць да палітычных, эканамічных і іншых імправізацыяў.

Дракахруст: Юры, а вы зразумелі, што будзе з гэтым дэкрэтам? У пасланьні прагучалі такія ідэі, што мы павінны прымусіць гэтых людзей працаваць, мы павінны прыгадаць савецкія практыкі. Ну, савецкія практыкі мы памятаем — гэта крымінальная адказнасьць за дармаедзтва. Размова ідзе пра гэта?

Шаўцоў: Лукашэнка проста крызысны мэнэджэр, ён утрымлівае краіну як ён можа ў момант крызысу. Вось зараз Расея пайшла ўверх, і пакрысе і ў нас пойдзе таксама рост. У яго няма ніякіх — ні лібэральных, ні кансэрватыўных, ніякіх іншых ідэалягічных дамінантаў у тым, што ён робіць. Ён проста прагматык.

І вось у гэтым сэнсе ён, як чалавек, які робіць проста тое, што можа зрабіць у дадзены момант, каб усё не рухнула, гэты дэкрэт трэба разглядаць. Мы знаходзімся ў момант перамоваў з МВФ па велізарным крэдыце для Беларусі — 3,5 млрд. даляраў. Гэта велізарная сума. І МВФ, як і заўжды, як і паўсюль, патрабуе ад тых, хто атрымоўвае ад іх крэдыт, згарнуць сацыяльныя гарантыі. Лукашэнка адмовіўся ад таго, каб гэта рабіць разава і ён гэта не раз казаў, ён гэта расьцягнуў на 3 гады, ну, можа крыху болей, у нас ідзе зварочваньне сацыяльнай дзяржавы: пэнсійнай сыстэмы і іншых сацыяльных гарантыяў. І гэты дэкрэт аб «дармаедах» з таго самага шэрагу. Гэта адзін з крокаў па зварочваньні сацыяльных гарантыяў. Што з гэтага атрымаецца ў выніку? Я думаю, што нічога, бо не першы раз у нас з МВФ гэты самы «флірт», і Лукашэнка спыніцца ў той момант, калі справа дойдзе да пагрозы крызысу.

Дракахруст: Юры, я не зусім вас зразумеў. Паводле вас Лукашэнка — чысты практык, але прэцэдэнтаў такога кшталту дэкрэту няма ні ў якіх краінах.

Шаўцоў: Чаму няма? Паўсюль ёсьць. Вазьміце Літву, у іх тая ж самая праблема, каб тыя людзі, якія працуюць, напрыклад, у Лёндане, каб яны плацілі грошы ў Содру — ў фонд сацыяльнага забесьпячэньня. І гэта практычна паўсюль. Проста ў нас гэта зроблена праз дэкрэт, але ў прынцыпе гэта практычна паўсюль, дзе разьвітая сыстэма сацыяльных гарантыяў. І практычна паўсюль прымушаюць людзей плаціць у дзяржаўныя фонды, каб потым атрымоўваць пэнсіі.

Дракахруст: Там яны, відаць, проста падаткі плацяць, а ў Беларусі размова ідзе зусім не пра гэта.

Шаўцоў: Проста ў нас яны дурацкую форму прынялі праз дэкрэт, маглі як у Літве зрабіць гэта — больш двудушна, але ў нас такая практыка — ўсё рабіць проста.

Дракахруст: Але ваш адказ, што насамрэч гэты дэкрэт проста не будзе працаваць? Кепска гэта ці добра, але ён ня будзе працаваць?

Шаўцоў: Не, чаму? Вы мяне не так зразумелі. Я ўпэўнены, што ці ў выглядзе дэкрэта, ці ў іншым выглядзе, але тых людзей, якія не плацяць у пэнсійны фонд, прымусяць плаціць. Проста прынята ў нас па-дурацку, але калі ў нас сацыяльная дзяржава ці больш-менш сацыяльная, то абавязкова такое будзе.

Дракахруст: А прымушаць працаваць будуць?

Шаўцоў: Усіх прымусяць, як паўсюль.

Дракахруст: Як дзе, прабачце?

Шаўцоў: Паўсюль.

Дракахруст: Прымушаюць працаваць?

Шаўцоў: Прымушаюць плаціць сродкі ў фонд сацыяльнага страхаваньня.

Дракахруст: Я Вам працытаваў Аляксандра Лукашэнку і ён сказаў: «мы прымусім іх працаваць». І я спытаў, ці будзе гэта зроблена?

Шаўцоў: Я ўпэўнены, што так.

Чаму не згуляў расейскі козыр?

Дракахруст: Юры, Вы ўжо пачалі размову пра зьнешнепалітычны курс. Мяне зьдзівіла такая рэч. 3 красавіка была сустрэча ў Стрэльні, дамовіліся практычна па ўсіх важных, спрэчных момантах. Чаму Аляксандр Лукашэнка не выйшаў на трыбуну і не сказаў: «Бачыце, мы памірыліся, мы сябры, браты і зараз будзе вам шчасьце». Чаму так не было сказана?

Шаўцоў: Гэта тактыка.

Дракахруст: Я разумею, што гэта тактыка, але ў чым яе сэнс?

Шаўцоў: Я ня ведаю, што там канкрэтна ў прэзыдэнта ў галаве ў дадзены момант, але я магу прапанаваць свой погляд. Я думаю, што ягоная задача не разбалянсаваць краіну. Ён перагнуў кій, калі можна так сказаць, у манэўрах з Захадам. Ну і даманэўраваўся, што прыйшлося арыштоўваць больш за 20 чалавек са страшным абвінавачваньнем.

Але мы зьяўляемся краінай прыфрантавой і таму яго галоўная задача — гэта каб сюды не перайшла вайна. І ён як можа, так і робіць. Калі яму здаецца, што трэба нешта патушыць у адносінах з Расеяй, каб сюды не ўлезьлі нейкія дзеячы з Украіны, ён тушыць, як можа.

Дракахруст: Аляксандр, Ваш адказ. Чаму, як здавалася, выгадная тэма не была скарыстаная? Лукашэнка некалькі слоў пра гэта сказаў, але без вялікага імпэту. І ў чым тут прычына? Ці яму самому не надта падабаецца тая форма кампрамісу, на якой ён пайшоў, а гэта ўсё ж такі кампраміс быў у Стрэльне, ці таму што ён чакае, што гэта не апошні канфлікт? Вы, як паліттэхноляг, можаце адказаць, чаму такая нібыта казырная, джокерная карта не была скарыстаная?

Лукашэнка можа хлусіць, але ён хлусіць толькі тады, калі ён сапраўды верыць у тое, што кажа.

Фядута: Таму што тады трэба было б растлумачваць, што гэта было. А насамрэч растлумачыць на мове, якую б зразумелі якраз тыя, пра каго кажа спадар Шаўцоў, каб зразумелі простыя людзі, тыя, каго Лукашэнка лічыць сваім электаратам. Гэта значыць, што альбо трэба вызначыць, што ты атрымаў паразу і дастаткова сур’ёзную, альбо трэба рабіць выгляд, што нічога не адбываецца. І вось Лукашэнка зрабіў выгляд, што нічога не адбываецца, што адбылося тое, што заўжды: пасварыліся і памірыліся.

Дзяржаўны апарат усё зразумеў, што гэта менавіта параза, ён разумее, што гэта не апошняя параза, якая будзе ў перамовах з Расеяй і што гэтае пытаньне будзе ўставаць кожны раз, калі будзе ўставаць пытаньне эканамічнае. Лукашэнка можа хлусіць, але ён хлусіць толькі тады, калі ён сапраўды верыць у тое, што кажа, а ў дадзеным выпадку яму няма ў што верыць. У дадзеным выпадку ён ведае, што адбылося.

Новая «халодная вайна» з Захадам?

Дракахруст: І яшчэ адна тэма, на якую ўсе зьвярнулі ўвагу — гэта тон адносна Эўразьвязу, адносна Захаду. Менавіта падчас зачытваньня гэтай часткі пасланьня Лукашэнка адрываўся ад тэксту, часткова імправізаваў. І варта прыгадаць, што ні ў леташнім пасланьні, ні ў пазалеташнім пасланьні такога не было, не было такіх фармулёвак.

Зь іншага боку, гэтыя фармулёўкі ў адрозьненьні ад даўніх часоў, калі казалася, што «монстар-NATO падпаўзае да сінявокай», на мой погляд, была хутчэй скарга Захаду на Захад, маўляў, што ж вы так з намі, мы ж харошыя, мы ж вашы. Як вы інтэрпрэтуеце гэты тон, чаму гэты тон, у чым прычына? Канфлікт з Захадам з нагоды падаўленьня пратэстаў ці тут прычына замірэньня з Расеяй ці яшчэ нешта?

Фядута: Юры ўжо сказаў, што Лукашэнка вырашыў галоўнае: ён занадта пайшоў на кампраміс з Захадам, зараз трэба неяк адкручваць. Справа ў тым, што кампрамісу ніякага не было. Выпусьціць палітычных зьняволеных, каб пасьля зьявіліся новыя — гэта не кампраміс, гэта гандаль, пра гэта ўсе ведаюць. І ўсе разумеюць, што гэта амаль што галоўны аргумэнт Лукашэнкі.

Ён ня можа весьці сябе ў адносінах, напрыклад, да Ўкраіны інакш, чым так, як ён увесь час сябе паводзіць. Альбо ў пытаньні прызнаньня незалежнасьці Абхазіі і Паўднёвай Асэтыі.

Выпусьціць палітычных зьняволеных, каб пасьля зьявіліся новыя — гэта не кампраміс, гэта гандаль.

А што да палітвязьняў, то ён тлумачыць — ўчора было ўсё добра, учора мы іх выпусьцілі, а сёньня будзе дрэнна і мы іх пасадзім, а хочаце, каб іх не было, то плаціце грошы. Нічога іншага, толькі фінансавыя рэчы.

Калі казаць пра тое, што Расея нечага патрабуе, каб зьмяніліся стасункі з Захадам, то з майго пункту гледжаньня Расея вельмі добра робіць выгляд, што яна гэта патрабуе. Таму што менавіта такім чынам яна здольная атрымаць падтрымку ад уласнага электарату больш жорсткіх эканамічных патрабаваньняў да беларускага боку.

Дракахруст: Юры, вы сказалі, што, відаць, Лукашэнка вырашыў, што надта ён зблізіўся з Захадам, вырашыў «адкруціць», «адкаціць». А што ён — у NATO ўступаў? ці ў Эўразьвяз уступаў?

Шаўцоў: Я казаў не за Лукашэнка, а за сябе.

Дракахруст: Вось гэтыя словы, якія прагучалі ў пасланьні — даволі рэзкая крытыка, даволі рэзкія абвінавачваньні, на ваш погляд што яны азначаюць у практычным пляне? У чым зьменяцца стасункі з Захадам?

Шаўцоў: Ні ў чым. Зараз усе чакаюць, ва ўсёй Эўропе, ва ўсім сьвеце і ў пэўным сэнсе і ў Беларусі, калі скончацца электаральныя кампаніі гэтага году. Францыя, Нямеччына, Брытанія, Італія — недзе напрыканцы году будзе зразумела, якая канфігурацыя сілаў будзе ў Эўропе. Але чым бы ні скончыліся канкрэтныя кампаніі, зразумела, што хто б не перамог, будуць узмацняцца пазыцыі эўраскептыкаў. Сёньня ўсе чакаюць і ўсім зразумела, што тая канфігурацыя Эўразьвязу, кіраваньне Эўропай, якое існавала каля 20-ці гадоў, яно зьменіцца і зьменіцца ў бок таго, што паменшыцца ўплыў Брусэлю, як саюзнага цэнтру, на краіны Эўразьвязу, Лукашэнка гэта і сфармуляваў.

Дракахруст: Юры, дык што гэта азначае для Беларусі? Добра, давайце ўявім сабе, што ў Францыі перамагае Лё Пэн, давайце ўявім, што ў Нямеччыне перамагае «Альтэрнатыва для Нямеччыны». І што? Што гэта азначае для Беларусі?

Шаўцоў: Вельмі добрае пытаньне, напэўна, галоўнае з нашай размовы. Па-першае, нам трэба зараз усталёўваць адносіны не з Брусэлем, а перш за ўсё з буйнымі краінамі, а для Беларусі гэта Нямеччына і Францыя.

Дракахруст: А іх раней не было? Усе з Брусэлю ішло? Здаецца і ў Бэрлін лёталі, і ў Парыж лёталі.

Шаўцоў: Сёньня Брусэль не такі магутны, дай Бог, каб ён існаваў нават далей.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG