Падводзячы рысу, пераглядаю ўласныя тэксты, міжволі шукаючы – дзе ў гэтай гульні быў схаваны залаты прыз.
Пачалося ўсё за год да кампаніі з нататкі «Проста Статкевіч». Ідэальны мабілізацыйны сцэнар з Міколам у галоўнай ролі, прыдатны на ўсе, самыя безнадзейныя часы. Сіла яго ў тым, што ён пэрпэндыкулярны лёгіцы Лукашэнкі і ягонага рэжыму, а таму – зьнянацкавы. Прыблізна, як нобэлеўская прэмія ў літаратуры. Бачыце, яшчэ да Алексіевіч у нас мог зьявіцца свой Мандэла, прычым што б ні рабіў рэжым у дачыненьні да Статкевіча, усё ішло б на карысьць пратэсту. Што турма, што вызваленьне. І кожны крок Статкевіча-адзінага быў бы пераможным для ўсіх. Гэта быў змагарны сцэнар з закладзеным у фінал трыюмфам.
Лёгіку вылучэньня Міколы ня трэба было нікому тлумачыць. Супрацьстаяньне сатрапа і героя разумеюць нават трохгодкі. Якія могуць быць яшчэ кандыдаты, калі папярэднія выбары ня скончыліся, пакуль наш кандыдат у турме? Ня так і цяжка было б заклеіць усе слупы краіны партрэтамі Статкевіча. Сцэнар падтрымалі б усе апанэнты рэжыму. Вось дзе адкрывалася прастора і для байкоту, і для грамадзянскага непадпарадкаваньня, і для страйкаў, і для Плошчы, словам, для рэвалюцыі.
Але не атрымалася. Духу не хапіла аж на такі размах і трыюмф. Вялікую ідэю загаварылі, раздрабілі, пахавалі. Стала зразумела, што краіна да змагарнага разьвіцьця падзеяў не гатовая.
Варта было б для гісторыі адшукаць той вырашальны момант, калі нехта з лідэраў апазыцыі парваў на шматкі казырнага туза і на сцэнары «Статкевіч – адзіны кандыдат» быў пастаўлены крыж.
На наступнай стадыі мог спрацаваць дармаед Шульган. Зусім няшмат не хапіла. А толку ня так і мала, калі ўлічыць, што публічна пасьмяяцца з «сур’ёзнага мерапрыемства» – справа часам больш карысная, чым іншы апазыцыйны кангрэс.
Калі й на гэта не хапіла рашучасьці, засталося тое, што ёсьць. Дакладней, выступіў на арэну эвалюцыйны шлях разьвіцьця – не змаганьне, а паліттэхналёгія.
Першая жанчына-касманаўт, «наша Валя», якой пішуць пра свае беды ўсе жанчыны Савецкага Саюзу. А Валя-дэпутат дбае пра кожную савецкую кабету – каму кватэру, каму садок дзіцячы, каму мужа. Вобраз вельмі блізкі нашаму савецкаму ўсё яшчэ ў масе сваёй чалавеку. Маці народная замест непанятнага бацькі.
За гэты выхад новага палітыка з нулявога рэйтынгу на 20 адсоткаў можна ставіць «выдатна». Калі не Караткевіч, дык нехта іншы, але абавязкова пойдзе шляхам «мірных перамен». У Беларусі, нарэшце, зьяўляецца альтэрнатыўная палітыка. А тое, што Лукашэнка ўляпіў Караткевіч «трайбан», паказвае, наколькі нетрывалы ўжо гэты рэжым пэрсанальнае ўлады і як моцна хваробы разьядаюць ягоны арганізм.
Уразіла, зь якой рашучасьцю нашы ўсе, каму на Статкевіча не хапіла адвагі, а на дармаеда – гумару, адвярнуліся ад жанчыны. Ну ня бачаць яны ў палітыцы прыгожай гульні, не стае іх на захапленьне ад спэктаклю. Хай спэктакаль і безвыніковы, але ён жа і ставіцца, каб ва ўсіх проста ўпала сэрца – а-а-ах! Ня ведаюць экстазу творчасьці. Што таксама можна зразумець у нашым асэксуальным грамадзтве.
Засталося прыкрае пачуцьцё ад таго, што тыя, хто не пацягнуў змагарнага сцэнара, накінуліся на сцэнар паліттэхналягічны менавіта з той прычыны, што ён не змагарны. Во як.
Засталося і пазытыўнае ўражаньне ад таго, што сцэнар «нашай Валі» не настолькі залежны ад гэтых папрокаў, каб яны маглі яго абрынуць.
Пасьля кампаніі 2015 стала ясна, што новых спробаў рэвалюцыі ў Беларусі ня будзе. Будзе разьвівацца паліттэхналягічная дыфузія апазыцыі з «лепшымі сіламі КПСС», то бок з маладымі і «мэнтальна іншымі» прадстаўнікамі ўлады. Сур’ёзнай стратай выглядае выміраньне клясы вулічных лідэраў, якія ў выпадку абвалу эканомікі маглі б узначаліць працоўныя калёны, як гэта было на мяжы 1980-х і 90-х. Выглядае, што цяпер ратаваньне тапельцаў – справа рук саміх тапельцаў і лідэраў працоўныя калёны будуць вылучаць сабе самі.
Страчанага ня вернеш, а новы дзень прынясе і новыя ўнутрыпалітычныя расклады і сцэнары. У кожным разе, пасьля гэтай кампаніі сьвятло ў канцы тунэлю відно. Ня тое, што пасьля папярэдняй, калі тунэль надоўга закрылі на рамонт.
Меркаваньні, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
